Ποιον βολεύει η ένταση

Παρά τις δύο συναντήσεις του έλληνα Πρωθυπουργού με τον τούρκο πρόεδρο (Σεπτέμβριος και Δεκέμβριος 2019), τη συνάντηση των επιτροπών των υπουργείων Αμυνας στο πλαίσιο των ΜΟΕ τον περασμένο Φεβρουάριο, αλλά και την κρίση της πανδημίας, η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν έχει κοπάσει.

Βέβαια, με νωπές τις μνήμες από την αποτυχημένη τουρκική επιχείρηση στον Εβρο, τις υπερπτήσεις και τις παραβιάσεις στον αέρα αλλά και τα επεισόδια – μικρής ευτυχώς έντασης – στη θάλασσα συντηρείται τόσο η καχυποψία όσο και ανάγκη της άλλης πλευράς να μην αφήνει τίποτα αναπάντητο. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι το βιαστικό τιτίβισμα του τούρκου υπουργού εξωτερικών για τον επαναπατρισμό τριών ελλήνων ναυτικών από το Τζιμπουτί, με αιχμές εναντίον του ομολόγου του.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ποιους εξυπηρετεί η υφιστάμενη κατάσταση, δεδομένου ότι αναμένεται η πανδημία να «σημαδέψει» τις οικονομίες των δύο χωρών. Η επαναφορά σε μία σχετική κανονικότητα, με την προσέλκυση επενδύσεων, τον μετριασμό των διευρυνόμενων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, την πάταξη της ανεργίας, τη συγκράτηση της πτώσης στον τουρισμό και όλα αυτά σε ένα μεταβατικό στάδιο προς τον ψηφιακό κόσμο/οικονομία και με κύριο γνώμονα τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, θα αποτελέσουν εκ των πραγμάτων προτεραιότητες για την Αθήνα και την Αγκυρα. Συνεπώς, ποιος έχει όρεξη για τσακωμούς;

Στη γειτονική χώρα, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει εγκλωβιστεί στον μαξιμαλιστικό νεο-οθωμανισμό του. Ο Μπαχτσελί είναι εκπρόσωπος ενός διεφθαρμένου παρακρατικού μηχανισμού, και εκφραστής ενός γραφικού αλλά επικίνδυνου εθνικισμού, αλλά προσώρας πολύτιμος εταίρος. Η αξιωματική αντιπολίτευση συχνά πλειοδοτεί σε εθνικιστικές κορόνες, ιδίως όταν αυτές αφορούν στην Ελλάδα.

Η κοινωνία, αν και έχει το βλέμμα της στραμμένο αλλού, γαλουχήθηκε τα τελευταία χρόνια με το αφήγημα της χώρας που ορίζει τις εξελίξεις περιφερειακά και διεθνώς. Ετσι, λοιπόν, ακόμη και ενέργειες ενδεδειγμένες για την κατοχύρωση των εθνικών συμφερόντων πρέπει να πασπαλιστούν με τις συνήθεις κορόνες, που χαϊδεύουν τα πιο εθνικιστικά ένστικτα των Τούρκων και ενισχύουν το αίσθημα του μεγαλείου της χώρας τους. Η βύθιση της οικονομίας και οι πολιτικές αναταράξεις πρέπει να φρεναριστούν.

Ετσι, τουλάχιστον σε επίπεδο εικόνας (αλλά και ουσίας, όπως στη Λιβύη), η Αγκυρα πρέπει να εμφανίζεται ότι δεν πτοείται από τον Covid-19 και εξακολουθεί να διασφαλίζει τις θέσεις της με κάθε τρόπο.

Τούτων δοθέντων, δεν πρέπει να αναμένουμε θεαματικές μεταβολές από τη γείτονα, αν και η προσέγγιση που επιχειρείται με τη Δύση μάς προσφέρει τη δυνατότητα, τουλάχιστον ως προς την ΕΕ, να θέσουμε επί τάπητος τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων μπορεί να ανοίξει η στρόφιγγα της χρηματοδότησης. Φαίνεται πως Βρυξέλλες και ΗΠΑ δεν επιθυμούν την αντιπαράθεση με την Αγκυρα, εντούτοις, η επιβολή κανόνων είναι αναγκαία συνθήκη για μία στοιχειωδώς λειτουργική σχέση μεταξύ τους αλλά και για τη σταθερότητα περιοχών ζωτικού ενδιαφέροντος για τη Δύση. Υπάρχουν, πάντως, και στην Ελλάδα κύκλοι που εμφανίζουν ως μάταια κάθε προσπάθεια ενεργητικής εμπλοκής στα ευρωπαϊκά δρώμενα και ως ενδοτισμό κάθε σκέψη εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία.