Ο αυταρχισμός της πολιτικής ορθότητας

Κινδυνεύει η ελευθερία της έκφρασης από τις υπερβολές της πολιτικής ορθότητας. Στο όνομα της αποφυγής των όποιων ενοχλητικών συνειρμών για επιμέρους κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού αρχίζουν να επιβάλλονται περιορισμοί και απαγορεύσεις που στην ουσία θίγουν βάναυσα πολλές ατομικές ελευθερίες. Με πρωταρχική αυτήν του λόγου και της έκφρασης.

Οταν η Πολιτική Προστασία αποφάσισε να ζητήσει από γνωστούς ηθοποιούς να δημιουργήσουν τηλεοπτικά σποτάκια επισημαίνοντας τους κινδύνους των μαζικών συναθροίσεων για την υγεία, δεν φανταζόταν κανείς πως κάποιο απ’ αυτά θα το κατηγορούσαν για σεξισμό επειδή αυτός που προτρέπει κάποιον να βγει στην πλατεία είναι γυναίκα! Δηλαδή αν ήταν άνδρας θα ήταν όλα ok; Ο παραλογισμός έτσι φθάνει στα άκρα. Κι ο υποτιθέμενος «ρατσισμός» αντιστρέφεται. Μέχρι πού φθάνει η ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης και πού ακριβώς αρχίζουν οι επιθετικές διακρίσεις και τα λόγια ή μηνύματα μίσους;

Από την ώρα που τίθενται ζητήματα δημόσιας υγείας που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές τα πράγματα σοβαρεύουν. Αν θεωρείται σεξισμός η προειδοποίηση για τους υπάρχοντες κινδύνους με τη χρησιμοποίηση ενός παραδείγματος που για κάποιους, ακραία βέβαια, στοχοποιεί τη γυναίκα, τι μπορεί να πει κανείς για όσους αγνοούν τις προειδοποιήσεις και συνωστίζονται σε παραλίες, σε πλατείες ή σε ουρές θέτοντας ουσιαστικά σε κίνδυνο τη ζωή ανθρώπων. Στην πρώτη περίπτωση κατέβηκε το σποτ. Στη δεύτερη τι κάνουμε; Συλλαμβάνουμε τους αφελείς;

Αυτονόητα το ζήτημα είναι περίπλοκο. Στις ΗΠΑ, που το ζήτημα της πολιτικής ορθότητας περίπου κυριαρχεί, άρχισαν πολλές φωνές να ακούγονται που ζητούν να μην καταπνίγεται η ελεύθερη έκφραση (βλ. Stephen Smith, «There’s Such a Thing as Free Speech», στο Rita Whillock etal, HATE SPEECH. Sage, 1995, σελ. 227). Διότι μέσα απ’ αυτήν επιτρέπεται ο ανοιχτός διάλογος και εκτίθενται σε μεγαλύτερο έλεγχο και οι πιο ακραίες απόψεις. Κι αυτές που προωθούν τις διακρίσεις αλλά κι εκείνες που εκφράζουν λόγια μίσους και επιθετικότητας. Παράλληλα, δεν φθάνουμε έτσι σε παραλογισμούς ούτε και σε αστειότητες του είδους της απαγόρευσης του συγκεκριμένου σποτ.

Δεν είναι δυνατόν να απαγορεύεται η όποια κριτική. Είτε αυτή αφορά σε θρησκευτικές επιλογές ή δόγματα, είτε σε πολιτικές απόψεις ή δικαιωματικές κινήσεις και σε προβολή κοινωνικών ταυτοτήτων. Η πολιτικοποίηση κάποιων από όλα αυτά κάνει εξαιρετικά επικίνδυνες, ακόμη και για τη λειτουργία της δημοκρατίας, τις όποιες απαγορεύσεις (βλ. σχετικά David Bernstein, YOU CAN’Τ SAY THAT! Cato, 2003). Πώς είναι δυνατόν να γίνονται ανεκτές φωνές που καθυβρίζουν τη χώρα για τα μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων έξω από κλειστές δομές μεταναστών λ.χ. και να καταδικάζονται απόψεις που καυτηριάζουν ακριβώς αυτές τις κινητοποιήσεις;

Η πολιτική ορθότητα έχει σαν στόχο θεωρητικά τη βαθύτερη θεμελίωση των ατομικών δικαιωμάτων. Οχι την εισαγωγή του αυταρχισμού διώκοντας την ελεύθερη έκφραση και το δικαίωμα λόγου…