H βουτιά της λίρας, θηλιά για τον Ερντογάν

Ενώπιον νέας μεγάλης συναλλαγματικής κρίσης βρίσκεται η Τουρκία που βλέπει τη λίρα να βουλιάζει και τα συναλλαγματικά της αποθέματα να μειώνονται συνεχώς. Τα καθαρά αυτά αποθέματα έχουν ήδη υποχωρήσει κοντά στα 28 δισ. δολάρια από 40 δισ. δολάρια που ήταν πριν να πλήξει τη χώρα η πανδημία, καθώς οι Αρχές κάνουν συνεχείς παρεμβάσεις για να στηρίξουν το εθνικό νόμισμα.

Αυτόν τον μήνα η λίρα έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά έναντι του δολαρίου, με την ισοτιμία του αμερικανικού νομίσματος να ξεπερνά ακόμη και τις 7,20 λίρες. Σήμερα το ένα δολάριο αγοράζει περίπου 7 λίρες Τουρκίας. Πλέον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές αλλά και πολιτικές κρίσεις της 18χρονης ηγεμονίας του καθώς η ανεργία έχει εκτοξευτεί ξανά στα ύψη και εκδηλώνονται έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Ο Ερντογάν κατηγορεί ξένες δυνάμεις για τις εξελίξεις αυτές, όπως συνηθίζει να κάνει όταν έχει οικονομικά προβλήματα, αλλά η σκληρή πραγματικότητα παραμένει, τα δύσκολα για τη χώρα βρίσκονται μπροστά.

Οι προκλήσεις είναι μεγάλες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Alpha Bank στο εβδομαδιαίο της δελτίο για την παγκόσμια οικονομία, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα ύφεση επειδή η πανδημία αναμένεται στους επόμενους μήνες να επιβαρύνει σημαντικά τις εξαγωγές, τον τουρισμό και την εγχώρια ζήτηση. Σοβαρό πλήγμα αναμένεται να υποστεί ο τουριστικός κλάδος, ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το 12% του ΑΕΠ, όπως σημειώνει η τράπεζα. Είναι ενδεικτικό ότι τον Μάρτιο οι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν, σε ετήσια βάση, κατά 68%. Ο μήνας αυτός μάλιστα δεν ήταν ο χειρότερος από πλευράς πανδημίας για τη χώρα, οπότε είναι λογικό να αναμένει κανείς ακόμη χειρότερα αποτελέσματα για τον Απρίλιο, τον Μάιο αλλά και τους επερχόμενους καλοκαιρινούς μήνες.

Ρεκόρ

Η τουρκική λίρα για πρώτη φορά μετά τη νομισματική κρίση του 2018 έπεσε ξανά κάτω από το όριο των 7 λιρών ανά δολάριο. Από τις αρχές του έτους μέχρι τα μέσα Απριλίου τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της χώρας (TCMB) έδειξαν ότι οι κρατικές τράπεζες της Τουρκίας με εντολή της κυβέρνησης έχουν διαθέσει σε παρεμβάσεις για περιορισμό της βουτιάς της λίρας περίπου 20 δισ. δολάρια. Από την αρχή του έτους η λίρα έχει υποχωρήσει έναντι του δολαρίου κατά 20% και έναντι του ευρώ κατά 16%. Επίσης η TCMB σε μια προσπάθεια να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα κατέφυγε σε δανεισμό δολαρίων μέσω πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων (currency swaps).

Επιπλέον οι πολιτικές της κυβέρνησης δημιουργούν πρόσθετες προκλήσεις. Οπως σημειώνει η Alpha, στις πιέσεις της τουρκικής λίρας έχει συμβάλει επίσης και η νομισματική πολιτική που ακολουθεί η κεντρική τράπεζα με εντολή Ερντογάν. Η TCMB προχώρησε στα τέλη του Απριλίου στην όγδοη κατά σειρά μείωση του βασικού της επιτοκίου. Μόνο μέσα στο 2020 μάλιστα η TCMB έχει προχωρήσει σε τέσσερις μεγάλες μειώσεις επιτοκίων. Στις αρχές Απριλίου η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της TCMB προέβη σε μείωση του βασικού της επιτοκίου κατά 100 μονάδες βάσης, στο 8,75%.

Η Τράπεζα της Τουρκίας έχει μειώσει τόσο πολύ τα επιτόκια συνολικά, που πλέον αυτά είναι αρνητικά εάν υπολογιστεί και ο πληθωρισμός ο οποίος τον Απρίλιο άγγιξε το 11%. Το αποτέλεσμα όλων αυτών όμως είναι ότι τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της Τουρκίας σπεύδουν να μετατρέψουν τις αποταμιεύσεις τους σε δολάρια, ενώ οι ξένοι επενδυτές να εγκαταλείπουν τα τουρκικά ομόλογα κάνοντας ακόμη πιο εκρηκτική την κατάσταση.

Την ίδια στιγμή τα περιοριστικά μέτρα με στόχο την επιβράδυνση της εξάπλωσης της πανδημίας περιόρισαν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα, με αποτέλεσμα να υπάρχει άμεσος κίνδυνος για δεύτερη οικονομική ύφεση σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών.