Κορωνοϊός: οικειοθελής μόλυνση για να βρεθεί εμβόλιο;

Μια ομάδα εθελοντών εκτείθεται σε έναν θανατηφόρο ιό έτσι ώστε να επέλθει ταχύτερα η προστασία από αυτόν: Θα μπορούσε να είναι ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας… Κι όμως! Διδακτορικοί φοιτητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ αναζητούν ανθρώπους, οι οποίοι θα ήταν πρόθυμοι να γίνουν φορείς του Covid-19 και έτσι να επιταχύνουν την έρευνα για την παρασκευή ενός εμβολίου. Περισσότερα από 14.000 άτομα από περισσότερες από 100 χώρες έχουν ήδη δηλώσει συμμετοχή στο πείραμα.

Οι κλινικές δοκιμές για την παρασκευή ενός εμβολίου απαρτίζονται από αρκετές φάσεις. Αρχικά δοκιμάζεται η αντίδραση στη δραστική ουσία, αργότερα η αποτελεσματικότητά τoυ εμβολίου. Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε δύο ομάδες: Η μία λαμβάνει ένα εικονικό φάρμακο placebo, η άλλη την δραστική ουσία.

Πολλά πειράματα για πολύ καιρό

Για να επιτευχθεί ο στόχος, η παρασκευή δηλαδή του εμβολίου, πρέπει να γίνουν αρκετά πειράματα, τα οποία μέσω της μόλυνσης με τον παθογόνο ιό θα μπορέσουν να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα ενδεχόμενου εμβολίου. Το πρόβλημα: Εάν ο ιός δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος, μπορεί να χρειαστεί να συμμετέχουν δεκάδες χιλιάδες άτομα στη μελέτη. Επιπλέον, η δοκιμαστική φάση μπορεί να διαρκέσει πολύ καιρό. Και εδώ είναι η καινοτομία του προγράμματος «1Day Sooner»: Μια στοχευμένη μόλυνση εθελοντών.

Οι φορείς θα μπορούσαν στη συνέχεια να περάσουν από διάφορες φάσεις δοκιμής, επιταχύνοντας την παρασκευή ενός εμβολίου. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν οι εμπνευστές του προγράμματος. Πρόκειται βέβαια για ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στην επιστημονική κοινότητα. Μερικοί τονίζουν το μεγάλο όφελος που έχουν οι μελέτες αυτές, από τις οποίες θα μπορούσε να επωφεληθεί ολόκληρη η κοινωνία.  Άλλοι εκφράζουν ανησυχία και θέματα βιοηθικής. Ανησυχία προκαλούν οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι για την υγεία των συμμετεχόντων εξαιτίας της μόλυνσης από τον Sars-CoV-2.

Είναι θεμιτά από ηθική άποψη τέτοια προγράμματα;

«Δεδομένων των ειδικών συνθηκών της πανδημίας, είμαστε υπέρ ενός καινοτόμου μοντέλου για τον κορωνοϊό – πρόκειται για μία μεγάλη πρόκληση», σημειώνει η Σέμα Σαχ από το Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερ του Σικάγου, σε μία μελέτη της στο επιστημονικό περιοδικό «Επιστήμη». Η συγγραφέας τονίζει επίσης ότι υπάρχουν κίνδυνοι για τους συμμετέχοντες στη μελέτη, για το το προσωπικό αλλά και για τρίτους, και ότι αυτοί θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ελαχιστοποιηθούν.

Οι εμπνευστές του «1Day Sooner» αναφέρουν στην ιστοσελίδα τους χρονικό αντίστοιχων πειραμάτων: Στη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ μολύνθηκαν στο πλαίσιο ανάλογου πειράματος με χολέρα οι συμμετέχοντες, με σκοπό να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα υποψηφίου εμβολίου. Σε άλλες έρευνες κάποιοι εθελοντές μολύνθηκαν οικειοθελώς με ελονοσία. Στην Γερμανία δεν υπάρχουν παρόλα αυτά αντίστοιχες μελέτες, σημειώνει ο Νόμπερτ Πολ από το ιατρικό κέντρο του Πανεπιστημίου στο Μάιντς.

Θα μπορούσαν όμως τέτοια προγράμματα να είναι αναμενόμενα και να χαίρουν κατανόησης στο πλαίσιο της αντιμετώπισης πανδημίας του κορωνοϊού; Εντελώς θεωρητικά, ναι – σύμφωνα με το Ινστιτούτο Paul Ehrlich (PEI) καθώς και μιας επιτροπής δεοντολογίας. Υπάρχουν περίπου 100 προγράμματα εμβολίων που βρίσκονται σε εξέλιξη παγκοσμίως, οι οποίες έχουν ήδη δοκιμαστεί κλινικά σε εθελοντές. Τι γίνεται όμως με την περίπτωση της Γερμανίας; Η Ομοσπονδιακή Ένωση Φαρμακευτικών Προϊόντων είναι προσεχτική στις δηλώσεις της: «Η διαδικασία της μόλυνσης ενός εθελοντή από δυνητικά θανατηφόρο παθογόνο ιό είναι κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο», δήλωσε ένας συνεργάτης της Ένωσης στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Παραμένει όμως μία ευπρόσδεκτη μέθοδος, σε περίπτωση που βρεθούν εθελοντές για τις κλινικές δοκιμές.

Χάνα Βάγκενερ

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου