Γαλλογερμανική διέξοδος για Ταμείο Ανάκαμψης 500 δισ. ευρώ, «ευρωομόλογα» με ολίγη μνημονίου

Με το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ για την αντιμετώπιση των ολέθριων κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κοροναϊού να έχει αναδειχθεί σε πραγματική απειλή για την ενότητα της Ευρώπης και την ανειρήνευτη διαμάχη μεταξύ ισχυρού Βορρά και Νότου να παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις χτυπώντας τα -ούτως ή αλλως όχι και τόσο ισχυρά- θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, Γερμανία και Γαλλία βγήκαν μπροστά.

Εν είδει διαπραγματευτών μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών κατέληξαν σε μια κοινή πρόταση για την «προίκα», τον τρόπο χρηματοδότησης και τη λειτουργία του Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ με τους αμοιβαίους συμβιβασμούς να φαίνονται ήδη από την πρώτη ανάγνωση.

Το ύψος του ποσού 500 δισ. ευρώ, η σύνδεση του ταμείου με τον κοινοτικό προϋπολογισμό και οι όροι που θα συνοδεύουν τη βοήθεια για όποια χώρα κάνει «βάλει χέρι» στο Ταμείο, είναι μάλλον τα κομμάτια του παζλ που έβαλε η Γερμανία. Η χρηματοδότησή του Ταμείου μέσω έκδοσης κοινού χρέους, η διανομή των χρημάτων μέσω επιχορηγήσεων και όχι δανείων και ο τρόπος αποπληρωμής του χρέους μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού φαίνεται να ανήκουν στην άλλη πλευρά.

Δίνοντας διέξοδο στην Κομισιόν στην οποία είχε ανατεθεί η «καυτή πατάτα» της κατάθεσης πρότασης για το Ταμείο και τέλος στο σήριαλ που εκθέτει παγκοσμίως την ΕΕ ως προς την ικανότητά της να αντιδράσει έγκαιρα και αποφασιστικά σε μια πρωτόγνωρη και εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση, Παρίσι και Βερολίνο ρίχνουν στο τραπέζι μια συγκεκριμένη πρόταση καλώντας τους «27» να την εγκρίνουν.

Οι εκκλήσεις στους 27 τόσο από τους ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας όσο και από αξιωματούχος των Βρυξελλών να δείξουν πνεύμα αλληλεγγύης και διάθεση συμβιβασμού ώστε να εγκριθεί η πρόταση, είναι ενδεικτικές της δυσκολίας να εξασφαλιστεί συμφωνία.

«Η κρίση είναι ασυνήθιστη και χρειάζεται να δοθεί μια ασυνήθιστη λύση» το μήνυμα της Μέρκελ στους «ταλιμπάν» της δημοσιονομικής πειθαρχίας που θεωρούν μέγα αμάρτημα την έκδοση κοινού χρέους.

Ταμείο 500 δισ. ευρώ – Έκδοση κοινού χρέους – Επιδοτήσεις με όρους

Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, εισηγούνται τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ με στόχο την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού.

Προτείνουν οι πόροι του Ταμείου να προέρχονται από κοινή έκδοση χρέους μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να διανέμονται στις περιοχές και τους κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση.

Η Κομισιόν, σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, θα πάρει το πράσινο φως για να χρηματοδοτήσει το Ταμείο αυτό με δανεισμό εκδίδοντας η ίδια ομόλογα.

Ωστόσο το Ταμείο θα είναι ένα μικτό σχήμα του οποίου η χρηματοδότηση θα στηριχθεί αφ’ ενός σε χρηματοδότηση από τις ισχυρές οικονομίες της Ευρωζώνης και αφ’ ετέρου από τον δανεισμό στον οποίο θα προβεί η Κομισιόν.

Τα χρήματα προτείνεται να διανεμηθούν με τη μορφή επιχορηγήσεων, όχι δανείων, μέσω των προγραμμάτων του νέου μακροπρόθεσμου κοινοτικού προϋπολογισμού.

Ο Γάλλος πρόεδρος στην κοινή με την κυρία Μέρκελ διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου τόνισε ότι Γαλλία και η Γερμανία προτείνουν τα 500 δισ. ευρώ του Ταμείου να αντληθούν μέσω της έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού χρέους και να δοθούν κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων και όχι δανείων στους τομείς και τις περιοχές που έχουν χτυπηθεί περισσότερο με τη μορφή επιδοτήσεων.

«Προτείνουμε να γίνουν πραγματικές μεταφορές χρημάτων. Είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα» είπε.

Το βήμα θα ήταν μεγαλύτερο αν δεν συνδεόταν με όρους που θυμίζουν ορολογία μνημονίου, απαντούν οι επιφυλακτικοί. Το πάτημα τους δίνει η δήλωση της κυρίας Μέρκελ ότι τα κράτη μέλη που θα χρησιμοποιήσουν τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης θα δεσμευτούν να εφαρμόσουν υγιείς οικονομικές πολιτικές και ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.

Δισταγμός υπάρχει και ως προς την επάρκεια των 500 δισ. ευρώ που απέχουν παρασάγκας από την επιθυμία της Γαλλίας ή την πρόταση της Ισπανίας για 1 με 1,5 τρισ. ευρώ, αλλά και τον πακτωλό χρημάτων που έχει διατεθεί για την αντιμετώπιση της πανδημίας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Αντίθετα, θετική ήταν η επισήμανση της Μέρκελ σχετικά με την αποπληρωμή του κοινού χρέους που θα εκδοθεί για την χρηματοδότηση του Ταμείου.

Όπως διευκρίνισε ότι το κοινό ευρωπαϊκό χρέος που θα εκδοθεί για την κεφαλαιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης θα αποπληρωθεί σε μεγάλο χρονικό διάστημα μέσω του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Υποχωρήσεις Γερμανίας αλλά και Γαλλίας βλέπει ο γερμανικός Τύπος

Σύμφωνα με την Sueddeutsche Zeitung, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντλήσει 500 δισεκατομμύρια ευρώ από τις αγορές, με την ακριβή διαμόρφωση του πλαισίου να καθορίζεται τις επόμενες ημέρες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

«Τα χρήματα θα διατεθούν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ιδιαίτερα σε χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την πανδημία του κοροναϊού και μάλιστα ως επιχορηγήσεις και όχι ως δάνεια».

Το ταμείο «θα διαθέσει χρήματα για τους τομείς και τις περιοχές οι οποίες έχουν πληγεί βαρύτερα. Η συνοχή στην Ε.Ε. έχει τεθεί σε κίνδυνο λόγω των συνεπειών του κοροναϊού», δήλωσε η κυρία Μέρκελ κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε με τηλεδιάσκεψη με τον Γάλλο Πρόεδρο και τόνισε ότι «στόχος είναι η Ευρώπη να βγει από αυτή την κρίση ενισχυμένη, ενωμένη και αλληλέγγυα».

Ζήτησε λοιπόν μια «εξαιρετική, εφάπαξ προσπάθεια», για την οποία, όπως είπε, η Γερμανία και η Γαλλία είναι πρόθυμες.

«Αυτή είναι μια κρίση έκτασης άνευ προηγουμένου. Η πανδημία απαιτεί μια κοινή προσπάθεια, η οποία θα είναι ευρωπαϊκή», δήλωσε από την πλευρά του ο κ. Μακρόν και εξέφρασε την ελπίδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υιοθετήσει την γερμανογαλλική πρόταση.

Όπως αναφέρει η Frankfurter Allgemeine Zeitung αναλύοντας την γερμανογαλλική πρωτοβουλία, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντλεί χρήματα από τις αγορές και θα τα δίνει – στο πλαίσιο του πολυετούς χρηματοδοτικού πλαισίου της Ε.Ε. – ως βοήθεια στα κράτη – μέλη που πλήττονται από την κρίση.

«Το γερμανογαλλικό σχέδιο θα απαιτούσε την αύξηση του ανώτατου ορίου συνεισφοράς στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για δύο έως τρία χρόνια. Πρακτικά αυτό θα σήμαινε δέσμευση επιπλέον κεφαλαίων των κρατών – μελών για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Αυτά τα χρήματα όμως δεν θα κατατεθούν άμεσα, αλλά θα χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση προκειμένου να αντληθούν πόροι από τις αγορές και να αυξηθεί με αυτόν τον τρόπο δραστικά ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για περιορισμένο χρονικό διάστημα», συνεχίζει η εφημερίδα.

Αναφερόμενη στη στάση της Γερμανίας, αναφέρει ότι για πολύ καιρό ήταν επιφυλακτική στο να δοθούν ως επιχορήγηση τέτοια χρήματα, τα οποία θα προέρχονταν από δανεισμό, διότι με αυτόν τον τρόπο τα ευρωπαϊκά χρέη δεν θα έπρεπε να αποπληρωθούν από το κράτος που εισπράττει, αλλά από κοινού και μάλλον μέσω του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού ή ιδίων εσόδων της Ε.Ε.

«Ως προς αυτό το θέμα η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προφανώς μετακινήθηκε», σημειώνει η FAZ.

Η διαφορά με τα κορονο-ομόλογα

Η Γαλλία από τη δική της πλευρά έκανε την υποχώρηση να δεχτεί αυτοί οι πόροι να μοιραστούν μέσω του προϋπολογισμού, συνεχίζει η ανάλυση.

Ισχύουν πλέον, βάσει αυτού του σχεδίου, οι κανόνες του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και θα χρηματοδοτούνται μόνο προγράμματα και όχι ο κρατικός προϋπολογισμός μεμονωμένων κρατών – μελών.

«Μια περαιτέρω διαφορά σε σχέση με τα κορονο-ομόλογα είναι ότι η κοινή ανάληψη κινδύνου για αυτά τα χρέη είναι περιορισμένη στον όγκο των εγγυήσεων στον προϋπολογισμό», εξηγεί η εφημερίδα.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα, αναφέρεται, θα πρέπει να εγκριθεί με ομοφωνία. Η διεύρυνση του πλαισίου του προϋπολογισμού της Ε.Ε. πρέπει επιπλέον να κυρωθεί από όλα τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. και στην Γερμανία από την Bundestag.

Σύμφωνα με την FAZ, υπάρχει ερωτηματικό σε ό,τι αφορά το εάν όλα τα κράτη – μέλη θα δεχθούν τελικά αυτή την πρόταση.

Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο τέλος της προηγούμενης εβδομάδας έλεγαν ότι «πρέπει να γίνει ακόμη αρκετή δουλειά προκειμένου να πειστούν» όλοι, καταλήγει η εφημερίδα.

Ικανοποίηση και ανακούφιση στις Βρυξέλλες

Να χαιρετίσουν την γαλλογερμανική πρωτοβουλία και πρόταση έσπευσαν αξιωματούχοι των Βρυξελλών φανερά ανακουφισμένοι που πλέον έχουν ένα μπούσουλα να κινηθούν και δεν κρατούν μόνοι τους την «καυτή πατάτα».

Ωστόσο από τις δηλώσεις τους καθίσταται φανερό ότι έχουν πλήρη επίγνωση ότι οι δυσκολίες μέχρι την τελική απόφαση είναι ακόμη πολλές, και ότι το να πειστούν και να συμφωνήσουν και οι «27» εξακολουθεί να αποτελεί έργο δύσκολο. Εξ ού και οι εκκλήσεις τους στους «27» για συνεργασία με πνεύμα αλληλεγγύης και διάθεση συμβιβασμού.

Πρώτη χειροκρότησε την «εποικοδομητική πρόταση της Γαλλίας και της Γερμανίας» για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την πανδημία η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Αναγνωρίζει το εύρος και το μέγεθος της οικονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, και με τον σωστό τρόπο δίνει έμφαση στην ανάγκη να εργαστούμε για μια λύση στην οποία ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός θα είναι το επίκεντρο» σημείωσε.

Την πρόταση που εισηγούνται η Γερμανία και η Γαλλία για τη συγκρότηση ενός ταμείου ανάκαμψης 500 δισ. ευρώ, χαιρετίζει και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, κάνοντας λόγο για ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

«Χαιρετίζω τις προσπάθειες της Γερμανίας και της Γαλλίας να βρουν κοινό έδαφος για το ταμείο ανάκαμψης. Αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία, θα πρέπει να συμμετάσχουν όλα τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ» έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter o Σαρλ Μισέλ.

I welcome Germany and France's efforts to find common ground on the recovery fund.

This is a step in the right direction.

In order to reach an agreement all #27EU member states will be involved.

— Charles Michel (@eucopresident) May 18, 2020

Στην κατεύθυνση αυτή, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με δεύτερη ανάρτησή του καλεί και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ να εργαστούν με πνεύμα συμβιβασμού μόλις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλει μια πρόταση.

«Η επανεκκίνηση και ο μετασχηματισμός των οικονομιών μας που πλήττονται από την πανδημία του κορονοϊού είναι καίριας σημασίας» σημειώνει καταληκτικά.

I call all 27 member states to work in a spirit of compromise as soon as the @EU_Commission has tabled a proposal.

Relaunching and transforming our economies impacted by the #COVID19 pandemic is key.

— Charles Michel (@eucopresident) May 18, 2020

Για θετικό σημείο εκκίνησης μίλησε και ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι.

Σε ανάρτησή του στο προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, ο κ. Σασόλι χαρακτήρισε την πρόταση της Γαλλίας και της Γερμανίας ένα θετικό σημείο εκκίνησης και προέτρεψε για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου που συστήνεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Today’s proposal from France and Germany is a positive starting point. Now let's get to work to achieve the ambitious target indicated by the @Europarl_EN

— David Sassoli (@EP_President) May 18, 2020

…και η πρώτη ελληνική αντίδραση

Την συμφωνία Μέρκελ -Μακρόν έσπευσε να σχολιάσει ο πρωθυπουργός, που, όπως δοθείσης ευκαιρίας επαναλαμβάνει, ελλείψει ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και μηχανισμών βοήθειας έφερε το πρώτο μνημόνιο στην Ελλάδα, Γιώργος Παπανδρέου.

Στη δήλωση του που διακρίνεται μια πικρία, αφού αν η Ευρώπη είχε προχωρήσει σε τέτοιες αποφάσεις στη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 μάλλον όλα θα ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά ο κ. Παπανδρέου σημειώνει:

«Πριν από δέκα χρόνια, προτείναμε τη λύση του ευρωομόλογου, θέτοντας το ζήτημα της πραγματικής αλληλεγγύης στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.»

» Χρειάστηκε μία νέα παγκόσμια κρίση και πίεση ετών, για να δεχτούν την αναγκαιότητα για τέτοια θεσμικά εργαλεία κοινής ανάληψης χρέους, όπως προτείνονται σήμερα από τη Γερμανία και την Γαλλία.»

«Πρέπει να υπάρξει συνέχεια, για μία Ευρώπη πιο ενωμένη, πιο αλληλέγγυα, πιο δυνατή και τελικά πιο αποτελεσματική για τους λαούς και τους πολίτες της» καταλήγει ο Γιώργος Παπανδρέου.

Σχετικά με τη Γαλλογερμανική πρόταση για κοινή ευρωπαϊκή ανάληψη χρέους | 18.05.2020 https://t.co/QU0Ag1Cqxx

— George A. Papandreou (@GPapandreou) May 18, 2020