«Οι κόρες της Σελήνης», μια βραβευμένη ιστορία από το Ομάν τώρα και στα ελληνικά

Το πρώτο αραβικό μυθιστόρημα που τιμήθηκε με το ξενόγλωσσο βραβείο Booker, «Οι κόρες της Σελήνης», κυκλοφόρησε στα ελληνικά αμέσως μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων για τον κορονοϊό και βρίσκεται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Το μυθιστόρημα της Τζόχα Αλχάρθι, χωρίς ενιαία πλοκή και κεντρική δράση, αλλά με πολλαπλές, συχνά αφανείς εσωτερικές διακλαδώσεις, κατορθώνει όχι μόνο να μας εκπλήξει, αλλά και να μας κρατήσει προσκολλημένους στο βιβλίο μέχρι και την τελευταία σελίδα.

H συγγραφέας Τζόχα Αλχάρθι (Jokha Alharthi) γεννήθηκε στο Ομάν και είναι 42 ετών. Σπούδασε στη χώρα της και στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, απ’ όπου πήρε το διδακτορικό της στην Κλασική Αραβική Λογοτεχνία. Σήμερα ζει στην πρωτεύουσα του Ομάν, τη Μουσκάτ, μαζί με τον σύζυγο και τα τρία παιδιά της, και είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Σουλτάν Καμπούς. Έχει δημοσιεύσει συλλογές διηγημάτων, μυθιστορήματα, παιδικά βιβλία και δοκίμια. Για το μυθιστόρημά της «Οι κόρες της Σελήνης» τιμήθηκε με το International Booker του 2019. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε πολύ καλή μετάφραση της Ελένης Καπετανάκη, από τις εκδόσεις Gutenberg.

Η ιστορία του βιβλίου είναι σύγχρονη και ξετυλίγεται στο αλ Αουάφι, ένα χωριό κοντά στη Μουσκάτ, με πρωταγωνιστές τον Αααζάν και τη Σάλιμα και τις τρεις κόρες τους, τη Μάγια, την Ασμά και τη Χάουλα, καθώς και με δύο ακόμα πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες: τον Αμπντάλα, που είναι σύζυγος της Μάγια, και τη Ζαρίφα, αγορασμένη σκλάβα, αλλά στην πραγματικότητα αναπόσπαστο μέλος της οικογένειας. Οι εικόνες που ξεπηδούν από την πολυμερή αφήγηση αποκαλύπτουν μια κοινωνία μοιρασμένη ανάμεσα στη νεωτερικότητα και την παράδοση.

Από τη μια μεριά είναι το Ισλάμ, η απολυταρχική πολιτική εξουσία και οι διασυνδέσεις της με τον βρετανικό παράγοντα, ο ρόλος των φυλών και των βεδουίνων και το πολυετές βάρος του ρόλου των σκλάβων και από την άλλη κάποια δείγματα πολιτικού εκσυγχρονισμού (στο Ομάν γίνονται τα τελευταία χρόνια εκλογές και οι γυναίκες διεκδικούν μια θέση στο κοινοβούλιο), καθώς και η ανάπτυξη του εμπορίου ή και των αστικών σχέσεων.

Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της Αλχάρθι ως προς τη συνάντηση νεωτερικότητας και παράδοσης στο βιβλίο της είναι η Μάγια, η Ασμά και η Άουλα. Η πρώτη ζει έναν κρυφό έρωτα, αλλά παντρεύεται τον άντρα που υποδεικνύει ο πατέρας της, η δεύτερη είναι μορφωμένη και παντρεύεται έναν καλλιτέχνη με τον οποίο, όμως, ζει, στο πλαίσιο των μοντέρνων ζευγαριών (παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητοι ο ένας από τον άλλο), και η τρίτη περιμένει την εκπλήρωση του παιδικού της έρωτα, αλλά όταν έρχεται αυτή η ώρα ανοίγει ξανά το κεφάλαιο της μοντέρνας συμβίωσης.

Στην πυκνή εισαγωγή της η μεταφράστρια προσκομίζει κι άλλα παραδοσιακά τεκμήρια, όπως το νυφικό σεντούκι, ο χαλβάς ή η αγάπη για την κλασική αραβική ποίηση. Εκείνο, παρόλα αυτά, που κάνει πρωτίστως η συγγραφέας στις «κόρες της Σελήνης» είναι να συνδέσει την περίπλοκη αφηγηματική τεχνική της (κάθε ήρωας κι ένας πυκνός μονόλογος, με πολλαπλές και σκοπίμως άτακτες αναδρομές στο απώτερο και το απώτατο παρελθόν) και τον αδρά ρεαλιστικό της κόσμο (ο τρόπος και οι συνήθειες της ζωής στην πόλη και την ύπαιθρο) με τους μύθους, τα παραμύθια, τους θρύλους και τις ποικιλόμορφες τελετές του Ομάν. Και το σημαντικότερο εδώ δεν είναι μόνο η μαγική λειτουργία των φυσικών δυνάμεων και η μοχθηρή συμπεριφορά των δαιμονίων, αλλά και η συμβολική γλώσσα του ασυνείδητου – από τα όνειρα και τις σκιές των νεκρών στη μνήμη μας μέχρι το παραλήρημα, τον παραλογισμό και την καθημερινή τρέλα.