Λιβύη: Πονοκέφαλος στην Αθήνα από τις πολεμικές εξελίξεις και το ρόλο της Τουρκίας

Σοβαρό προβληματισμό έχουν προκαλέσει στην Αθήνα οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων και ημερών στη Λιβύη. Τα γεγονότα επί του εδάφους έχουν οδηγήσει στην ανατροπή της υπεροχής του Χαλίφα Χαφτάρ και στην ενδυνάμωση της κυβέρνησης υπό τον Φαγέζ Αλ – Σάραζ που αναγνωρίζεται διεθνώς από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Η περιπλοκή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι στρατιωτικές επιτυχίες της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) έχουν βασιστεί στην κομβική υποστήριξη της Τουρκίας, τόσο από αέρος χάρη στην παροχή drones όσο επίσης στην αεροπορική κάλυψη από τις φρεγάτες του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού που βρίσκονται στα ανοιχτά της Λιβύης, αλλά και στην παρουσία στρατιωτικών συμβούλων της και μισθοφόρων από τη Συρία επί του εδάφους.

Η πλευρά Σαράζ έχει καταλάβει σειρά πόλεων στις ακτές, καθώς επίσης και την αεροπορική βάση αλ – Ουατίγια, έχει καταστρέψει σημαντικό οπλισμό της πλευράς Χαφτάρ και έχει σπάσει τις γραμμές ανεφοδιασμού των δυνάμεών της. Ο επόμενος στόχος, αν και δύσκολος, είναι η κατάληψη της πόλης Ταρχούνα. Η μεταβολή των δεδομένων δημιουργεί επίσης ρωγμές στο σύνολο των δυνάμεων που υποστηρίζουν τον Χαφτάρ και όλο αυτό το σκηνικό αποτελεί κακή είδηση για την ελληνική πλευρά.

Δεν είναι μόνο το τουρκολιβυκό Μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες που πρέπει να την απασχολεί πλέον. Η Άγκυρα έχει πια τη δυνατότητα να δημιουργήσει σοβαρό προγεφύρωμα στη χώρα της Βόρειας Αφρικής και παράλληλα να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όταν έλθει η ώρα να καθίσουν σε αυτό οι δύο πλευρές της σύγκρουσης.

Προσέγγιση μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον

Στο παρασκήνιο σημειώνονται επίσης σοβαρές κινήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», φαίνεται ότι το τελευταίο διάστημα έχει υπάρξει προσέγγιση στην υπόθεση της Λιβύης μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον. Η αμερικανική πλευρά (και πιο συγκεκριμένα το Στέητ Ντιπάρτμεντ) θεωρούσε ότι ο Χαφτάρ ήταν εξαρτημένος από τη Μόσχα. Τα αντιρωσικά αντανακλαστικά στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών είναι πολύ ευαίσθητα και η Τουρκία φαίνεται να τα εκμεταλλεύεται. Επιπλέον, η Ουάσιγκτον δεν υπήρξε εξαρχής ενθουσιασμένη με τη διαδικασία που ξεκίνησε στο Βερολίνο. Παράλληλα, ξένες διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι και οι Ρώσοι έχουν αρχίσει εσχάτως να απομακρύνονται από τον Χαφτάρ, αν και η σχέση που είχε δημιουργηθεί ήταν μάλλον συναλλακτικού χαρακτήρα.

Η Αθήνα εκτιμά ότι θα μπορέσει με κάποιο τρόπο να βρεθεί στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων για το Λιβυκό, με δεδομένο και τον ρόλο της στην επιχείρηση «IRINI» της ΕΕ για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ. Όσοι σκέφτονται ρεαλιστικά στην ελληνική πρωτεύουσα γνωρίζουν όμως τα όρια αυτής της επιχείρησης.

Ήδη, η Άγκυρα έχει μεταφέρει στη Λιβύη όλα τα οπλικά συστήματα που ήταν απαραίτητα. Η ανταπόκριση των ευρωπαίων εταίρων στην επιχείρηση «IRINI» υπήρξε τουλάχιστον αναιμική, ενώ και η στόχευσή της κρίθηκε από πολλούς μονομερής, καθώς δεν συμπεριέλαβε την επιτήρηση του εμπάργκο από τα χερσαία σύνορα – μέσω Αιγύπτου.

Κομβικός ο ρόλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων

Το διπλωματικό παιχνίδι θα εξελιχθεί πολύ σκληρά το προσεχές διάστημα. Ήδη, ο Χαφτάρ ζήτησε κατάπαυση του πυρός, οι «γκανταφικοί» που τον στήριζαν τον εγκαταλείπουν, η Αίγυπτος δείχνει αμφίθυμη να τραβήξει το σκοινί στα όριά του. Ο παίκτης – κλειδί είναι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που εμφανίζονται αποφασισμένα να αποτρέψουν με κάθε τρόπο την επικράτηση σκληρών ισλαμιστών στη Λιβύη. Θα κρατήσουν την ίδια στάση μέχρι τέλους;

Ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος. Η Αθήνα τοποθέτησε άμεσα – κατά πολλούς βιαστικά – «τα χαρτιά» της υπέρ του Χαφτάρ και πλέον καλείται να ελιχθεί σε δύσκολο περιβάλλον. Ορισμένοι θεωρούν ότι η επαφή που έχει δημιουργηθεί με τον Αγκίλα Σάλεχ, τον Πρόεδρο της – πλήρως απαξιωμένης – Βουλής θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμη, καθώς ο τελευταίος επιδιώκει να κινηθεί πιο αυτόνομα, με την υποστήριξη της Μόσχας.

Το παιχνίδι είναι όμως πολυπαραγοντικό. Δεν πρόκειται να λυθεί με σπασμωδικές κινήσεις ούτε με ορισμούς αδύναμων ειδικών απεσταλμένων. Η Αθήνα οφείλει να διαμορφώσει ξεκάθαρη πολιτική με προτάσεις ακόμη και για το πολιτικό μέλλον της Λιβύης, καθώς έχει στην περιοχή της Μεσογείου ζωτικά συμφέροντα, να την επικοινωνήσει στην ΕΕ και όπου αλλού αυτό κριθεί σκόπιμο.

Γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αγνοήσει τα ελληνικά συμφέροντα και αυτό δεν μπορεί άλλο να συνεχιστεί. Αναμφίβολα, ο αμεσότερος κίνδυνος είναι η αποστολή ενός τουρκικού ερευνητικού σκάφους νοτίως της Κρήτης. Ωστόσο, πιθανός αποκλεισμός της Ελλάδος από τον επόμενο γύρο συνομιλιών για τη Λιβύη θα συνιστούσε μείζον πλήγμα και σοβαρή διπλωματική ήττα.