Η πανδημία, η ανατροπή στην εργασία και η αποδοτικότητα

Με τον Κωνσταντίνο Αγγελόπουλο είχαμε χάσει το μέτρημα από τις συναντήσεις μας την περίοδο του #menoumespiti. Τόπος συνάντησης, η πλατφόρμα του Zoom – ενίοτε και κάποιες άλλες. Και οι δυο μας, ο καθένας από το σπίτι του, «πιάναμε» από νωρίς «στασίδι» συμμετέχοντας σε video conference. Ο Κωνσταντίνος έχει αρχίσει να κατεβαίνει στο γραφείο της εταιρείας στην οποία εργάζεται στο κέντρο της Αθήνας και οι ψηφιακές μας συναντήσεις έχουν αρχίσει να αραιώνουν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, κανείς από τους δυο μας δεν έχει εγκαταλείψει, ούτε πολύ περισσότερο σκοπεύει να εγκαταλείψει τη συνήθεια της ψηφιακής επικοινωνίας που αποδείχθηκε αφάνταστα χρήσιμη στις δύσκολες μέρες μιας ανείπωτης αβεβαιότητας. Ο λόγος πάντα για το Zoom και τις άλλες πλατφόρμες που αποτέλεσαν διαύλους επικοινωνίας, προβληματισμού και διαλόγου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Νέα κατάσταση, νέα κοινωνικότητα

Πριν από λίγες μέρες – στη νέα φάση της ζωής μας που επιγράφεται «Μένουμε ασφαλείς» – μιλώντας με τον Κωνσταντίνο για την κοινή κληρονομιά του #menoumespiti «τσίμπησα» μια ιδέα που δεν πρέπει να πάει χαμένη… Η ιδέα είχε να κάνει με κάτι που έλειπε ως εφαρμογή από τις πλατφόρμες – ένα εργαλείο που να λειτουργεί ως καταγραφέας πρακτικών σε ένα video conference. Τέτοιες ιδέες που προέρχονται από μια ακένωτη δεξαμενή δημιουργικής σκέψης θα είναι παρούσες και θα διεκδικούν την εφαρμογή τους στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται σε μια δυναμική ισορροπία ανάμεσα στον φυσικό χώρο και την ψηφιακή παρουσία μας.

Με άλλα λόγια, όσο εδραιώνεται το αίσθημα ασφάλειας ανάμεσα στους πολίτες τόσο περισσότερο θα αναζητείται να προσδιοριστεί το νέο περιεχόμενο της έννοιας «Απόδοση», μία έννοια συνδυασμένη με την Ενεργητικότητα και την Αποτελεσματικότητα σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής – ξεκινώντας από το σπίτι και την οικογένεια και συνεχίζοντας με τον φιλικό και επαγγελματικό περίγυρο για να φθάσουμε στις επιχειρηματικές δραστηριότητες και εν γένει τα δημόσια πράγματα.

Ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος κατάγεται από τη Λιβαδειά και ζει στην Αθήνα με τη γυναίκα και τους τρεις γιους τους, είναι μηχανολόγος μηχανικός από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με μεταπτυχιακό στην Επιχειρησιακή Ερευνα από τη London School of Economics. Τα τελευταία χρόνια είναι αντιπρόεδρος της Κοινότητας Διαλόγου «Σύνθεσις».

Προσήλωση στην εφαρμογή των «ασπίδων υγείας»

Ο Κωνσταντίνος θεωρεί ότι το αίσθημα ασφαλείας θα ενισχυθεί περισσότερο και από τη σταθερή μας προσήλωση στην εφαρμογή των «ασπίδων υγείας» σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Ως «ασπίδες υγείας» θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε αυτό το μεταβατικό διάστημα και όλες εκείνες οι νέες εκφράσεις της κοινής κληρονομιάς του #menoumespiti στο επιχειρηματικό και εργασιακό επίπεδο. Ο ίδιος επιμένει ότι «το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι μια καλή λύση απέναντι στον φόβο ή και την αμηχανία της φυσικής παρουσίας» ενώ εκτιμά ότι η εξ αποστάσεως εργασία και εκπαίδευση αλλά και οι πλατφόρμες των τηλεδιασκέψεων διευκολύνουν και διαμορφώνουν νέα δεδομένα, ενώ θα χρειαστεί να αξιοποιηθούν με περισσότερη ένταση το επόμενο διάστημα.

Αλλά, ας θέσουμε και πάλι στο προσκήνιο ένα κρίσιμο ζήτημα που απαιτεί απαντήσεις ή τουλάχιστον σε πρώτο αρχικό επίπεδο δημιουργικές προσεγγίσεις: «Τι θεωρείται ή και τι είναι ασφαλές και αποδοτικό από τους πολίτες για τη ζωή τους την εποχή του Covid-19;».

Η παράδοση και ως ένα αποθετήριο πρακτικών

Η δρ Φαίη Μακαντάση, επικεφαλής ερευνών του Οργανισμού διαΝΕΟσις (ανεξάρτητος, μη-κερδοσκοπικός ερευνητικός οργανισμός που μεταξύ άλλων παράγει μελέτες και ερευνητικό έργο πάνω στα σημαντικά θέματα της εποχής μας, επιδιώκοντας να προσφέρει συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής), σπεύδει από την πλευρά της να ορίσει ένα διαφορετικό πλαίσιο για την προσέγγιση της σχέσης ανάμεσα στην ασφάλεια και την απόδοση. Η σκυτάλη του λόγου σε εκείνη: «Πριν από έναν μήνα η διαΝΕΟσις παρουσίασε τα ευρήματα της έρευνας «Πώς ζουν οι Ελληνες στην πανδημία». Στην πολυδιάστατη αυτή έρευνα, οι συμπολίτες μας τοποθετήθηκαν μεταξύ άλλων και στο μείζον ζήτημα της εμπιστοσύνης στους θεσμούς, αναδεικνύοντας την πρωτοκαθεδρία της τριπλέτας οικογένεια – ένοπλες δυνάμεις – επιστήμονες/τεχνοκράτες, ενώ οι μέχρι πρότινος υπολειπόμενοι σε εμπιστοσύνη πολιτειακοί θεσμοί γνώριζαν μια ασυνήθιστη αποδοχή. Συνεπώς, φαίνεται ότι η συλλογική ευφυΐα προκρίνει ως ασφαλείς και αποδοτικούς, στον τρόπο αντιμετώπισης των ετερόκλητων απαιτήσεων τη ζωής, θεσμούς που έχουν αποδείξει την αξία τους στον χρόνο.

Τόσο η οικογένεια όσο και οι ένοπλες δυνάμεις είναι παραδοσιακοί θεσμοί που παρουσιάζουν διαχρονικότητα. Γενικεύοντας ελαφρώς η παράδοση λειτουργεί και ως ένα αποθετήριο πρακτικών αποδεικνύοντας την αξία της σε διαφόρων ειδών κρίσεις και επιδεικνύοντας αντοχή και προσαρμοστικότητά. Παρά τα όποια αντανακλαστικά ρήξης, η παράδοση αξίζει να εξεταστεί ως ικανός μηχανισμός αναχαίτισης κρίσεων. Επιπλέον, μια διάσταση που αναδεικνύεται πρωτίστως μέσω της αναγνώρισης των ειδικών είναι ο χαιρετισμός της τοπικής γνώσης ως απόσταγμα επιστημονικά συμπαγών ερευνητικών προσπαθειών, μέσω των οποίων εξελικτικά διαμορφώνεται μια αντικειμενική θεώρηση του αγνώστου. Είναι αλήθεια ότι σε πολλές περιπτώσεις το πείραμα, το οποίο αποτελεί βασική επιστημονική πρακτική, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε ρήξη με την παράδοση ή και ακόμα σε σφάλματα με κόστος. Μακροσκοπικά όμως δεν μπορούν να αμφισβητηθούν οι σημαντικές επιτυχίες της επιστημονικής κοινότητας (για παράδειγμα, εμβόλια, αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τηλεπικοινωνίες κ.ά.).

Τέλος, η παρελθούσα αβυσσαλέα χαμηλή εμπιστοσύνη στους πολιτειακούς θεσμούς και η σημερινή βελτιωμένη εικόνα τους καταδεικνύει ότι μια ηγεσία που έχει ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας με τους υπόλοιπους θεσμούς, χαμηλό βαθμό παρέμβασης και γρήγορα αντανακλαστικά μπορεί να συνδράμει στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών».

Ανακατατάξεις στον ψυχισμό, στις αντιλήψεις και στις προτεραιότητες

Ο Μίνος Μωυσής έχει μια μακρά επιτυχημένη επαγγελματική πορεία στον χρηματοοικονομικό τομέα (τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες κ.λπ.). Σήμερα, πέραν όλων των άλλων, είναι ιδρυτικός εταίρος στη SYNERGON Partners, μιας boutique εταιρείας που παρέχει εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες στρατηγικής επιχειρήσεων. Με την παλαιά αγγλοσαξονική έννοια του όρου ο Μωυσής είναι ένας thinker στη δημόσια σφαίρα. Με την ακριβή ιδιότητα του φίλου από τα παλιά τού ζήτησα να συμβάλει στο προβληματισμό των ημερών. Ανταποκρίθηκε. Το κείμενο που ακολουθεί είναι δικό του: «Οι έρευνες με αφορμή την πανδημία, τόσο στη διάρκεια των αυστηρών περιοριστικών μέτρων όσο και στη φάση της σταδιακής επιστροφής, δείχνουν ότι στον ψυχισμό, στις αντιλήψεις και στις προτεραιότητες των ανθρώπων υπάρχουν σημαντικές ανακατατάξεις. Ενα βασικό ζητούμενο, του οποίου η έκβαση είναι ακόμα άγνωστη, είναι το κατά πόσο τέτοιες αλλαγές θα παραμείνουν και θα ενσωματωθούν ή θα θολώσουν και θα ξεπεραστούν σε βάθος χρόνου. Η έννοια της ασφάλειας, δηλαδή της αντίληψης του καθενός για αυτό που τον κάνει να νοιώθει ασφαλής, είναι σαφώς διαφοροποιημένη.

Από σχεδόν δεδομένη έννοια στην παλιά καθημερινότητα, έγινε ζητούμενο. Η απορρόφηση της έννοιας της ασφάλειας στη νέα καθημερινότητα, όπως διαμορφώνεται, δεν είναι εύκολη υπόθεση, έρχεται με δυσκολίες, ίσως και με απογοήτευση όταν συγκρίνεται με το προ πανδημίας παρελθόν, η αντίληψη όμως στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι ότι η ασφάλεια είναι αναγκαία συνθήκη. Στο σπίτι μας, στις επαφές μας με άλλους, στις κοινωνικές συμπεριφορές μας, στη διασκέδασή μας, στα ψώνια μας, στην εργασία μας, στη μετακίνησή μας, με μια λέξη παντού. Οι περιορισμοί ακολουθούν την ανάγκη της προστασίας της υγείας. Κρυφή είναι η ελπίδα ότι αυτό δεν θα κρατήσει πολύ, είναι η συναίσθηση της έλλειψης ελευθερίας που συντηρεί αυτή την ελπίδα. Από την άλλη όμως, είναι πολύ πιθανό να επαναξιολογηθεί το συναίσθημα και οι προϋποθέσεις ασφάλειας και να φτιάξουμε νέα ατομικά πρωτόκολλα στη ζωή μας ακόμα και για όταν ο κίνδυνος της υγείας θα έχει ξεπεραστεί. Οπως όμως και να έχει, η εμπειρία από την πανδημία και τις επιπτώσεις της φέρνουν την ασφάλεια σε θέση που απαιτεί επιλογές και προσπάθεια να κατακτηθεί και δεν είναι απλά δεδομένη.

Μια άλλη συνθήκη που επαναξιολογείται είναι αυτή της αποδοτικότητας. Η πανδημία απέδειξε σε πολλούς ανθρώπους ότι η αποδοτικότητά μας δεν απαιτεί σώνει και καλά τις συνθήκες του παρελθόντος. Η επιτυχία της εφαρμογής της εργασίας από το σπίτι, της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, της εξοικείωσης με την τεχνολογία των επικοινωνιών ακόμα και από ανθρώπους που δεν θα το περίμενε κάποιος, η τεράστια απότομη προσαρμογή της ψηφιακής σχέσης με το κράτος, τις υπηρεσίες, τις επιχειρήσεις, η έκρηξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, οι αναγκαστικές αλλαγές στην εφοδιαστική αλυσίδα και πολλά άλλα, διαφοροποιούν τον ορισμό της αποδοτικότητας. Αλλάζουν την αίσθηση για τον χρήσιμο χρόνο και αποδεικνύουν ότι για πολλές από τις συνήθειές μας, προ πανδημίας, υπάρχουν νέες λύσεις που όχι μόνο υποστηρίζουν το να είμαστε αποδοτικοί αλλά συντελούν στην αύξηση της αποδοτικότητάς μειώνοντας τον χρόνο που απαιτούν. Και κατά συνέπεια μάς βοηθούν να δούμε και νέες εκφάνσεις αποδοτικότητας, περισσότερο ποιοτικές παρά ποσοτικές, που δεν είχαμε συνηθίσει, όπως το να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να χαλαρώσουμε, να ασκηθούμε ή να δώσουμε χρόνο στα παιδιά μας.

Η πανδημία μάς κάνει και αναθεωρούμε συνήθειες, προτεραιότητες και αξίες. Δεν θα μείνουν όλα όσα αναθεωρούμε. Θα μείνουν όμως όσα μας οδηγήσουν σε ενσυνείδητες πια επιλογές που θα κρίνουμε ότι βελτιώνουν τη ζωή μας».