Πανελλαδικές 2020: Προτεινόμενα θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας

Για την καλύτερη προετοιμασία των υποψηφίων ενόψει των πανελλαδικών εξετάσεων το in.gr παρουσιάζει προτεινόμενα θέματα για τα υπό εξέταση μαθήματα.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

ΚΕΙΜΕΝΑ

Κείμενο Ι: Ο σύγχρονος άνθρωπος

(1)Οι διαδοχικοί πολιτισμοί που έπλασε ίσαμε τώρα ο άνθρωπος υπήρξαν – λίγο ως πολύ – πολιτισμοί ορισμένων κοινωνικών ομάδων ή και συγκεκριμένων προσώπων. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται το καταπληκτικό τόλμημα να δημιουργηθεί ένας πολιτισμός για όλους τους ανθρώπους.

(2)Φυσικά, βρισκόμαστε στην αρχή. Τεράστιες ποσότητες πληθυσμού βρίσκονται ακόμα σε πρωτόγονη κατάσταση. Η αμάθεια, η φτώχια, ο ηθικός ζόφος καλύπτουν ηπείρους, αλλά παντού παρατηρούνται η αγωνία για μια καλύτερη μέρα, η προσπάθεια για έναν καλύτερο κόσμο, η αφύπνιση. Οι δυσχέρειες μπορούν να τρέπουν σε φυγή και τον πιο ακατάβλητο άνθρωπο, όμως η πορεία δεν πρόκειται να ανακοπεί.

(3)Ο εικοστός αιώνας  έχει σκοτώσει τη φιλανθρωπία και έκαμε πολύ σωστά. Ο τύπος του φιλάνθρωπου βρίσκει τη δικαίωσή του, όταν μερικοί άνθρωποι έχουν αποκτήσει, θεμιτά ή αθέμιτα, την ευπορία που στερούνται οι άλλοι. Ωστόσο, ο καθένας έχει το δικαίωμα σε ένα κομμάτι ψωμί, σε ένα ρούχο, σε μια βιοτική απασχόληση, σε μια αναψυχή. Οι περισσότερες από τις δίκαιες αυτές απαιτήσεις του καθενός υπήρξαν για χιλιάδες χρόνια ένα κάλεσμα προς τα φιλάνθρωπα αισθήματα των προνομιούχων. Μπορεί η φιλανθρωπία να αποτελεί ακόμα ανάγκη, αλλά αυτό οφείλεται στην ανεπαρκή πραγμάτωση των ιδανικών ενός νέου ανθρωπισμού, που είναι ο ανθρωπισμός του καιρού μας.

(4)Εδώ πρέπει να εννοηθεί πως ο ανθρωπισμός δεν είναι ταυτόσημος προς την «humanitatem», προς τα ανθρωπιστικά λεγόμενα γράμματα, τα οποία θεωρούνται η ασφαλέστερη προπαρασκευή για την κατάκτηση του αληθινού νοήματος του ανθρώπου, αδιάφορο αν την κατορθώνουν ή όχι. Ο ανθρωπισμός είναι η συμφιλίωση του ανθρώπου με τον άνθρωπο , αυτό που κοινότερα ονομάζουμε ανθρωπιά του ανθρώπου.

(5)Είδη ανθρωπισμού καλλιέργησαν όλες οι μεγάλες εποχές. Ας συλλογιστούμε τώρα πώς θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τον σύγχρονο ανθρωπισμό. Υπάρχει κατά μέρος και πάει να υπάρξει κατά πολύ περισσότερο ένας ανθρωπισμός , ο ανθρωπισμός της επιστήμης, που γεμίζει αισιοδοξία τους ανθρώπους. Δεν συμμερίζομαι την άκρατη αισιοδοξία των επιστημόνων , αλλά προσπαθώντας να καθορίσω τα γνωρίσματα του καιρού μου, αισθάνομαι την ανάγκη να ευγνωμονήσω την αγαθή πλευρά της επιστήμης. Υπογραμμίζω την τεράστια σημασία των ιατρικών προόδων που έχουν ήδη καταπολεμήσει αποτελεσματικά τις επιδημίες, περιορίσει την παιδική θνησιμότητα και επιμηκύνει τον μέσο όρο της ανθρώπινης ζωής.

(Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, Ο Σύγχρονος Άνθρωπος. Διασκευή)

Κείμενο ΙΙ: Το καθαρότερο πράγμα της δημιουργίας

Δεν ξέρω, μα δεν έμεινε καθόλου σκοτάδι.
Ο ήλιος χύθηκε μέσα μου από χίλιες πληγές.
Και τούτη τη λευκότητα που σε περιβάλλω
δε θα την βρεις ούτε στις Άλπεις, γιατί αυτός ο αγέρας
στριφογυρνά ως εκεί ψηλά και το χιόνι λερώνεται.
Και στο λευκό τριαντάφυλλο βρίσκεις μια ιδέα σκόνης.

Το τέλειο θαύμα θα το βρεις μοναχά μες στον άνθρωπο:
λευκές εκτάσεις που ακτινοβολούν αληθινά
στο σύμπαν και υπερέχουν. Το πιο καθαρό
πράγμα λοιπόν της δημιουργίας δεν είναι το λυκόφως,
ούτε ο ουρανός που καθρεφτίζεται μες στο ποτάμι, ούτε
ο ήλιος πάνω στης μηλιάς τα άνθη. Είναι η αγάπη.

(Νικηφόρος Βρεττάκος)

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ Α

Να συντάξετε περίληψη των τριών τελευταίων παραγράφων του  κειμένου Ι σε 80 -100 λέξεις.

(Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Β

Ερώτημα 1ο

Να δηλώσετε αν το περιεχόμενο των προτάσεων είναι σωστό ή λανθασμένο με βάση το νόημα του κειμένου Ι.

α. Καινοτομία της σύγχρονης εποχής είναι η προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού πολιτισμού.

β. Όλοι οι άνθρωποι της σύγχρονης εποχής διαβιούν υπό ευνοϊκές συνθήκες.

γ. Η ελλιπής πραγματοποίηση των αξιών ενός νέου ανθρωπισμού έχει οδηγήσει σε στέρηση δικαιωμάτων για πολλούς ανθρώπους.

δ. Ο ανθρωπισμός συνδέεται με τα ανθρωπιστικά γράμματα.

ε. Ο συγγραφέας χαίρεται για τα επιτεύγματα της ιατρικής.

(Μονάδες 15)

Ερώτημα 2ο

Στο κείμενο Ι

α. i. Να αναφέρετε τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

(Μονάδες 7)

1. Να σημειώσετε ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι διαρθρωτικές λέξεις :

τώρα/ Φυσικά / παντού / ή / αλλά  

(Μονάδες 8)

Ερώτημα 3ο

Να αναφέρετε πώς επιτυγχάνεται η συνοχή του λόγου μεταξύ των προτάσεων του κειμένου Ι, στο απόσπασμα «που έχουν… ανθρώπινης ζωής.» : Υπογραμμίζω την τεράστια σημασία των ιατρικών προόδων που έχουν ήδη καταπολεμήσει αποτελεσματικά τις επιδημίες, περιορίσει την παιδική θνησιμότητα και επιμηκύνει τον μέσο όρο της ανθρώπινης ζωής.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτού του τρόπου συνοχής σχετικά με την οργάνωση του λόγου;

(Μονάδες 10)

ΘΕΜΑ Γ

Βασιζόμενοι στους κειμενικούς δείκτες του ποιήματος , να χαρακτηρίσετε το ποιητικό υποκείμενο.

(Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Δ

Στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης που οργανώθηκε στο πολιτιστικό κέντρο του Δήμου σας με σκοπό τη διάδοση των ανθρωπιστικών ιδεωδών, γράψτε μια ομιλία 300-400 λέξεων, στην οποία θα αναφέρεστε στο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι εθελοντικές οργανώσεις, και θα αναλύετε τα αίτια για τα οποία η προσφορά εθελοντικού έργου καθίσταται  απαραίτητη. Αξιοποιήστε δημιουργικά πληροφορίες από το κείμενο Ι.

(Μονάδες 30)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

ΘΕΜΑ Α

Το απόσπασμα αναφέρεται στον ανθρωπισμό. (Θέμα του αποσπάσματος.) Αρχικά, δικαιολογείται το γεγονός ότι ο εικοστός αιώνας έχει αναιρέσει τη φιλανθρωπία, διότι αυτή συνδέεται με την ελλιπή εφαρμογή των αξιών του σύγχρονου ανθρωπισμού. (1^η) Στη συνέχεια, διευκρινίζεται ότι ο σύγχρονος ανθρωπισμός ταυτίζεται με την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων. (2^η) Τέλος, υπογραμμίζεται ότι ο σύγχρονος ανθρωπισμός καλείται επιστημονικός και σχετίζεται με τα επιτεύγματα της ιατρικής ως προς την αντιμετώπιση ασθενειών και την αύξηση του ορίου της ζωής. (3^η)

ΘΕΜΑ Β

Ερώτημα 1ο

α. Καινοτομία της σύγχρονης εποχής είναι η προσπάθεια για την ανάπτυξη ενός πανευρωπαϊκού πολιτισμού. : Λ

β. Όλοι οι άνθρωποι της σύγχρονης εποχής διαβιούν υπό ευνοϊκές συνθήκες.: Λ

γ. Η ελλιπής πραγματοποίηση των αξιών ενός νέου ανθρωπισμού έχει οδηγήσει σε στέρηση δικαιωμάτων για πολλούς ανθρώπους. : Σ

δ. Ο ανθρωπισμός συνδέεται με τα ανθρωπιστικά γράμματα. : Λ

ε. Ο συγγραφέας χαίρεται για τα επιτεύγματα της ιατρικής.: Σ

Ερώτημα 2ο

α. i. Η παράγραφος αναπτύσσεται με σύγκριση-αντίθεση, επειδή αναφέρεται ότι έως τη σύγχρονη εποχή οι πολιτισμοί ήταν συγκεκριμένων ομάδων ή ανθρώπων (Οι διαδοχικοί πολιτισμοί που έπλασε ίσαμε τώρα ο άνθρωπος υπήρξαν – λίγο ως πολύ – πολιτισμοί ορισμένων κοινωνικών ομάδων ή και συγκεκριμένων προσώπων), ενώ ο σύγχρονος πολιτισμός χαρακτηρίζεται από την καινοτομία ότι είναι πανανθρώπινος. (Είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται το καταπληκτικό τόλμημα να δημιουργηθεί ένας πολιτισμός για όλους τους ανθρώπους.)

1. -τώρα: χρόνος

-Φυσικά: βεβαίωση

-παντού: τόπος

-ή: διάζευξη

-αλλά: αντίθεση, εναντίωση  

Ερώτημα 3ο

Η συνοχή εξασφαλίζεται με την παράλειψη του υποκειμένου (οι ιατρικές πρόοδοι), το οποίο είναι κοινό για τις προτάσεις αυτές και το οποίο εννοείται. Με την παράλειψη αυτή, προσδίδεται γοργότητα στο ύφος του κειμένου και δεν κουράζεται ο δέκτης , διότι αποφεύγονται οι επαναλήψεις.

ΘΕΜΑ Γ

Το ποιητικό υποκείμενο χρησιμοποιεί μεταφορές , με σκοπό να δηλώσει ότι η ψυχή του χαρακτηρίζεται από αισθήματα γνήσιου ανθρωπισμού. Αυτό ισχύει παρά το γεγονός ότι έχει υποστεί πολλές ταλαιπωρίες. Επίσης, εκφράζει προς το πρόσωπο που απευθύνεται, ότι η αγάπη του προς αυτό είναι μοναδική και απαράμιλλη, διότι  είναι αδιάβλητη(στχ. 1-6). Ακόμα, χρησιμοποιώντας εκ νέου μεταφορά ,το ποιητικό υποκείμενο πρεσβεύει την άποψη ότι η ανθρωπιά είναι το πιο ολοκληρωμένο θαυμαστό επίτευγμα που μπορεί να υπάρξει. (7-9) Τέλος, το ποιητικό υποκείμενο προβαίνει σε χρήση αντιθέσεων για να προσδώσει με έμφαση ότι η αγάπη είναι το πιο σπουδαίο γνώρισμα, αντιπαραβάλλοντάς την προς τις ομορφιές της φύσης (στχ.9-12). Παρόλο που οι οπτικές και ηχητικές εικόνες της φύσης είναι αξιοθαύμαστες (στχ. 4-6, 9-12) , η αγάπη υπερέχει. Ακόμα, χρησιμοποιεί το ά και το β΄ ενικό πρόσωπο, ώστε να προσδώσει αμεσότητα και οικειότητα στο ύφος του.   Επομένως, καθίσταται κατανοητό ότι το ποιητικό υποκείμενο διακατέχεται από υπέρμετρη ευαισθησία. Η αγάπη του προς το πρόσωπο που απευθύνεται  ,αλλά και γενικότερα το συναίσθημα αυτό κατά το ποιητικό υποκείμενο, είναι τόσο ισχυρή, ώστε τη θεωρεί ως το σημαντικότερο γνώρισμα στη ζωή του ανθρώπου.

ΘΕΜΑ Δ

Αγαπητοί/Αξιότιμοι συμπολίτες,

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:Σκοπός της εκδήλωσής μας στο δημοτικό πολιτιστικό κέντρο είναι να διαδοθούν τα ανθρωπιστικά ιδανικά. Εντός αυτού του πλαισίου, επιθυμώ να αναφερθώ στη σημαντικότητα των εθελοντικών οργανώσεων, ο ρόλος των  οποίων αρμόζει να είναι πολυεπίπεδος.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:

(1)Αρχικά, οι εθελοντικές οργανώσεις οφείλουν να δραστηριοποιηθούν για εξασφάλιση τροφής, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κατοικίας για τους άπορους. Με αυτόν τον τρόπο, θα πληρούνται/εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για την όσο το δυνατόν πιο αξιοπρεπή διαβίωσή τους.

(2)Επιπλέον, οι  εθελοντικές οργανώσεις έχουν ως καθήκον τους  να επανενταχτούν υγιώς στο κοινωνικό σύνολο κοινωνική οι περιθωριοποιημένες ομάδες, ώστε να του προσφέρουν τις υπηρεσίες τους  και να αναπτυχθεί σεβασμός προς αυτές.

(3)Ακόμα, οι  οργανώσεις αυτές  αρμόζει να κινητοποιούνται για να παρέχεται η βασική εκπαίδευση στους ανθρώπους που τη στερούνται. Έτσι, θα αναβαθμίσουν την κριτική τους ικανότητα, με συνέπεια να παίρνουν/λαμβάνουν ωφέλιμες αποφάσεις.

(4)Επιπλέον, ο ρόλος των συγκεκριμένων οργανώσεων σχετίζεται άμεσα με την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό θα έχει ως συνέπεια, να ευαισθητοποιηθούν περισσότεροι πολίτες  για αυτό, διότι η περιβαλλοντική ισορροπία εξασφαλίζει ευζωία.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Επίσης, αξιότιμοι συμπολίτες, η εθελοντική προσφορά είναι απαραίτητη λόγω ποικίλων αιτίων.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ-Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:

(1)Κατ’ αρχάς, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν βασικές  ανάγκες. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης σε σημείο ώστε να αποβιώνουν/πεθαίνουν εξαιτίας αυτών των συνθηκών.

(2)Ένα ακόμα αίτιο είναι ο ρατσισμός, εξαιτίας του οποίου, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων  τίθεται στο κοινωνικό περιθώριο. Επίσης, ο ρατσισμός συχνά εκφράζεται με βία προς αυτούς, η οποία προκαλεί τραυματισμούς και θανάτους.

(3)Επιπροσθέτως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν έχουν λάβει τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Έτσι, η κριτική τους σκέψη υποβαθμίζεται και δεν καταλήγουν συχνά σε ορθά συμπεράσματα για θέματα που απασχολούν την κοινωνία.

(4)Ένας άλλος παράγοντας για την αναγκαιότητα κινητοποίησης των εθελοντικών οργανώσεων είναι η αλλοίωση του οικοσυστήματος. Το φυσικό περιβάλλον μολύνεται ανεπανόρθωτα, με επίπτωση να εξαφανίζονται πολλά είδη ζωής.

(11)Εν κατακλείδι, αξιότιμοι συμπολίτες , ο ρόλος των  εθελοντικών οργανώσεων είναι πολυσύνθετος, διότι η κοινωνία αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Επομένως, είναι ανάγκη να ενισχυθούν οι συγκεκριμένες οργανώσεις, ώστε να επέλθει κοινωνική πρόοδος.

Ευχαριστώ που με ακούσατε.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΑΒΡΙΛΗΣ

Με τη συνεργασία του φροντιστηρίου Ορόσημο Πειραιά