Γιατί μπορεί να μη βρεθεί ποτέ το εμβόλιο κατά του κοροναϊού

Οι προσπάθειες ολόκληρης της επιστημονικής κοινότητας έχουν επικεντρωθεί στο να βρεθεί εμβόλιο κατά του κοροναϊού, ώστε να γυρίσει η καθημερινότητά μας όσο το δυνατόν γρηγορότερα γίνεται στην κανονικότητα.

Ωστόσο τα εμβόλια είναι από τη βάση του πολύπλοκα, με κάποιους επιστήμονες να εκτιμούν πως μπορεί το εμβόλιο κατά του κοροναϊού να είναι έτοιμο μέσα στην χρονιά, ενώ άλλοι φαίνονται πιο απαισιόδοξοι πιστεύοντας πως μπορεί και να μη βρεθεί ποτέ.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο αναπληρωτής επικεφαλής ιατρός της Αγγλίας Jonathan Van-Tam είπε τα λόγια που κανείς δεν ήθελε να ακούσει: «Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι θα πάρουμε ένα εμβόλιο», όπως μεταφέρει και ο βρετανικός Guardian.

Αλλά έχει δίκιο να είναι προσεκτικός.

Το ιδανικό εμβόλιο προστατεύει από τη μόλυνση, αποτρέπει την εξάπλωσή του και προστατεύει από τον ιό. Αλλά κανένα από αυτά δεν επιτυγχάνεται εύκολα.

Πάνω από 30 χρόνια αφότου οι επιστήμονες απομόνωσαν τον ιό HIV, τον ιό που προκαλεί το AIDS, δεν έχουμε εμβόλιο. Ο ιός του δάγκειου πυρετού εντοπίστηκε το 1943, αλλά το πρώτο εμβόλιο εγκρίθηκε μόλις πέρυσι και ακόμη και εν μέσω ανησυχιών ότι έκανε τη μόλυνση χειρότερη σε μερικούς ανθρώπους. Το εμβόλιο που αναπτύχθηκε πιο γρήγορα ποτέ ήταν για την παρωτίτιδα. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια.

Οι επιστήμονες έχουν εργαστεί στο παρελθόν για εμβόλια κοροναϊού, οπότε δεν ξεκινούν από την αρχή. Δύο κοροναϊοί έχουν προκαλέσει θανατηφόρες εκδηλώσεις στο παρελθόν, ο Sars και ο Mers, και η έρευνα για τα εμβόλια προχώρησε και για τα δύο. Αλλά κανένα δεν έχει λάβει άδεια, εν μέρει επειδή ο Sars ξεθύμανε και ο Mers χτύπησε κυρίως στη στη Μέση Ανατολή. Τα διδάγματα που θα αντληθούν θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να δημιουργήσουν ένα εμβόλιο για το Sars-CoV-2, αλλά υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά να μάθουν για τον ιό.

Τι έχουν δείξει τα μέχρι τώρα στοιχεία

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανέλυσαν πρόσφατα αίμα από ιαθέντες ασθενείς Covid-19 και διαπίστωσαν ότι τα επίπεδα των αντισωμάτων IgG – εκείνα που είναι υπεύθυνα για ανοσία μεγαλύτερης διάρκειας – αυξήθηκαν απότομα τον πρώτο μήνα της μόλυνσης, αλλά στη συνέχεια άρχισαν να μειώνονται ξανά.

Την περασμένη εβδομάδα, επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης διαπίστωσαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που ανάρρωσαν από το Covid-19 χωρίς να πάνε στο νοσοκομείο δεν έκαναν πολλά αντισώματα κατά του ιού.

«Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο», λέει στον Guardian ο Stanley Perlman, βετεράνος ερευνητής κοροναϊών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. «Εάν η φυσική λοίμωξη δεν σας δίνει τόσο μεγάλη ανοσία, εκτός εάν πρόκειται για σοβαρή λοίμωξη, τι θα κάνει το εμβόλιο; Θα μπορούσε να είναι καλύτερο, αλλά δεν ξέρουμε». Εάν ένα εμβόλιο προστατεύει μόνο για ένα χρόνο, ο ιός θα είναι μαζί μας για κάποιο χρονικό διάστημα.

Να είναι το εμβόλιο ασφαλές

Στη βιασύνη να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο – τώρα αναπτύσσονται περισσότερα από 100 – η ασφάλεια πρέπει να παραμείνει προτεραιότητα. Σε αντίθεση με τα πειραματικά φάρμακα για τους σοβαρά άρρωστους, το εμβόλιο θα δοθεί δυνητικά σε δισεκατομμύρια γενικά υγιείς ανθρώπους.

Αυτό σημαίνει ότι οι επιστήμονες θα πρέπει να ελέγχουν εξαιρετικά προσεκτικά για σημάδια επικίνδυνων παρενεργειών. Κατά την αναζήτηση ενός εμβολίου για τον Sars το 2004, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ένα υποψήφιο προκάλεσε ηπατίτιδα στα κουνάβια. Μια άλλη σοβαρή ανησυχία είναι η «επαγόμενη από αντισώματα ενίσχυση» κατά την οποία τα αντισώματα που παράγονται από ένα εμβόλιο επιδεινώνουν τις μελλοντικές λοιμώξεις. Η επίδραση προκάλεσε σοβαρή πνευμονική βλάβη σε ζώα που έλαβαν πειραματικά εμβόλια τόσο για τον Sars όσο και για τον Mers.

Ο John McCauley, διευθυντής του Παγκόσμιου Κέντρου Γρίπης στο Francis Crick Institute, λέει ότι χρειάζεται χρόνος για να κατανοήσουμε τις ιδιαίτερες προκλήσεις κάθε εμβολίου. «Δεν γνωρίζετε τις δυσκολίες, τις συγκεκριμένες δυσκολίες που θα σας δώσει κάθε εμβόλιο», λέει. «Και δεν έχουμε εμπειρία στον χειρισμό αυτού του ιού ή των συστατικών του ιού».

Ο ιός ήρθε για να μείνει;

Η απλή απάντηση είναι «ναι».

Οι ελπίδες για την εξάλειψη του ιού ξεκινούν με ένα εμβόλιο, αλλά δεν τελειώνουν εκεί. «Εάν και όταν έχουμε ένα εμβόλιο, αυτό που παίρνετε δεν είναι ουράνιο τόξο και μονόκεροι», λέει ο Larry Brilliant, Διευθύνων Σύμβουλος της Pandefense Advisory, ο οποίος ηγήθηκε του προγράμματος εξάλειψης της ευλογιάς του ΠΟΥ. «Εάν είμαστε αναγκασμένοι να επιλέξουμε ένα εμβόλιο που παρέχει μόνο ένα χρόνο προστασίας, τότε είμαστε καταδικασμένοι να καταστήσουμε το Covid ενδημικό, μια μόλυνση που είναι πάντα μαζί μας».

Ο ιός θα είναι ακόμα δύσκολο να «δαμαστεί» με ένα εμβόλιο που διαρκεί χρόνια.

«Θα είναι πιο δύσκολο να απαλλαγούμε από το Covid από την ευλογιά», λέει ο Brilliant. Με την ευλογιά ήταν τουλάχιστον σαφές ποιος είχε μολυνθεί, ενώ τα άτομα με κοροναϊό μπορούν να το διαδώσουν χωρίς να το γνωρίζουν. Ένα ακανθώδες πρόβλημα είναι ότι όσο η λοίμωξη μαίνεται σε μια χώρα, όλα τα άλλα έθνη βρίσκονται σε κίνδυνο