Η παγκόσμια μουσική βιομηχανία «στον αέρα» αλλά… «the show must go on»

Ο κόσμος έχει γυρίσει ανάποδα και μπορεί τα βλέμματα να είναι στραμμένα στις πληγές που μετράει ο παγκόσμιος τουρισμός, όμως οι καιροί είναι πολύ δύσκολοι για τους καλλιτέχνες και τους μουσικούς. Πόσω μάλλον όταν οι προβλέψεις των επιστημόνων βάζουν στο τραπέζι ένα απίστευτο σενάριο: να μην μπορούμε να πάμε σε συναυλία ή σε φεστιβάλ μέχρι το φθινόπωρο του 2021. Η υγειονομική κρίση ανάγκασε τον πολιτισμό και τη μουσική να «μετακομίσουν» στις ψηφιακές αρένες.

Mπορεί όμως να είναι το ίδιο; Να νιώθεις τον παλμό της συναυλίας μέσα από μια οθόνη, όπως όταν είσαι σε έναν ανοιχτό χώρο, μαζί με άλλο κόσμο; Προς το παρόν, πάντως, η πραγματικότητα είναι το streaming, το οποίο κρατά ζωντανό τον «ρυθμό» της μουσικής, αφού η τεχνολογία έσωσε ένα κομμάτι του κλάδου. Σύμφωνα με την Goldman Sachs, η μουσική μέσω Διαδικτύου θα παραμείνει ισχυρή με ανάπτυξη 18% σε ετήσια βάση, ενώ ο κλάδος των ηχογραφήσεων αναμένεται να σημειώσει αύξηση 3,3% το 2020, καταγράφοντας, όμως, επιβράδυνση από τότε που η αγορά επέστρεψε στην ανάπτυξη το 2015.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Η τέχνη της νέας εποχής και οι ψηφιακές πλατφόρμες

Κωνσταντίνος Αργυρός: Τα social media είναι η νέα πραγματικότητα

Τα στοιχεία δείχνουν πως τα έσοδα του κλάδου της μουσικής θα μειωθούν κατά 25% το 2020, κυρίως λόγω της εκτεταμένης διαταραχής στη διοργάνωση συναυλιών, και οι οικονομολόγοι πιστεύουν ακράδαντα ότι η τρέχουσα κρίση θα επιταχύνει τη μετάβαση στη διαδικτυακή μουσική, αλλά και θα ενισχύει τον αγώνα των καλλιτεχνών για να κερδίσουν θαυμαστές. Αυτό σημαίνει περισσότερες δημοσιεύσεις στις δημοφιλείς εφαρμογές των κοινωνικών μέσων, όπως το Instagram και το Tik Tok. Παράγοντας της δυσμενής αυτής εικόνας είναι και το γεγονός πως το 40% των ανθρώπων που ακούν μουσική στη δουλειά και στο αυτοκίνητο σταμάτησαν λόγω των περιοριστικών μέτρων.

Οπως, όμως, λέει και το τραγούδι των «Queen»: «the show must go on». Ετσι, το 2021, σύμφωνα με έκθεση της Goldman Sachs, αναμένεται ανάκαμψη και τα έσοδα της μουσικής βιομηχανίας θα αυξηθούν κατά 6%, αγγίζοντας τα 142 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 80%. Παρά ταύτα, ακολουθώντας την τάση σε όλο το φάσμα της οικονομίας, η πανδημία στη μουσική θα αφήσει βαθιές ουλές. Τα έσοδα των ζωντανών εκδηλώσεων θα καταγράψουν «βουτιά» το 2020 κατά 75%, ενώ, αντίθετα, τα έσοδα των υπηρεσιών streaming θα αυξηθούν κατά 18%.

Οι προβλέψεις δείχνουν πως το 79% των φανατικών οπαδών θα επιστρέψει σε συναυλίες και σε ζωντανές εκδηλώσεις σε διάστημα 4 μηνών, εφόσον δοθεί το «πράσινο φως» από τους επιστήμονες. Η επιβεβαίωση ενός τέτοιου σεναρίου θα αποτελέσει ανάσα για τη βιομηχανία καθότι το 52% των «φίλων» της μουσικής ξοδεύει, κυρίως, για εισιτήρια συναυλιών. Διόλου τυχαίο ότι πάνω από το μισό του εισοδήματος των 100 κορυφαίων καλλιτεχνών προέρχεται από τις συναυλίες τους, όταν έχουν περιοδείες. Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η Goldman εκτιμά πως η επιστροφή στην ανάπτυξη θα είναι της τάξης του 4%-5% για τον κλάδο των εκδηλώσεων, ο οποίος παγκοσμίως θα έχει κέρδη 39 δισ. δολάρια έως το 2030. Ολα όμως θα εξαρτηθούν από το πότε η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί και ως εκ τούτου η ταχύτητα ανάκαμψης θα είναι συνάρτηση των υγειονομικών κανόνων που θα επιβληθούν για τις συναθροίσεις.

Το Διαδίκτυο «κυβερνά»

Παρά την ανάκαμψη το 2021, οι αλλαγές στη μουσική βιομηχανία θα είναι ριζικές, καθώς το 74% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι θα συνεχίσει να παρακολουθεί μουσικές εκδηλώσεις μέσω livestreaming ακόμη και όταν επιτραπούν ξανά οι συναυλίες. Στη νέα σελίδα που γυρίζει ο κλάδος αναμένεται «έκρηξη» των υπηρεσιών streaming, με την Goldman να εκτιμά πως οι συνδρομητές θα τριπλασιαστούν την επόμενη δεκαετία στα 1,22 δισεκατομμύρια το 2030, από μόλις 341 εκατομμύρια το 2019.

Το νέο κύμα προς streaming και οι εκατοντάδες εφαρμογές θα οδηγήσουν τον κλάδο σε μεγάλη ανάπτυξη. Εκτιμάται πως το άνοιγμα στις επί πληρωμή συνδρομές θα ανέλθει στο 21% το 2030 – από 8% το 2019 – και η αγορά θα αγγίξει τα 75 δισ. δολάρια. Σύμφωνα με την Goldman, η μουσική εφαρμογή Spotify θα διατηρήσει την ηγετική της θέση με 33% μερίδιο συνδρομητών το 2030, ενώ η Apple Music θα πέσει στην 4η θέση με 14% μερίδιο το 2030 (19% το 2019) πίσω από την Tencent Music στο 20% και την Amazon Music στο 15%. Οι δισκογραφικές εταιρείες θα είναι οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι της ανάπτυξης το 2021, δεδομένου ότι λαμβάνουν ποσοστά 52% -58% για δικαιώματα, ενώ αύξηση 86% αναμένεται στο μερίδιο εσόδων από ηχογραφήσεις το 2030 από το 56% το 2019.

Ηδη αυτό το διάστημα της πανδημίας έχουν κάνει την εμφάνισή τους καινοτόμες πρωτοβουλίες, όπως τo instagram talk show #BrightMinded της Miley Cyrus, το «One World: Together At Home» concert από τη Lady Gaga, το οποίο συγκέντρωσε πάνω από 127 εκατ. δολάρια για τον Παγκόσμιου Οργανισμό Υγείας. Στο παιχνίδι έχουν μπει πολλές πλατφόρμες, όπως το Twitch, η οποία είναι για live-stream σε βιντεοπαιχνίδια, όπου το τελευταίο διάστημα ξεκίνησε συνεργασία με μουσικούς. Επίσης, σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, χιλιάδες οπαδοί του παιχνιδιού Fortnite είδαν το «Astronomical», μια μαγνητοσκοπημένη παράσταση του Travis Scott, αφού πάνω από 7,54 εκατ. πάτησαν το «play» στο Spotify σε μόλις μέσα σε 24 ώρες. Παράλληλα, περίπου 12 εκατ. παίκτες του διαδικτυακού παιχνιδιού Fortnite παρακολούθησαν την παράσταση, ενώ συνολικά το έχουν παρακολουθήσει 30 εκατ. παίκτες, αριθμός κατά πολύ μεγαλύτερος σε σύγκριση με όσους θα πήγαιναν να δουν τον Travis Scott στο φετινό φεστιβάλ.

Το «ταμείο ανακούφισης»

Στη δύσκολη αυτή συγκυρία φαίνεται πως συνεισφέρουν και οι δισκογραφικές. Για παράδειγμα, υπάρχει το «ταμείο ανακούφισης» της Sony Music Global με 100 εκατ. δολάρια, ενώ η βρετανική εταιρεία PPL έδωσε προκαταβολικές αμοιβές 23,9 εκατ. λιρών για να βοηθήσει τα μέλη της. Επίσης, η Apple Music ανακοίνωσε το ταμείο ανακούφισης ύψους 50 εκατ. δολαρίων για τις ανεξάρτητες δισκογραφικές και τους διανομείς μουσικής, ενώ προσφέρει σε ανερχόμενους μουσικούς δωρεάν πρόσβαση για 90 ημέρες στις εφαρμογές Final Cut και Logic Pro. Η πλατφόρμα Bandcamp, επίσης, δίνει τα έσοδά της απευθείας στους καλλιτέχνες, χωρίς να κρατάει ποσοστά από την αγορά μουσικής, ενώ το Spotify με το Covid-19 Music Relief παρέχει υποστήριξη σε καλλιτέχνες που έχουν πληγεί.

Οσο οι διαδικτυακές συναυλίες πληθαίνουν, τόσο περισσότεροι καταβάλλουν προσπάθεια για τη στήριξη του κλάδου, με τον Jeremy Erlich, υπεύθυνο στον τομέα της μουσικής στο Spotify, να δηλώσει στα ξένα μέσα πως «θέλαμε να βοηθήσουμε όσους από τη μουσική κοινότητα πλήττονται περισσότερο και για να υποστηρίξουμε την καλλιτεχνική κοινότητα, έχουμε κάνει δωρεές σε οργανισμούς παγκοσμίως που προσφέρουν οικονομική ενίσχυση στη μουσική κοινότητα, ενώ δημιουργήσαμε και το Spotify Covid-19 Music Relief fund, ύψους 10 εκατ. δολαρίων». Το Spotify έχει επιπλέον λανσάρει το Artist Fundraising Pick, το οποίο διευκολύνει καλλιτέχνες να συγκεντρώσουν χρήματα για τους ίδιους και τους συνεργάτες τους.

Το 2020 μια χαμένη χρονιά για τις συναυλίες

Η ζωντανή μουσική ήταν το πιο ανθεκτικό τμήμα της μουσικής βιομηχανίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πλέον επηρεάζεται κατά πολύ από τους περιορισμούς που σχετίζονται με την COVID-19, οδηγώντας σε εκτεταμένες αναβολές και ακυρώσεις συναυλιών. Οι αναλυτές προβλέπουν 75% μείωση των εσόδων στη βιομηχανία της ζωντανής μουσικής για το 2020, δεδομένου ότι δεν θα δημιουργηθούν έσοδα το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο, που είναι και τα ισχυρότερα τρίμηνα του έτους (περίπου 70% των εσόδων). Αναμένεται μερική ανάκαμψη στο τέταρτο τρίμηνο (-50% σε ετήσια βάση), ακολουθούμενη από μια ισχυρή ανάκαμψη το 2021, με τη βιομηχανία να επιστρέφει στα επίπεδα προ πανδημίας έως το 2022. Από το 2023 και μετά, προβλέπεται ότι ο κλάδος να εμφανίσει ανάπτυξη 4%-5% ετησίως.

Στην Ελλάδα η πανδημία έβαλε τέλος σε ένα ακόμη αγαπημένο θερινό φεστιβάλ που ήταν προγραμματισμένο για το φετινό καλοκαίρι. Μετά το Release Athens και το Eject Festival, σειρά είχε το Rockwave Festival, το οποίο ανακοίνωσε ότι μεταθέτει για το 2021 τη γιορτή της μουσικής που επρόκειτο να γίνει στο Terra Vibe Park, στη Μαλακάσα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσαν οι διοργανωτές, «η φετινή απειλή της πανδημίας στη δημόσια υγεία δεν καθιστά εφικτή την υλοποίηση της ουσίας του φεστιβάλ το 2020 και επομένως η φεστιβαλική εμπειρία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα».

Το ξέφωτο όμως για τη «σωτηρία» των συναυλιών ίσως είναι το drive-in. Είναι μια σχεδόν άγνωστη εμπειρία για το ελληνικό κοινό, σε αντίθεση με την Αμερική τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Η έναρξη έγινε από τη δεκαετία του ’20 και οι πρώτοι drive-in κινηματογράφοι ήταν στο Κάμντεν του Νιου Τζέρσεϊ. Μετά τον πόλεμο η άνοδος του αμερικανικού βιοτικού επιπέδου προκάλεσε καταναλωτική έκρηξη και ειδικά για την αγορά αυτοκινήτου. Η έξοδος για σινεμά στα drive-in με το αμάξι ήταν πολύ διαδεδομένη μέχρι που αυτή η συνήθεια άρχισε να παρακμάζει τη δεκαετία του ’70, κυρίως λόγω της καλωδιακής τηλεόρασης και του βίντεο.

Το 2020 αναβίωσε ένα διαφορετικό drive-in. Λόγω της πανδημίας, στην πόλη της Δανίας Aarhus ο μουσικός Mads Langer ερμήνευσε μπροστά σε ένα τεράστιο κοινό τα τραγούδια του, με τους παρευρισκομένους να παραμένουν μέσα στα αυτοκίνητά τους. Οι δανέζικες Αρχές έκαναν λόγο για απόλυτα ελεγχόμενη συναυλία, με όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας και κανέναν κίνδυνο. Επιπλέον, σε πολλά κρατίδια της Γερμανίας τα εισιτήρια drive-in για τις ταινίες εξαντλούνται αμέσως, ενώ στη Στουτγάρδη ένας ιερέας τέλεσε έτσι τη θεία λειτουργία. Ομοίως και στη Λιθουανία, όπου το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας μετατράπηκε σε drive-in κινηματογράφο, διοργανώνοντας και συναυλίες. Πρόσφατα, ο Δήμος Γλυφάδας ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει φέτος το καλοκαίρι το πρώτο «drive in» θερινό φεστιβάλ στον μεγάλο χώρο του Γκολφ της Γλυφάδας. Μάλιστα, η είσοδος θα είναι δωρεάν και αντί εισιτηρίου θα συγκεντρώνονται τρόφιμα και φάρμακα για το Κοινωνικό Παντοπωλείο και το Κοινωνικό Φαρμακείο του δήμου.