Ερντογάν : Σωσίβιο επιβίωσης σε πλαίσιο κανόνων

Η τουρκική οικονομία κλυδωνίζεται. Τα πρώτα σημάδια κάμψης έκαναν την εμφάνισή τους το 2017, υποχρεώνοντας τον Ερντογάν να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές (κοινοβουλευτικές και προεδρικές το 2018, αφού είχε προηγηθεί το δημοψήφισμα αλλαγής του Συντάγματος το 2017) για να αποφύγει τη διεξαγωγή τους εν μέσω οικονομικής κρίσης.

Εκτοτε, χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία (συχνά ανορθόδοξα, όπως η μείωση των επιτοκίων ενώ αυξάνεται ο πληθωρισμός), προσπαθεί να συγκρατήσει τη φθίνουσα πορεία της οικονομίας. Ομως, οι δυσμενείς συνέπειες της πανδημίας υποχρεώνουν (και) την Τουρκία να στραφεί επιμελώς στη διάσωση της οικονομίας.

Η κατάσταση είναι ξεκάθαρη: η πολιτική επιβίωση του Ερντογάν – που οικοδόμησε την κυριαρχία του στο οικονομικό θαύμα των περασμένων ετών – διέρχεται μέσα από την ανάταξη της οικονομίας και αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την εισροή «ζεστού» χρήματος από το εξωτερικό. Για την ώρα, η τουρκική ηγεσία επιχειρεί διορθωτικές κινήσεις στο εσωτερικό, ακόμη και με εθνικοποίηση εταιρειών, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να στηρίξει τον τουρισμό («διπλωματία των τηλεφωνημάτων», άνω των 70 επικοινωνιών με κράτη από τα οποία προέρχονται τα τουριστικά ρεύματα) και αυτοπροτείνεται ως η χώρα που δύναται να υποδεχθεί επενδύσεις, στην προσπάθεια μεταφοράς των κέντρων παραγωγής από Κίνα και Ανατολική Ασία εγγύτερα στη Δύση.

Είναι, επίσης, περίπου δεδομένο ότι η Τουρκία είναι πολύ μεγάλη (17η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως) για να αφεθεί στην τύχη της. Μέχρι σήμερα οι ενέργειες της Αγκυρας για ανταλλαγή νομισμάτων δεν έχουν αποδώσει – δεν αποκλείεται πάντως να αντλήσει κάποιο ποσό -, ωστόσο είναι εύλογο πως θα βρεθεί ένα modus operandi με τους εταίρους της για τη στήριξη της τουρκικής οικονομίας.

Εφόσον ο Ερντογάν θέλει πάση θυσία να αποφύγει να πιει το πικρό ποτήρι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), οι επιλογές του είναι πολύ συγκεκριμένες. Με τον πληθωρισμό να παίρνει εκ νέου την ανιούσα (11%+), την ανατίμηση βασικών αγαθών, υπηρεσιών και μεταφορών να αυξάνει δραστικά το κόστος ζωής/καθημερινότητας, τον εφιάλτη της ανεργίας να επανακάμπτει (ιδίως στους νέους) και τις περσινές τουριστικές αφίξεις, που απέφεραν $34,5 δισ. και αντιπροσωπεύουν το 12% του ΑΕΠ, φυσιλογικά να απομειώνονται σημαντικά, ο χρόνος τον πιέζει ασφυκτικά.

Ο πρόεδρος Ερντογάν, κατά την πάγια τακτική του, δαιμονοποιεί τους οίκους αξιολόγησης, εντούτοις δεν θα αποφύγει την αναδίπλωση, αν θέλει να σώσει την οικονομία. Αυτή τη στιγμή έχουν κορυφωθεί οι ζυμώσεις με τους δυτικούς εταίρους (ενδεχομένως και χωρίς τη συμμετοχή μας) και το ζητούμενο για την ελληνική πλευρά είναι να συνειδητοποιήσουν τα θεσμικά όργανα ΕΕ και ΗΠΑ πως έχουν τώρα την ευκαιρία να οριοθετήσουν ένα πλαίσιο κανόνων και συμπεριφορών της Τουρκίας έναντι της Δύσης και κατ’ επέκταση Ελλάδας και Κύπρου.

Ναι μεν έχει αποδειχθεί σε αρκετές περιπτώσεις ότι οι σύμμαχοί μας δεν είναι πρόθυμοι να προσθέσουν «αγκάθια» στη σχέση τους με την Αγκυρα (μένοντας για την ώρα σε λεκτικές καταδίκες), προκρίνοντας τον κατευνασμό, όμως, χωρίς την προσαρμογή της τελευταίας σε συμπεριφορές που συνάδουν με τη θέση της στους δυτικούς σχηματισμούς και τον σεβασμό των εταίρων της, δεν μπορεί να ανταμειφθεί ή τέλος πάντων να υποστηριχθεί οικονομικά, τώρα που βρίσκεται σε ανάγκη. Απαιτείται αποφασιστικότητα εκ μέρους της Δύσης και μία από τις πρώτες δοκιμασίες θα είναι το Προσφυγομεταναστευτικό.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ