Προφητείες και συνωμοσίες

Κάθε κρίση έχει πάντα και την επιθεωρησιακή, με τη θεατρική έννοια, πλευρά. Και μάλιστα, όσο πιο μεγάλη η κρίση, τόσο πιο ταρατατζούμ η επιθεώρηση. Ξεχνάμε τι έχουμε ζήσει τα προηγούμενα χρόνια; Τα τραπεζάκια που έστηναν στο Σύνταγμα μετέπειτα υπουργοί και παρέδιδαν απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας και αποδόμησης της Ευρώπης, ενώ συγχρόνως δίκαζαν και καταδίκαζαν παγκοσμιοποίηση, καπιταλισμό και φιλελευθερισμό, τύπου τρία σε ένα;

Τα νταούλια, τους συρτούς και τους καλαματιανούς προς τιμήν του Οχι; Κανόνας ο οποίος, προφανώς, ίσχυσε και στην πρωτοφανή υγειονομική κρίση που περνάει ο κόσμος μας παρά την τραγικότητα και τις εκατόμβες των νεκρών. Μέσα από τις ρωγμές της λογικής που αναπόφευκτα δημιουργούνται σε αυτές τις περιπτώσεις, ξεπετάγονται νούμερα (επιθεωρησιακά μιλώντας πάντα) και προφήτες. Οι οποίοι συχνά έχουν, προηγουμένως, αυτοσυστηθεί ως στοχαστές.

Το κακό ξεκίνησε πριν από δύο δεκαετίες και βάλε. Τότε που, μέσα από την έκρηξη των ΜΜΕ και της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, φιλόσοφοι, αναλυτές, ψυχαναλυτές, «εμπνευσμένοι» γενικώς, έγιναν κάτι σαν ποπ είδωλα. Και τα βιβλία τους μπήκαν στα τσαντάκια των καλλυντικών, δίπλα στις κάψουλες για τα σπιτικά εσπρεσάκια. Εντάξει, αυτό καθαυτό δεν είναι αρνητικό, αν και τα «εγχειρίδια στοχασμών» δεν αναβαθμίζουν, στην ουσία, τις κοινωνίες. Γίνεται όμως πρόβλημα όταν οι ίδιοι οι στοχαστές επικοινωνούν τις ιδέες τους με τους όρους ελαφρότητας της Ριάνα.

Ας έρθουμε τώρα στα του κορωνοϊού. Η περιρρέουσα ανασφάλεια δημιουργεί εύφορο έδαφος για να ανθήσουν θεωρίες συνωμοσίας και προφητείες. Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, για παράδειγμα, έγραψε βιβλίο για την υγειονομική κρίση (που ακόμη είναι εν εξελίξει) σε όσο χρόνο γράφω εγώ αυτό το κομμάτι. Ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν μίλησε για παράλογα μέτρα προς αντιμετώπιση της «υποτιθέμενης πανδημίας» – ναι, μωρέ, οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί ξάπλωσαν και πέθαναν έτσι, για γούστο.

Και να ‘ναι καλά οι Πουαρό του Facebook οι οποίοι ξεσκέπασαν τα δόλια σχέδια του ξετσίπωτου Μπιλ Γκέιτς που θέλει να μας φυτέψει τσιπάκια (τα δισεκατομμύρια για ανθρωπιστικούς σκοπούς τα έχει δώσει για ξεκάρφωμα). Εν τω μεταξύ, η Ναόμι Κλάιν, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Μπέρνι Σάντερς και τα άλλα παιδιά μάς δίνουν, μέσω της «Προοδευτικής Διεθνούς», ραντεβού τον Σεπτέμβρη (να προλάβουμε να ραφτούμε τουλάχιστον) για να ανακοινώσουν, άλλη μία φορά, το τέλος του καπιταλισμού. Οι δε αναλύσεις για το πώς θα επηρεάσει η επέλαση του ιού τις ζωές των πολιτών, πλούσιων και φτωχών, νεότερων και μεγαλύτερων, βόρειων και νότιων, αφεντικών και εργαζόμενων, «καλών» και «κακών», εκπονούνται και διακινούνται με την ακρίβεια και τη σιγουριά τού «τι έφαγα χθες το βράδυ».

Η παγκόσμια λογοτεχνία και δραματουργία, δηλαδή ο μεγεθυντικός αλλά ουδόλως παραμορφωτικός καθρέφτης της πραγματικής ζωής, βασίζεται στη διαρραγή των βεβαιοτήτων. Αυτά που ειπώθηκαν δεν έγιναν και αυτά που έγιναν δεν ειπώθηκαν ποτέ. Δεν θυμάμαι ποιος το λέει αυτό. Κρατώ το δανέζικο ρητό που ανέφερε στον λογαριασμό του στα σόσιαλ μίντια ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: «Οι προβλέψεις είναι δύσκολες, ειδικότερα για το μέλλον».