«Γαστρονομικός εθνικισμός»: Τι είναι και γιατί φοβίζει την Ευρώπη

Μια νέα απειλή για την Ευρωπαϊκή Ενωση και την ενιαία αγορά προϊόντων «γέννησε» η κρίση του κορωνοϊού. Πρόκειται για τον λεγόμενο «γαστρονομικό εθνικισμό» (food nationalism), ο οποίος γεννήθηκε με αφορμή την πανδημία και προκαλεί φόβο και για τους έλληνες παραγωγούς.

Αυτή η μορφή οικονομικού εθνικισμού έχει να κάνει με την ταύτιση του προστατευτισμού με τον πατριωτισμό και ωθεί κυβερνήσεις να «μπλοκάρουν» τις εισαγωγές από άλλες χώρες με πρόσχημα την ασφάλεια των προϊόντων.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε ουδεμία απόδειξη ότι ο κορωνοϊός απειλεί την ασφάλεια των αγαθών, ενώ δεν επλήγη ούτε η παραγωγή προϊόντων, κάποιες κυβερνήσεις προωθούν τον γαστρονομικό εθνικισμό, θέτοντας σε κίνδυνο την ενιαία αγορά.

Επί της ουσίας ωθούνται οι καταναλωτές μεγάλων αγορών, όπως η γαλλική, να μην αγοράζουν προϊόντα άλλων χωρών και να επιλέγουν τοπικά αγαθά που μπορεί να είναι και ακριβότερα και χαμηλότερης ποιότητας.

«Ζητώ τον πατριωτισμό των τροφίμων για τον αγροτικό πατριωτισμό», είπε πρόσφατα ο υπουργός Γεωργίας της Γαλλίας Didier Guillaume και προέτρεψε τους καταναλωτές: «Αγοράστε γαλλικές φράουλες και ντομάτες», παρότι είναι πιο ακριβές.

Σε μια άλλη χώρα, την Πολωνία, εκδόθηκε black list με 15 ντόπιες μεταποιητικές μονάδες που αγόραζαν γάλα από άλλες χώρες. Οι βιομηχανίες αυτές κατηγορήθηκαν μάλιστα για ελλιπή πατριωτισμό.

Στην Αυστρία, κατά παράβαση των κοινοτικών κανόνων προστατευτισμού, αποφασίστηκε η χορήγηση «περιφερειακού επιδόματος» για τα τρόφιμα.

Στη Βρετανία, ζητήθηκε από την κυβέρνηση να πιέσει ώστε το 100% της ζήτησης να καλύπτεται από την εσωτερική παραγωγή.

Αλλες χώρες δίνουν πακέτα στήριξης και κρατικές επιδοτήσεις, ενισχύοντας τις ανισότητες και αποκλείοντας τα ξένα προϊόντα.

Πρόσφατο δημοσίευμα του Politico αναφέρεται σ’ αυτή τη νέα απειλή.

Η Γερμανία προειδοποιεί για τον «εθνικισμό των καταναλωτών», που διαμορφώνεται και για πρακτικές προστατευτισμού που απειλούν την ΕΕ.

Ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Janusz Wojciechowski χτυπά καμπανάκια για το «παράθυρο» που άνοιξε η πανδημία, με 8 χώρες να δεσμεύουν 1,2 δισ. ευρώ ως κρατική ενίσχυση στους αγρότες.

Ακυρώνεται η ενιαία αγορά

Κι αν όλα αυτά θυμίζουν το… ευγενές άλλοτε σύνθημα «ο επιμένων ελληνικά», ουσιαστικά ακυρώνεται η ενιαία αγορά και η δυνατότητα διακίνησης προϊόντων σε όλες τις χώρες.

Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά προϊόντα που έχουν λάβει και χαρακτήρα ΠΟΠ κι έχουν κατακτήσει τις ξένες αγορές. Ελαιόλαδο, κρασί, τυριά κ.λπ. έχουν διεισδύσει σε μεγάλες αγορές και λόγω της ποιότητάς τους έχουν κερδίσει μεγάλο μερίδιο.

Ο γαστρονομικός εθνικισμός, ο οποίος κακώς ταυτίζεται με τον πατριωτισμό, κλείνει τα σύνορα, ακυρώνει τις τιτάνιες προσπάθειες που γίνονται για ενιαία αγορά κι ενισχύει τις ευρωσκεπτικιστικές τάσεις.

Χαμένες από τη νέα αυτή απειλή είναι όλες οι χώρες που εξάγουν προϊόντα. Κι αν φαίνεται «πατριωτική κίνηση» η προτροπή για αγορά τοπικών προϊόντων κι όχι «ξενόφερτων», θα πρέπει να εξεταστούν η ποιότητα και η τιμή αυτών των αγαθών.

Σύμφωνα με τον Κων. Μπαγινέτα, γενικό γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής, «η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας θα πρέπει να χτίζεται όχι στην τιμή, αλλά στα ποιοτικά χαρακτηριστικά και στα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα. Η πιστοποίηση, η τυποποίηση και η προώθηση είναι στόχοι – κλειδιά στη διαδικασία αυτή, όπως επίσης και η επένδυση στη γνώση, την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες που θα συμβάλει στην περαιτέρω βελτίωση του αγροδιατροφικού μας συστήματος, μέσα από την αναβάθμιση της παραγωγικής του ικανότητας και τον ποιοτικό εκσυγχρονισμό του σε όλα τα επίπεδα».

Λεωνίδας Κουτσόπουλος*

Ναι σε έναν ευγενή τοπικισμό

Ο όρος «γαστρονομικός εθνικισμός» είναι εντελώς καινούργιος. Η αχαρτογράφητη και ασαφής προέκταση όλου αυτού είναι μια πρόκληση για όλους όσοι άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται.

Εγώ απορρίπτω τον όρο και στρέφω το βλέμμα πιο πολύ σε μια προσέγγιση την οποία χρόνια τώρα έχουν υιοθετήσει στη Χώρα των Βάσκων.

Εναν ευγενή «τοπικισμό» χωρίς καμία μισαλλόδοξη και «ξενοφοβική» προσέγγιση.

Μια στήριξη των μικρών τοπικών παραγωγών και των προϊόντων τους, έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους επισκέπτες του εξωτερικού να γνωρίσουν τα προϊόντα μας, με απώτερο σκοπό να προκύψουν μέσω αυτού εν δυνάμει «καταναλωτές» και να θιγεί όσο το δυνατόν λιγότερο και η εξαγωγική μας δυναμική, ταυτόχρονα με την εσωτερική τόνωση της οικονομίας.

Σε αυτή τη μάχη, η οποία ας ελπίσουμε ότι δεν θα φτάσει στα όρια της επιβίωσης, αλλά θα έχει χαρακτηριστικά αναθεωρητικά και αναπτυξιακά, θα πρέπει όλοι να συντονιστούν. Πράγμα που θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό και όχι να γίνεται κάτω από το βάρος μιας έκτακτης συνθήκης.

Τηρώντας όλους τους απαραίτητους κανόνες ασφαλείας και έχοντας ταυτόχρονα τη δύναμη της ποιότητας των προϊόντων, εγώ προσωπικά προετοιμάζομαι για ένα πολύ καλύτερο, αισιόδοξο και ευοίωνο «χθες» και όχι για ένα αποστειρωμένο, μασκοφορεμένο, απόμακρο, φοβικό «αύριο».

Με την ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά και σύντομα θα βρεθούμε να απολαμβάνουμε όσα έχουμε στερηθεί εδώ και δυόμισι μήνες.

Εύχομαι υγεία, καλή δύναμη και μόνο χαμόγελα σε όλους και τα 2 μέτρα απόσταση να είναι από εδώ και πέρα η απόσταση που, ούτως ή άλλως, θα έπρεπε να κρατάμε από τις διαβάσεις.

Των πεζών.

*Ο Λεωνίδας Κουτσόπουλος είναι μάγειρας