Μήτσος Αλεξανδρόπουλος : Τα θαύματα έρχονται στην ώρα τους

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς, «ένας ακαταπόνητος άνθρωπος των γραμμάτων, που εισέφερε σημαντικά σε όλα τα επιμέρους είδη της πεζογραφίας, με διηγήματα, μυθιστορήματα, βιογραφίες, και για μισό περίπου αιώνα αποτέλεσε έναν μοναδικό κόμβο μεταξύ της σύγχρονης ελληνικής και της ρωσικής λογοτεχνίας», όπως ανέφερε η ανακοίνωση της Εταιρείας Συγγραφέων με αφορμή το θάνατό του, το Μάιο του 2008.

Ο Αλεξανδρόπουλος έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση από το 1956 έως το 1975.

Σύμφωνα με τους κριτικούς, στο έργο του αναπτύχθηκαν δύο λογοτεχνικές και πολιτισμικές παραδόσεις: η ελληνική και η ρωσική.

Η γραφή του κινείται στο πλαίσιο του ποιητικού ρεαλισμού, με στοιχεία πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού και επιρροές από τη ρωσική λογοτεχνία του β’ μισού του 19ου αιώνα και από ευρωπαίους συγγραφείς του μεσοπολέμου, όπως ο Φραντς Κάφκα και ο Τζέιμς Τζόις.

Ο ίδιος έλεγε: «Αισθάνομαι πως έγραφα συνέχεια το ίδιο βιβλίο», παρόλο που πουθενά δεν υπάρχει επανάληψη σε «ρυθμούς, θέματα, μορφές, τον τρόπο της γραφής…»

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος γεννήθηκε στις 26 Μαΐου 1924 στην Αμαλιάδα Ηλείας.

Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, πήγε στην Αθήνα το 1944 και σπούδασε Νομικά έως το 1947, όταν στρατεύτηκε.

Τα εφηβικά και νεανικά του χρόνια σφραγίστηκαν από τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, καθώς ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ από το 1942.

Το 1948, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, εντάχθηκε στο Δημοκρατικό Στρατό, και συγκεκριμένα στους αντάρτες του αρχηγείου της Ηπείρου.

Με το ψευδώνυμο «Σφυρής» έστελνε χρονογραφήματα στα «Καθημερινά Νέα», που έβγαζαν στο αρχηγείο οι Βασίλης Άνθης και Κώστας Τσανάκας.

Στα τέλη του 1949, μετά τη λήξη του Εμφυλίου, διέφυγε στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αρχικά στο Βουκουρέστι και από το 1956 στη Μόσχα, όπου παρέμεινε έως τον επαναπατρισμό του, το 1975.

Το 1953 καταδικάστηκε ερήμην τρις εις θάνατον από το Στρατοδικείο Ιωαννίνων.

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος σπούδασε στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μόσχας και το 1957 γνωρίστηκε με τη νεαρή φοιτήτρια της φιλολογίας Σόνια Ιλίνσκαγια (μετέπειτα καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), την οποία νυμφεύτηκε το 1959 και απέκτησε μαζί της μία κόρη, την Όλγα Αλεξανδροπούλου, καθηγήτρια της Ρωσικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών σήμερα.

Οι πρώτες δημοσιεύσεις του Αλεξανδρόπουλου στα Ελληνικά και τα Ρωσικά προκάλεσαν την προσοχή των διανοουμένων της Αριστεράς που έμεναν στην Ελλάδα και αρθρογραφούσαν στο περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης».

Ως τότε είχαν κυκλοφορήσει στο εξωτερικό δύο τόμοι με διηγήματά του από τον Εμφύλιο (1954 και 1956), αλλά στον ελλαδικό χώρο έγινε γνωστός από τη βράβευσή του στο διαγωνισμό «Κορυσχάδες», που είχε προκηρύξει το περιοδικό το 1963.

Στη συνέχεια τυπώθηκαν στην Αθήνα το μυθιστόρημά του «Νύχτες και Αυγές» (1963) και η συλλογή διηγημάτων «Λευκή Ακτή» (1966).

Μετά τον επαναπατρισμό του κυκλοφόρησαν η συλλογή διηγημάτων «Φύλλα Φτερά» (1977) και τα μυθιστορήματα «Σκηνές από το Βίο του Μάξιμου Γραικού» (1976), «Τα θαύματα έρχονται στην ώρα τους» (1976) και «Μικρό όργανο για τον επαναπατρισμό» (1980).

Από τις μελέτες του του Αλεξανδρόπουλου περίοπτη θέση κατέχουν οι «Πέντε Ρώσοι κλασικοί», όπου εξετάζονται οι Πούσκιν, Γκόγκολ, Μπελίνσκι, Ντοστογιέφσκι και Τολστόι (1975), καθώς και η τρίτομη ιστορία της «Ρωσικής Λογοτεχνίας, από τον 11ο αιώνα έως την επανάσταση του 1917» (1977-1978).

Από τις μεταφράσεις του πρέπει να υπογραμμιστεί ιδιαίτερα «Η Πολιορκία και η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους», ένα ρωσικό χρονικό του Νέστορα Ισκεντέρη (1978), άγνωστο έως την έκδοσή του στον ελλαδικό χώρο.

Το ρωσικό κεφάλαιο της δουλειάς του ολοκληρώθηκε με τη μυθιστορηματική βιογραφία του «Ο Τολστόι» και με ένα αφιέρωμα στην τραγική περίπτωση του ρώσου ποιητή Όσιπ Μαντελστάμ – το «Όσιπ Μαντελστάμ. Στην Πετρούπολη θα σμίξουμε πάλι» ήταν η τελευταία του συνεισφορά στα ελληνικά γράμματα.

Για το σύνολο του έργου του ο Αλεξανδρόπουλος τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2001, με τα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία Τολστόι (1978) και Γκόρκι (1979), για τις μελέτες και μεταφράσεις του από τη ρωσική λογοτεχνία, με το πρώτο βραβείο μυθιστορηματικής βιογραφίας (1981, για «Το ψωμί και το βιβλίο: ο Γκόρκι»), με το βραβείο Τουμανιάν (1985, για το «Οι Αρμένηδες: ταξίδι στη χώρα τους και την ιστορία τους») και με το μετάλλιο Πούσκιν (2007).

Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος άφησε την τελευταία του πνοή τα ξημερώματα της 19ης Μαΐου 2008, στο νοσοκομείο «Ερρίκος Ντινάν» της Αθήνας, ύστερα από άνιση μάχη με τον καρκίνο.

(Πηγή πληροφοριών: sansimera.gr)