Από την Ιντλίμπ στην Τρίπολη: Οι κινήσεις της Τουρκίας για την κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο

Tην εμπλοκή της Τουρκίας στον Λιβυκό εμφύλιο με τη χρήση Σύριων μισθοφόρων και τα σχέδια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναλύει δημοσίευμα του Guardian.

Το δημοσίευμα αναφέρεται στον 22χρονο Σύρο Wael Amr, ο οποίος μπήκε σε ένα αεροπλάνο για να ξεφύγει από την εμπόλεμη ζώνη στην Ιντλίμπ της Συρίας αλλά βρέθηκε να πολεμάει στην Λιβύη, για τον πόλεμο κάποιου άλλου.

Ο ίδιος καταγγέλλει ότι είχε κάνει αίτηση για στρατολόγηση στους Τούρκους στρατιωτικούς και εκεί του είχαν υποσχεθεί ότι θα ήταν στη γραμμή υποστήριξης ή στην ιατρική μονάδα με καλές απολαβές. Αντίθετα, τώρα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, με τον πόλεμο εκεί να είναι χειρότερος από αυτόν της Συρίας, με τις μάχες να δίνονται σώμα με σώμα σε στενούς δρόμους.

«Κάποιοι Σύριοι είναι εδώ για τα λεφτά, κάποιοι ισχυρίζονται ότι υποστηρίζουν τους Λίβυους ενάντια στην τυραννία. Αλλά προσωπικά δεν ξέρω γιατί η Τουρκία ζήτησε από την αντιπολίτευση της Συρίας να πολεμήσει στη Λιβύη. Δεν ξέρω τίποτα για αυτή τη χώρα, εκτός της επανάστασης εναντίον του Καντάφι», ανέφερε στον Guardian ο 22χρονος.

Ο Amr μαζί με περίπου 8.000-10.000 συμπατριώτες του, βρίσκεται 2.000 μακριά από το σπίτι του, δουλεύοντας ως μισθοφόρος στη Λιβύη εξαιτίας της Γαλάζιας Πατρίδας, του φιλόδοξου σχεδίου της Τουρκίας για γεωπολιτική κυριαρχία της ανατολικής Μεσογείου.

Το δημοσίευμα μάλιστα τοποθετεί την εμπλοκή της Άγκυρας στον λιβυκό εμφύλιο ως το ζενίθ των προσπαθειών της για την εκπλήρωση των φιλόδοξων σχεδίων της.

Την ίδια ώρα μαίνονται οι πόλεμοι σε Συρία και Υεμένη. Αλλά σε έναν κόσμο όπου η αμερικανική ισχύς βρίσκεται σε παρακμή, η Λιβύη αναδείχθηκε ως το πιο υποσχόμενο πεδίο για περιφερειακές δυνάμεις, οι οποίες επιδιώκουν να αποκομίσουν ένα μερίδιο από τα ερείπια της Αραβικής Άνοιξης.

Οι πολιτικοί Ισλαμιστές και οι νεο-Οθωμανοί παρατάσσονται από τη μια πλευρά, εναντίον Αράβων εθνικιστών και μονάρχων από την άλλη, σε ένα εκρηκτικό μείγμα που περιλαμβάνει πετρέλαια, μισθοφόρους, ιδεολογίες και γεωπολιτικές επιδιώκεις.

Παράλληλα, παρά το εμπάργκο όπλων από τα Ηνωμένα Έθνη, η Λιβύη μαστίζεται εδώ και εννιά χρόνια από ένοπλες ομάδες που με το παραμικρό αλλάζουν μεριές.

Η διαμάχη στη Λιβύη και η εμπλοκή της Τουρκίας

Η κυβέρνηση εθνικής ενότητας (ΚΕΕ) του Φαγιέζ αλ Σάρατζ αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη αλλά έχει ως συμμάχους την Τουρκία, το Κατάρ και σε κάποιο βαθμό την Ιταλία, όπως αναφέρει ο Guardian.

Στην άλλη πλευρά βρίσκεται ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος έχει τη στήριξη του Κοινοβουλίου στην ανατολική Λιβύη και ηγείται του Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA). Ο Χάφταρ υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την ιδιωτική ρωσική εταιρεία Wagner μαζί με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία, τη Γαλλία και παραστρατιωτικές οργανώσεις από Σουδάν και Συρία.

Στο τέλος του 2019 ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βλέποντας ότι οι δυνάμεις του Χάφταρ βρίσκονταν κοντά στην κατάληψη της Τρίπολης, έκανε το αποφασιστικό βήμα να υποστηρίξει την κυβέρνηση εθνικής ενότητας, υπογράφοντας με το Σάρατζ το Τουρκολυβικό σύμφωνο για οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο και στρατιωτική συνεργασία.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του ινστιτούτου Sadeq που μίλησε στον Guardian, η κυβέρνηση Σάρατζ είχε έλλειψη στρατιωτικής και διπλωματικής βοήθειας αλλά σίγουρα δεν της λείπουν οι πόροι από τα πετρέλαια.

Αυτή ήταν μια έξυπνη κίνηση της Άγκυρας: υποστηρίζοντας την Τρίπολη, η Τουρκία επιδιώκει να πάρει πίσω δισεκατομμύρια δολάρια σε ημιτελή κατασκευαστικά συμβόλαια που υπογράφηκαν όταν βρισκόταν ο Καντάφι στην εξουσία, ενώ εξασφαλίζει την πρώτη θέση όσον αφορά στην ανοικοδόμηση που απαιτείται μετά από αυτό τον εμφύλιο.

Παρά το γεγονός ότι η Άγκυρα είναι όλο και περισσότερο απομονωμένη από την παγκόσμια σκηνή και η επέμβαση στη Λιβύη είναι βαθύτατα αντιδημοφιλής στους Τούρκους ψηφοφόρους, ο τελευταίος τυχοδιωκτισμός Ερντογάν φαίνεται να αποδίδει καρπούς, αναφέρει χαρακτηριστικά το ίδιο δημοσίευμα.

Τα τουρκικά drones και κατασκοπευτικά όργανα, τα στρατεύματα και οι Σύριοι μισθοφόροι επί λιβυκού εδάφους, ανέκοψαν την επιτυχημένη πορεία του Εθνικού Στρατού της Λιβύης προς την Τρίπολη, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την κατάληψη μιας σημαντικής αεροπορικής βάσης και της πόλης του al-Asabaa. Ο Χαφτάρ ανακοίνωσε έκτοτε μερική απόσυρση από τις πρώτες γραμμές της Τρίπολης.

Τα προβλήματα για την Ελλάδα

Ο Guardian αναφέρεται και στο ναυτικό σκέλος του τουρκολιβυκού συμφώνου, με την παράνομη ζώνη που περνά μέσα από ελληνικά νερά.

Ακόμα και αν η συμφωνία ακυρωθεί από τα διεθνή δικαστήρια, προς το παρόν έχει καταφέρει να καθυστερήσει τα προγράμματα ερευνών των αντιπάλων της Τουρκίας – κυρίως του αγωγού EastMed μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Μάλιστα, υπάρχουν φήμες σε διπλωματικούς κύκλους ότι Τουρκία και Ισραήλ προσπαθούν να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις.

«Η διαμάχη για τον έλεγχο του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στη Μεσόγειο δεν είναι στην πραγματικότητα οικονομικής φύσης: προς το παρόν η Τουρκία δεν έχει ανάγκη από αέριο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μία επίδειξη πολιτικής ισχύος», δηλώνει στο Guardian o Mustafa Karahan, διευθυντής της Dragon Energy.

Και συμπληρώνει: «Οι δαπάνες για προγράμματα ενέργειας στη Μεσόγειο είναι σαν τις κρατικές δαπάνες για την εθνική άμυνα. Είναι ένας αγώνας δρόμου που πρέπει να δράσεις πιο γρήγορα από τον αντίπαλό σου».

To ρίσκο της εμπλοκής στη Λιβύη

Εντούτοις, η Τουρκία θα μπορούσε να δει τη Γαλάζια Πατρίδα να αποτυγχάνει εάν παρασυρθεί βαθύτερα στις μάχες της Λιβύης, την ώρα που αντιμετωπίζει παράλληλα το καθεστώς και τις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία, καθώς και την επιρροή των ΗΑΕ στη Σομαλία και σε ολόκληρο το Κέρας της Αφρικής.

Ενώ τα ΗΑΕ και η Ρωσία είναι δυσαρεστημένα με την απόδοση του Χάφταρ, υπάρχουν πολλά που διακυβεύονται για να εγκαταλείψουν το LNA τώρα.

Τόσο η Τουρκία όσο και το LNA αντάλλαξαν απειλές την προηγούμενη βδομάδα, αλλά τίποτε δεν έχει κριθεί, σύμφωνα με την ανάλυση.

Τα ρωσικά μαχητικά μόλις προσγειώθηκαν στην ανατολική Λιβύη και είναι περισσότερα από αρκετά για να διαλύσουν τα τουρκικά αντιαεροπορικά συστήματα. Τόσο για την Άγκυρα όσο και τη Μόσχα, οι αναμνήσεις από την άνευ προηγουμένου τουρκο-ρωσική σύγκρουση στη Συρία είναι ακόμα νωπές.

Το δημοσίευμα καταλήγει αναφέροντας ότι ενώ ο πόλεμος στη Λιβύη είναι τεράστιο ρίσκο, κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας του ο Τούρκος πρόεδρος απέδειξε ότι δεν φοβάται να πάρει ρίσκα. Τα νερά της Μεσογείου θερμαίνονται…