Τα σχολεία στους δήμους;

Η πρόσφατη ανακίνηση του θέματος της μεταφοράς της αρμοδιότητας λειτουργίας των σχολείων στους δήμους επανέφερε στο προσκήνιο μια συζήτηση που έχει ξεκινήσει καιρό πριν. Ηδη από τη δεκαετία του 1990 είχε προταθεί από διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ η μεταφορά της διαχείρισης των σχολείων στους δήμους με το σκεπτικό ότι αυτό θα δώσει μεγαλύτερη ευελιξία στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και προσαρμοστικότητα στις τοπικές ανάγκες. Βέβαια, αυτό που έχει λείψει συχνά από τέτοιες συζητήσεις είναι η αποτίμηση των αποτελεσμάτων που έχει αυτή η κατεύθυνση εκεί όπου εφαρμόζεται.

Το παράδειγμα των ΗΠΑ είναι από αυτή την άποψη πολύ διδακτικό. Εκεί η διαχείριση των σχολείων από την τοπική αυτοδιοίκηση έχει ως αποτέλεσμα να αναπαράγεται μια συνθήκη όπου οι πιο εύπορες περιοχές, οι κάτοικοι των οποίων καταβάλλουν και περισσότερους τοπικούς φόρους, μπορούν να έχουν σχολεία με μεγαλύτερη χρηματοδότηση και καλύτερη ποιότητα. Μάλιστα, στον βαθμό που εύποροι γονείς διαλέγουν περιοχές κατοικίας με βάση και την ποιότητα των σχολικών συστημάτων, η πόλωση ανάμεσα στις φτωχές και τις πλούσιες περιοχές ως προς την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης γίνεται πιο έντονη.

Επιπλέον, χρειάζεται να δούμε κριτικά και την ιδεολογική υποστήριξη προτάσεων τοπικής ευελιξίας. Και αυτή αφορά τη διαμόρφωση συνθηκών μιας οιονεί αγοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών ακόμη και εντός του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος, μέσω ενός ανταγωνισμού για την επίτευξη υψηλότερης ποιότητας.

Ωστόσο, όπως έχει συχνά υπογραμμιστεί, η όποια εποικοδομητική λειτουργία του ανταγωνισμού ως προς την ποιότητα προϊόντων στα ράφια των καταστημάτων δεν έχει εφαρμογή σε σύνθετους θεσμούς όπως η εκπαίδευση, όπου εκτός των άλλων η λογική π.χ. της «επιβράβευσης» των «καλών» σχολείων σε βάρος των «κακών» απλώς θα επιτείνει ανισότητες που ξεκινούν ως εκπαιδευτικές και καταλήγουν ως κοινωνικές. Αντίθετα, η γενναία στήριξη του εκπαιδευτικού συστήματος, ξεκινώντας από τη μαζική ενίσχυσή του με προσωπικό, καθώς γνωρίζουμε ότι μικρότερα τμήματα σημαίνουν και καλύτερη εκπαιδευτική διαδικασία, διαμορφώνει την αναγκαία αφετηρία για μια πραγματική επένδυση στη γνώση.