Next Generation, το «όπλο» της Κομισιόν εναντίον της πανδημίας – 750 δισ. για τις πληττόμενες χώρες

To πρόγραμμα Next Generation για τη στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας που πλήττεται από τις επιπτώσεις του κοροναϊού παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όπως αποκάλυψε η πρόεδρος της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρόκειται για  ένα πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας εξαιρετικού χαρακτήρα προς τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση.

Το σχέδιο ανάκαμψης βασίζεται στο αναθεωρημένο πρόγραμμα του ευρωπαϊκού πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, το οποίο εμπλουτίζεται με ένα ταμείο ανάκαμψης που θα χρηματοδοτηθεί από μεγάλης κλίμακας δανεισμό εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Από τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ που προτείνει η Κομισιόν, τα 500 δισεκατομμύρια θα χορηγηθούν υπό μορφήν επιχορηγήσεων – όπως προέβλεπε η κοινή γαλλο-γερμανική πρόταση που παρουσιάσθηκε την περασμένη εβδομάδα- και το υπόλοιπο υπό μορφήν δανείων προς τα κράτη μέλη.

Πρόκειται για ένα γενναίο πακέτο, πέραν πάσης προσδοκίας και με βάση την γαλλογερμανική πρόταση που είχε παρουσιαστεί πρόσφατα από Αν. Μέρκελ και Εμ. Μακρόν.

Το Ταμείο Ανάκαμψης φαίνεται να γεμίζει με όπλα αντιμετώπισης της κρίσης και με την Κομισιόν για πρώτη ίσως φορά να παίρνει σαφή θέση για τη σωτηρία της Ενωσης.

Γενναίο πακέτο και μια πολύ καλή ανάσα, αποτελεί και για την Ελλάδα η πρόταση χρηματοδότησης. Στην ελληνική οικονομία θα μπουν τεράστια ποσά της τάξης των 32 δισ. ευρώ, τα 22,5 δισ. ως άμεση επιχορήγηση και τα υπόλοιπα 9,4 δισ. ως δάνεια μακροχρόνιας αποπληρωμής.

Το όφελος για την Ελλάδα υπολογίζεται σε 8,5% του ΑΕΠ.

Για την Ιταλία το καθαρό όφελος (μετά τη συνεισφορά της στον κοινοτικό προϋπολογισμό) είναι μόλις 1%.

Για την Ισπανία το καθαρό όφελος ανέρχεται σε 2,6% του ΑΕΠ.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε την εξής ανάρτηση στο twitter για την πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης: «Καλωσορίζουμε την τολμηρή πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα πακέτο 750 δισ. ευρώ, κυρίως με τη μορφή επιχορηγήσεων μέσω κοινής έκδοσης χρέους. Ο πήχης έχει τοποθετηθεί ψηλά. Τώρα εξαρτάται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων».

Συνολικά από τα 750 δισεκ. ευρώ που αναμένεται να δανειστεί η Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης, η Ιταλία θα λάβει 173 δισεκ., από τα οποία τα 82 θα είναι επιχορηγήσεις και τα 91 δισεκ. θα είναι δάνεια. Η Ισπανία μπορεί να λάβει συνολικά 140 δισεκ. ευρώ, από τα οποία τα 77 δισεκ. θα είναι επιχορηγήσεις και τα 63 δισεκ. δάνεια.

Η Γερμανία θα λάβει €28 δισ. σε επιχορηγήσεις, ποσό πολύ μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί στο ΑΕΠ της, πράγμα που είναι λογικό αφού κάποιος πρέπει να πληρώσει για το πακέτο

Για τη χρηματοδότηση του πακέτου, η Κομισιόν θα δανειστεί έως 750 δισ. ευρώ από τις αγορές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ο κοινός προϋπολογισμός του μπλοκ για το 2021-27 να φτάσει τα 1,1 τρισ. ευρώ.

H ισπανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ταμείο ανάκαμψης ύψους 750 δισεκ. ευρώ από τον κορονοϊό θα λειτουργήσει ως μια καλή βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

H ομιλία – σταθμός

Στην εναρκτήρια ομιλία της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επεσήμανε οτι χρειάζεται μια πιο θαρραλέα Ευρώπη.

«Αν είναι αποδυναμωμένη η οικονομία μίας χώρας αποδυναμώνεται και η οικονομία άλλων. Ολες οι χώρες πλήττονται. Η Ευρώπη βρίσκεται σε μία μοναδική θέση μπορεί να επενδύσει στο κοινό μέλλον», είπε μεταξύ άλλων.

Generations before us have built a Union of peace and prosperity, without peer or precedent anywhere in the world. Today we face our own defining moment.
With #NextGenerationEU we can build a green, digital and resilient future for our Union. 👉 https://t.co/JmHsay3I9g pic.twitter.com/coojAUgGu7

— Ursula von der Leyen #UnitedAgainstCoronavirus (@vonderleyen) May 27, 2020

Εάν γίνει αποδεκτή, η πρόταση αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

«Βλέπουμε εν δυνάμει μία ριζική μεταβολή στην ευρωπαϊκή μακροοικονομική πολιτική…Αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό προηγούμενο», σχολίασε ο συμπροεδρεύων της ομάδας των Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο Φιλίπ Λάμπερτς.

Ο Αντιπρόεδρος Μάρος Σέφκοβιτς  δήλωσε: « Η ανάκαμψη θα χρειαστεί ισχυρή πολιτική κατεύθυνση. Το προσαρμοσμένο πρόγραμμα εργασίας, που αντικατοπτρίζει τη νέα πραγματικότητα, δείχνει ότι θα επικεντρώσουμε όλες τις ενέργειές μας στην υπερνίκηση της κρίσης, ξεκινώντας την οικονομία μας και θέτοντας σταθερά την Ευρωπαϊκή Ένωση σε μια ανθεκτική, βιώσιμη και δίκαιη πορεία ανάκαμψης. Θα μας βοηθήσει να ανακάμψουμε πιο δυνατά . »

Τρεις πυλώνες

Η ΕΕ της επόμενης γενιάς θα συγκεντρώσει χρήματα αυξάνοντας προσωρινά το ανώτατο όριο των ιδίων πόρων στο 2% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της ΕΕ, επιτρέποντας στην Επιτροπή να χρησιμοποιήσει την ισχυρή πιστοληπτική της ικανότητα για να δανειστεί 750 δισεκατομμύρια ευρώ στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αυτή η πρόσθετη χρηματοδότηση θα διοχετευθεί μέσω προγραμμάτων της ΕΕ και θα επιστραφεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε όλους τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ – όχι πριν από το 2028 και όχι μετά το 2058. Για να γίνει αυτό με δίκαιο και κοινό τρόπο, η Επιτροπή προτείνει έναν αριθμό νέων ιδίων πόρων . Επιπλέον, προκειμένου να διαθέσει κονδύλια το συντομότερο δυνατό για να ανταποκριθεί στις πιο πιεστικές ανάγκες, η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020, ώστε να διατεθούν ήδη 11,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση ήδη το 2020.

Τα χρήματα που συγκεντρώνονται για την ΕΕ επόμενης γενιάς θα επενδυθούν σε τρεις πυλώνες:

1. Υποστήριξη στα κράτη μέλη με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις :

Ενα ταμείο για τη διευκόλυνση της ανάκαμψης της οικονομίας (Recovery and Resilience Facility) με προϋπολογισμό 560 δισεκατομμυρίων ευρώ τα οποία θα διατίθενται υπό μορφή επιχορηγήσεων αλλά και δανείων. Με αυτή την πρωτοβουλία τα κράτη μέλη θα υποστηρίξουν επενδύσεις και θα εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις για την βιώσιμη ανάκαμψη της οικονομίας. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα παρουσιάσουν τα δικά τους προσαρμοσμένα εθνικά σχέδια ανάκαμψης, με βάση τις προτεραιότητες που προσδιορίζονται από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο.

* Μια νέα πρωτοβουλία, το REACT-EU, που θα παρέχει συμπληρωματική υποστήριξη για τη συνοχή στα κράτη μέλη με προϋπολογισμό 55 δισ. ευρώ, διαθέσιμα από το 2020. Η πρωτοβουλία θα διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξει διακοπή στη χρηματοδότηση βασικών στόχων για την αντιμετώπιση της κρίσης. Θα υποστηρίξει εργαζόμενους και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τα εθνικά συστήματα υγείας και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και θα αφορούν όλους τους τομείς, από τον τουρισμό μέχρι τον πολιτισμό.

* Για να υποστηρίξει την πράσινη μετάβαση, η Επιτροπή προτείνει την παροχή πρόσθετη χρηματοδότηση για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό γεωργικό ταμείο αγροτικής ανάπτυξης, ενώ και τα ταμεία Συνοχής θα ενισχυθούν ώστε να παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία.

2. Έναρξη της οικονομίας της ΕΕ με κίνητρα ιδιωτικών επενδύσεων:

Ένα νέο μέσο υποστήριξης φερεγγυότητας θα κινητοποιήσει ιδιωτικούς πόρους για να υποστηρίξει επειγόντως βιώσιμες ευρωπαϊκές εταιρείες στους τομείς, περιοχές και χώρες που πλήττονται περισσότερο. Μπορεί να τεθεί σε λειτουργία από το 2020 και θα έχει προϋπολογισμό 31 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο να ξεκλειδώσει 300 δισεκατομμύρια ευρώ σε υποστήριξη φερεγγυότητας για εταιρείες από όλους τους οικονομικούς τομείς και να τις προετοιμάσει για ένα καθαρότερο, ψηφιακό και ανθεκτικό μέλλον .

Η Επιτροπή προτείνει την αναβάθμιση του InvestEU, ως το επενδυτικό πρόγραμμα – ναυαρχίδα της ΕΕ, υπερδιπλασιάζοντας τα κεφάλαιά του.

Εκτός από τα παραπάνω, θα δημιουργηθεί ένα ταμείο επενδυτικής διευκόλυνσης εντός του InvestEU που θα μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις έως 150 δισ. ευρώ.

3. Αντιμετώπιση των μαθημάτων της κρίσης:

Περιλαμβάνει ενα νέο πρόγραμμα υγείας, EU4Health, για την ενίσχυση της ασφάλειας της υγείας και την προετοιμασία για μελλοντικές κρίσεις υγείας με προϋπολογισμό 9,4 δισ . Ευρώ .
Άλλα προγράμματα της ΕΕ θα ενισχυθούν ώστε να ευθυγραμμιστεί πλήρως το μελλοντικό χρηματοδοτικό πλαίσιο με τις ανάγκες ανάκαμψης και τις στρατηγικές προτεραιότητες. Άλλα μέσα θα ενισχυθούν για να καταστήσουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ πιο ευέλικτο και ευαίσθητο .
Η επίτευξη μιας ταχείας πολιτικής συμφωνίας για την ΕΕ επόμενης γενιάς και τον συνολικό προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2021-2027 στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έως τον Ιούλιο είναι απαραίτητη για να δοθεί νέος δυναμισμός στην ανάκαμψη και να εξοπλίσει την ΕΕ με ένα ισχυρό εργαλείο για να επαναφέρει την οικονομία πόδια και χτίστε για το μέλλον.

Εγκριση προγράμματος

Την περασμένη εβδομάδα η Γερμανία προκάλεσε έκπληξη ανακοινώνοντας από κοινού με την Γαλλία μία σημαντική αλλαγή του δόγματος: στην κοινή τους πρόταση, Παρίσι και Βερολίνο υποστήριξαν ένα πρόγραμμα ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ, μέσω ενός μηχανισμού αμοιβαιοποίησης του ευρωπαϊκού χρέους, μία ιδέα προς το την οποία μέχρι στιγμής το Βερολίνο τηρούσε απολύτως θρική στάση.

Ομως, η ομόφωνη έγκριση του προγράμματος ανάκαμψης από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα είναι ένα δύσκολο εγχείρημα.

Ηδη πριν από την πανδημία, οι 27 είχαν αποτύχει να συμφωνήσουν τον Φεβρουάριο για τον πολυετή (2021-2027) ευρωπαϊκό προϋπολογισμό ύψους 1.000 δισεκατομμυρίων.

Η οικονομική καταιγίδα που ακολούθησε δεν οδήγησε σε προσέγγιση των θέσεων του Βορρά και του Νότου της Ενωσης, παρά το γεγονός ότι οι χώρες της νότιας Ευρώπης είναι οι περισσότερο πληγείσες από την κρίση της πανδημίας.

Τα δύο στρατόπεδα διαμορφώθηκαν εκατέρωθεν μίας νέας διαχωριστικής γραμμής. Οι υπερασπιστές της δημοσιονομικής ορθοδοξίας (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία) υποστηρίζουν ότι η οικονομική βοήθεια πρέπει να χορηγηθεί μόνο μέσω δανείων τα οποία θα πρέπει να αποπληρωθούν. Το αντίπαλο στρατόπεδο θεωρεί ότι η στήριξη πρέπει να έρθει υπό μορφήν επιχορηγήσεων αποκλειστικά.

Το σχέδιο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποτελεί συγκερασμό των δύο απόψεων και κατά την έννοια αυτή δεν είναι «copy-paste» της γαλλο-γερμανικής πρότασης, τονίζουν ευρωπαϊκές πηγές.

Το ποσόν που θα χρηματοδοτήσει το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και οι όροι χορήγησής του, μένει να οριστικοποιηθούν και εξαρτώνται από την ικανότητα δανεισμού των Βρυξελλών.

Συμφωνία στην σύνοδο κορυφής του Ιουνίου;

Χθες, την παραμονή της παρουσίασης του σχεδίου της ευρωπαϊκής Επιτροπής στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Μάρος Σέφκοβιτς, εκ των αντιπροέδρων της Κομισιόν, ζήτησε ταχεία πολιτική συμφωνία κατά την διάρκεια της επόμενης συνόδου κορυφής της 18ης Ιουνίου.

Εξάλλου, από την στιγμή που ο νέος πολυετής ευρωπαϊκός προϋπολογισμός δεν θα τεθεί σε ισχύ παρά το 2021, θα χρειασθεί να βρεθεί λύση ώστε η χρηματοδότηση για την στήριξη των οικονομιών που απειλούνται με ύφεση να είναι διαθέσιμη το φθινόπωρο.

Ο επόμενος προϋπολογισμός οικονομικής ανάκαμψης θα πρέπει επίσης να ανταποκριθεί στις πολιτικές δεσμεύσεις της Κομισιόν που έχει θέσει την ψηφιακή οικονομία και την ενεργειακή μετάβαση στο κέντρο της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης.

Παράλληλα, παραμένει ο στόχος της ανάπτυξης της «στρατηγικής αυτονομίας» της ΕΕ, ώστε να γίνει πιο ανθεκτική στις κρίσεις και λιγότερο εξαρτημένη από το εξωτερικό, και κυρίως από την Κίνα.

Στο Ταμείο Ανάκαμψης και στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό θα προστεθούν τα 240 δισεκατομμύρια ευρώ δανείων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ του ταμείου εγγυήσεων για τις επιχειρήσεις και τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ του εργαλείου SURE που δημιουργήθηκε για την στήριξη της απασχόλησης.

Η Κομισιόν έχει επίσης εγκρίνει το ποσόν των 2.130 δισεκατομμυρίων σε κρατικές επιδοτήσεις από την έναρξη της κρίσης για την στήριξη των επιχειρήσεων. Το ήμισυ έχει αποδεσμευθεί από την Γερμανία.