Ονομάστηκε «Ευρωπαϊκό Σχέδιο Μάρσαλ». Το είπαν «μπαζούκας» της Κομισιόν για να αποτρέψει την βαθιά οικονομική κρίση.
Κάποιοι πιο τολμηροί μίλησαν για… έμμεσο τύπωμα χρήματος, κάτι που όλοι επιθυμούσαν να συμβεί.
Η αλήθεια είναι ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την χορήγηση «εμβολίου» αξίας 750 δις ευρώ στις οικονομίες που… μολύνθηκαν από τον κοροναϊό, είναι μια μεγάλη ανατροπή.
Η Ευρώπη τολμά να προτείνει ένα σχέδιο διάσωσης των οικονομιών που δεν έχει προηγούμενο. Όπως έγραψαν και οι Times της Νέας Υόρκης είναι ένα βήμα που δεν περίμενε να κάνει ούτε και η ίδια η Ευρώπη.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν, η γερμανίδα επικεφαλής της Κομισιόν, μόλις έξι μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων της κλήθηκε να διαχειριστεί τη χειρότερη κρίση στην ιστορία της Ευρώπης.
Και φαίνεται να τα καταφέρνει καλά, αν και όλα θα κριθούν εκ του αποτελέσματος.
Όταν όμως τολμάς να προτείνεις πακέτο παροχών και δανείων ύψους 750 δις που συνδεόμενο με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 ύψους 1,1 τρις. (συνολικά δηλαδή ένας προϋπολογισμός 1,8 τρις ευρώ) αυτό δείχνει ότι κάτι αλλάζει στην Ευρώπη.
Αν το σχέδιο επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τότε δεν θα έχουμε απλά μια διαχείριση της κρίσης με όρους συμβιβασμού.
Αλλά μια ουσιαστική διέξοδο από ένα μεγάλο πρόβλημα που απειλεί ξεκάθαρα το ευρωπαϊκό όραμα.
Κι αυτό γιατί εκτός από την έκταση του πακέτου, έχουμε να κάνουμε επί της ουσίας με μια ανάληψη κοινού χρέους από τις Βρυξέλλες, χωρίς αυτό να συνυπολογίζεται στους εθνικούς δείκτες χρέους, επομένως και χωρίς να πλήττεται η πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας.
Τα γκρίζα σημεία ποια είναι
Είναι όλα τόσο ρόδινα; Όχι, σε καμιά περίπτωση και γι’ αυτό θα πρέπει να ειπωθούν ορισμένες αλήθειες και να διευκρινιστούν ορισμένα γκρίζα σημεία.
Κατ’ αρχάς δεν πρόκειται για τύπωμα χρήματος, όπως πολλοί ζητούσαν. Πρόκειται για δανεισμό ενός τεράστιου ποσού από τις αγορές, με έκδοση, μάλλον, 30ετών ομολόγων τα οποία θα πρέπει να αποπληρωθούν.
Όμως, η μεγάλη καινοτομία είναι ότι η Ευρώπη, η Κομισιόν, για πρώτη φορά στην ιστορία της δανείζεται η ίδια κι όχι κάθε χώρα ξεχωριστά.
Επίσης, δεν πρόκειται για «λεφτά από το αεροπλάνο». Δεν θα βρέχει χρήμα χωρίς όρους και κανόνες. Αυτό πρέπει να το ξεχάσουν όσοι νομίζουν ότι επικοινωνιακά θα κερδίσουν πολιτικά οφέλη.
Η Ευρώπη δανείζεται, τα λεφτά θα πρέπει να δοθούν πίσω.
Όμως, το καλό είναι ότι για πρώτη φορά οι Βρυξέλλες κατανέμουν τα ποσά ανάλογα με τις ανάγκες που έχουν οι χώρες μέλη.
Γι’ αυτό βλέπουμε την Ελλάδα να παίρνει 32 δις ευρώ ενώ περιμέναμε λίγο πάνω από 10 δις.
Γι’ αυτό η χώρα μας θα ενισχυθεί με ένα πακέτο μεγαλύτερο από τη Γερμανία και άλλες χώρες.
Συγκεκριμένα, η Ιταλία παίρνει καθαρό χρήμα (μετά τις επιστροφές) 81,8 δισ. ευρώ και ακολουθεί η Ισπανία με 77,3 δισ. ευρώ, η Γαλλία με 38,8 δις, η Πολωνία με 37,7 δισεκατομμύρια, η Γερμανία με 28,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επομένως η Ελλάδα είναι τέταρτη στα χρήματα που θα πάρει (22 δις με τη μορφή επιχορηγήσεων, άλλα 10 δις περίπου ως δάνεια).
Ο λόγος αυτής της κατανομής είναι ότι προσμετρήθηκαν πολλά στοιχεία.
Οπως οι ανάγκες των χωρών, η οικονομική τους κατάσταση, το υψηλό χρέος. Και γι’ αυτό βλέπουμε ουσιαστικά μεταφορά κονδυλίων από το Βορρά στον ευρωπαϊκό Νότο, κάτι που ενδεχομένως να προκαλέσει αντιδράσεις στη Σύνοδο Κορυφής.
Για του λόγου το αληθές, η συνεισφορά της Γερμανίας στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό αγγίζει το 25%, της Γαλλίας το 20%, της Ιταλίας το 15% ενώ η Ελλάδα συνεισφέρει μόλις το 1,3% του ΑΕΠ. Αρα οι πιο πλούσιες χώρες, που ευνοήθηκαν από την πρόσφατη οικονομική κρίση, θα πληρώσουν τα «σπασμένα» της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Θα έχουμε νέα μνημόνια;
Είναι μια κρίσιμη ερώτηση που κανείς δεν μπορεί τώρα να απαντήσει. Ως μια πρώτη αίσθηση είναι ότι δεν θα υπάρχουν νέα μνημόνια στις χώρες που θα πάρουν αυτά τα χρήματα.
Θα υπάρχουν, όμως, αυστηροί κανόνες ως προς το που θα διατίθενται τα κονδύλια. Και θα υπάρχει έλεγχος σε κάθε χώρα για το που θα κατανέμει τα χρήματα προς όφελος συνολικά της οικονομίας.
Οποιος πιστεύει ότι ξαφνικά οι ελληνικές κυβερνήσεις από εδώ και πέρα θα πετάνε αυτές χρήμα από το… αεροπλάνο γελιούνται. Δεν θα είναι σαν τα ευρωπαϊκά προγράμματα της δεκαετίας του 1980 που κατασπαταλήθηκαν σε βίλες, αυτοκίνητα και διακοπές.
Πως θα αποπληρωθούν τα χρήματα
Είναι το ρίσκο της Ευρώπης και το μεγάλο ερωτηματικό. Υποτίθεται ότι έχουμε να κάνουμε με 30ετή ομόλογα που θα ξεκινήσουν να αποπληρώνονται από το 2028 μέχρι το 2058.
Η αποπληρωμή εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Όπως με το «τέντωμα» της συνεισφοράς των χωρών – μελών στον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Ετσι, οι πιο πλούσιες χώρες (π.χ. η Γερμανία που έχει το 25% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού) θα πληρώσει περισσότερα σε βάθος ετών.
Ή με τη θέσπιση ευρωπαϊκών φόρων σε μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας (π.χ. Microsoft) αλλά και περιβαλλοντικά τέλη κ.λπ.
Είναι απόφαση που θα ισχύσει εδώ και τώρα;
Σε καμιά περίπτωση. Είναι σχέδιο, μια καλά μελετημένη πρόταση της Κομισιόν που πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, από τους 27 ηγέτες των χωρών – μελών.
Εκεί θα υπάρξουν πολλά παζάρια, πολύ σκληρές διαπραγματεύσεις και ίσως αλλάξουν πολλά… προς το χειρότερο προκειμένου να εξευμενιστούν χώρες όπως η Αυστρία και η Ολλανδία.
Πολύ δύσκολο να υπάρξει ομόφωνη απόφαση τον Ιούνιο, ενδεχομένως όλα να κλειδώσουν στην επόμενη προεδρία που θα αναλάβει η Γερμανία κι αυτό έχει τη σημασία του αν κρίνουμε από την κοινή πρόταση Μέρκελ – Μακρόν.
Απαραίτητη είναι και η ψήφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όμως, εκεί δεν θα υπάρξουν προβλήματα.
Πότε θα αρχίσει να… πέφτει το χρήμα
Πολύ δύσκολο να υπάρξουν πληρωμές μέσα στο 2020. Η Ελλάδα θα πρέπει να κρατηθεί με αυτά που έχει, με όσα αποφασίστηκαν από άλλα προγράμματα και με ενδεχόμενο δάνειο από τον ESM.
Εκταμιεύσεις εκτιμάται ότι μπορεί να γίνουν από το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους.
Τι θα κάνει η Ελλάδα τα χρήματα
Όπως γράφτηκε και πιο πάνω δεν μας… χαρίζονται χρήματα που θα τα διαθέτουμε όπου και όπως θέλουμε. Είναι κάτι σαν ΕΣΠΑ, κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να καταθέσει σοβαρές προτάσεις, σοβαρά σχέδια για τη χρηματοδότησή τους.
Σε άλλη περίπτωση απλά τα χρήματα δεν θα απορροφήσουν, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν.
Όμως δεν πρόκειται να δοθούν στους Ελληνες πολίτες με τη μορφή αυξήσεων σε μισθούς και συντάξεις ή με επιδόματα και άλλα «κόλπα» που ξέραμε στο παρελθόν.
Είναι κονδύλια για την ανάπτυξη, για μεγάλα έργα, για να δημιουργηθούν νέες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Όπως είπε ο Κ. Μητσοτάκης στο υπουργικό συμβούλιο το πρόγραμμα δίνει προτεραιότητες σε πράσινη ανάπτυξη, υγεία, ψηφιακό εκσυγχρονισμό, αγροτική πολιτική, κατάρτιση, στήριξη του κόσμου της εργασίας.
Οι Γλύξμπουργκ επέλεξαν για επίθετο το «De Grece», το οποίο παραπέμπει σε αξίωμα και δείχνει την εμμονή τους με τον τίτλο, τον οποίο ο ελληνικός λαός τους αφαίρεσε με το δημοψήφισμα του 1974.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
