Σοκ και δέος για το «μπαζούκας» των 750 δισ. της Κομισιόν – Ξεκινά η μάχη εν όψει της Συνόδου του Ιουνίου

Το μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρότεινε η Κομισιόν προκαλώντας σοκ και δέος στις αγορές που αντέδρασαν με ενθουσιασμό, αλλά και στα κράτη-μέλη της ΕΕ που, αναλόγως την πλευρά που βρίσκονται και πόσο ωφελούνται από την πρόταση, αντέδρασαν με πανηγυρισμούς και επιφύλαξη αντιστοίχως.

Χρησιμοποιώντας το πάτημα που της έδωσε η γαλλογερμανική πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης ανάβοντας πράσινο φως για επιχορηγήσεις σε πληττόμενα κράτη, η Κομισιόν προσπάθησε να πει το δικό της ηχηρό «whatever it takes» για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας που η πανδημία του κοροναϊού έχει τσακίσει απειλώντας τη με τη χειρότερη ύφεση στη ιστορίας της.

«Το μπαζούκας» της Κομισιόν, με όνομα «Next Generation EU» προβλέπει πακέτο 750 δισ. ευρώ – 500 δισ. ευρω επιχορηγήσεις και 250 δισ. ευρώ σε δάνεια- σε μια προσπάθεια συμβιβασμού της γαλλογερμανικής πρότασης και της πρότασης των σκληρών του Βορρά για δάνεια, και κυρίως εξασφάλισης των κονδυλίων που θα χρειαστούν για την ανάκαμψη της βαριά νοσούσας ευρωπαϊκής οικονομίας. Το ποσό δε αυτό έρχεται να προστεθεί στο 1,1 τρισ. ευρώ του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού.

«Αυτή είναι η ώρα της Ευρώπης», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ουρσούλα φον ντερ Λαϊεν. «Η θέλησή μας για δράση θα πρέπει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όλοι».

Αναγνωρίζοντας δε το σοκ που προκαλεί η πρόταση της Κομισιόν, κυρίως στους σκληρούς του Βορρά, που θα προτιμούσαν αυτήν η οικονομική στήριξη να γίνει αποκλειστικά μέσω δανείων και όχι επιχορηγήσεων, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έσπευσε να καλέσει τους Ευρωπαίους να «παραμερίσουν τις παλιές προκαταλήψεις» και να στηρίξουν το σχέδιό της για ανάκαμψη ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, σε ομιλία της στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι επιχορηγήσεις «συνιστούν επένδυση για το μέλλον: στην ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς, στην ψηφιοποίηση της οικονομίας, στην Πράσινη Συμφωνία και στο σθένος» τόνισε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν, εξηγώντας στους ευρωβουλευτές ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να δανεισθεί 750 δισεκατομμύρια ευρώ στις αγορές εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα 550 δισεκατομμύρια από τα οποία θα χορηγηθούν ως επιχορηγήσεις και τα 250 υπό μορφήν δανείων προς τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

«Είμαι μία επείγουσα και εξαιρετικού χαρακτήρα ανάγκη για μία επείγουσα και εξαιρετικού χαρακτήρα κρίση. Ας βάλουμε στην άκρη τις παλιές προκαταλήψεις. Είναι η ώρα της Ευρώπης, την ώρα που ενισχύονται οι διαφορές και οι ανισότητες… Η κρίση την οποία καλούμαστε τώρα να αντιμετωπίσουμε είναι τεράστια… Αλλά η ευκαιρία για την Ευρώπη είναι επίσης τεράστια, όπως και η ευθύνη μας για να πράξουμε αυτό που πρέπει στην κατάσταση αυτή» τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, που πλέον παραδίδει την «καυτή πατάτα» στους Ευρωπαίους ηγέτες που πρέπει να λάβουν τις τελικές αποφάσεις.

Πλέον τον αρχικό αρχικό ενθουσιασμός για την τολμηρή πρόταση της Κομισιόν ακολουθεί ο προβληματισμός για το αν η πρόταση αυτή θα περάσει και πόσο θα «μεταλλαχθεί» μέχρι να συμφωνήσουν και οι «27».

Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα…

Το μεγάλο παζάρι και οι σκληρές διαπραγματεύσεις ξεκινούν τώρα με πρώτο ορόσημο τη 18η Ιουνίου, οπότε συνεδριάζει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής.

Το σχέδιο της Κομισιόν για να προχωρήσει πρέπει να λάβει ομόφωνη στήριξη από τα κράτη μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο, προκειμένου να υλοποιηθεί.

Εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο όπως δείχνουν και οι πρώτες αντιδράσεις κυρίως των οπαδών του δόγματος της λιτότητας και της πειθαρχίας, οι οποίοι πάντως έδειξαν ότι δεν θέλουν να τραβήξουν στα άκρα το σκοινί, δείχνοντας διατεθειμένοι για μικρές υποχωρήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, η ισορροπία μεταξύ δανείων και επιχορηγήσεων αναμένεται να είναι ένα από τα πιο «καυτά» θέματα των διαπραγματεύσεων μεταξύ των κυβερνήσεων της ΕΕ τους επόμενους μήνες, όπως και τα κριτήρια κατανομής που θα καθορίσουν το πόσα χρήματα θα καταλήξουν σε κάθε χώρα.

Επίσης οι πιο επιφυλακτικοί μιλούν για πρόωρους πανηγυρισμούς καθώς ακόμη δεν έχει ειπωθεί τίποτα για τους όρους που θα συνοδεύουν την εκταμίευση κεφαλαίων.

Ο αντιπρόεδρος βέβαια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, μιλώντας για μια «μεγάλη ημέρα για την Ευρώπη» ήταν κατηγορηματικός ότι σε καμία περίπτωση δε θα συνοδεύονται τα κεφάλαια από μνημόνια.

«Σε καμία περίπτωση δεν θα υπάρχει η αιρεσιμότητα έτσι όπως τη ζήσαμε στη μνημονιακή εποχή. Εδώ έχουμε μια συμμετρική απειλή που μας αγγίζει όλους. Δεν θα έχουμε μνημονιακή αιρεσιμότητα» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι η έμπειρη Άγκελα Μέρκελ μίλησε για «δύσκολες» διαπραγματεύσεις, οι οποίες δεν θα ολοκληρωθούν στο προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ο στόχος πρέπει να είναι να βρούμε το φθινόπωρο αρκετό χρόνο προκειμένου να διαβουλευθούν τα θέματα τα εθνικά κοινοβούλια και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ώστε όλα να μπορούν να τεθούν σε ισχύ την 1.1.2021» δήλωσε η Μέρκελ κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Τόνισε, δε, ότι οι διαδικασίες θα συμπέσουν χρονικά με την περίοδο της γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, το β΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους. «Θα προσπαθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις να στηρίξουμε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία» πρόσθεσε η καγκελάριος.

Ενθουσιώδεις αντιδράσεις και σκεπτικισμός

Με ενθουσιασμό και ανακούφιση υποδέχτηκαν την πρόταση της Κομισιόν η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία που ανήκουν και σε αυτούς που ωφελούνται σημαντικά.

Με το καθαρό όφελος για την Ελλάδα να ξεπερνά τα 32 δισ. ευρώ, με τα περίπου 22 δισ. ευρώ να δίνονται στη χώρα με τη μορφή επιχορηγήσεων και τα υπόλοιπα περίπου 9 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης καλοσώρισε την πρόταση ζητώντας από τα κράτη-μέλη να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να την εγκρίνουν.

Την ικανοποίηση του για την πρόταση της ΕΕ που ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό στις ελληνικές θέσει εξέφρασε και το οικονομικό επιτελείο αναλύοντας τα πλεονεκτήματα του σχεδίου της ΕΕ και τα δυνητικά οφέλη για την Ελλάδα.

Με μεγάλη επιφυλακτικότητα αντιμετώπιση την πρόταση της Κομισιόν η Αξιωματική Αντιπολίτευση. «Υπάρχουν θετικά σημεία αλλά και πολλά που χρήζουν διευκρινήσεων» ήταν η πρώτη τοποθέτηση από πηγές του ΣΥΡΙΖΑ,

Οι ίδιες πηγές, επικρίνοντας την κυβέρνηση, ανέφεραν ότι «οι πανηγυρισμοί που σημειώνονται είναι τουλάχιστον επιπόλαιοι. Επίσης υπάρχουν πολλά επεισόδια να δούμε για το πώς θα καταλήξει η πρόταση μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής, δεδομένων και των αντιδράσεων που διατυπώνονται».

Για εξαιρετικό μήνυμα από τις Βρυξέλλες μίλησε και ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, ζητώντας «να επιταχυνθεί η διαπραγμάτευση και να διατεθούν γρήγορα οι οικονομικοί πόροι».

Η Ιταλία θα λάβει 173 δισ., από τα οποία τα 82 θα είναι επιχορηγήσεις και τα 91 δισ. θα είναι δάνεια.

«Υπέροχο μήνυμα από τις Βρυξέλλες, πηγαίνει ακριβώς προς την κατεύθυνση που είχε δείξει η Ιταλία», ανήρτησε στον λογαριασμό στο Twitter, ο Κόντε.

Για καλή βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις μίλησε και η Ισπανία, που μπορεί να λάβει συνολικά 140 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 77 δισ. θα είναι επιχορηγήσεις και τα 63 δισ. δάνεια.

Σε ανακοίνωση, η Μαδρίτη χαιρέτισε την πρόταση, σημειώνοντας ότι ικανοποιεί «πολλά από τα αιτήματα της Ισπανίας».

Ικανοποιημένο από την πρόταση εμφανίζεται και το Παρίσι. «Μια ουσιαστική μέρα για την Ευρώπη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνει ένα άνευ προηγουμένου σχέδιο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις χώρες που έχουν ανάγκη», ανέφερε ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν.

«Η γαλλογερμανική συμφωνία κατέστησε δυνατή αυτήν την πρόοδο. Πρέπει να δράσουμε γρήγορα και να υιοθετήσουμε μια φιλόδοξη συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους μας», ήταν η πρώτη αντίδραση της Γαλλίας.

Επιφύλαξη από τους σκληρούς της λιτότητας

Με τις χώρες του Βορρά να έχουν διατυπώσεις τις περισσότερες ενστάσεις ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Φινλανδίας Tytti Tuppurainen, είχε μια ήπια πρώτη αντίδραση.

«Το πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ της Επιτροπής ήταν σύμφωνα με αυτό που περίμενε η Φινλανδία, αν και οι επιχορηγήσεις είναι υψηλότερες από το αναμενόμενο», δήλωσε ο Tuppurainen. Η Φινλανδία θα ανακοινώσει τη θέση της επί της πρότασης της Κομισιόν, την επόμενη εβδομάδα.

«Αυτό είναι το σημείο εκκίνησης των διαπραγματεύσεων«, ανέφερε σε δήλωσή του ο Αυστριακός Καγκελάριος Σεμπαστιάν Κουρτς. «Το θετικό είναι ότι οι πληρωμές από το ταμείο ανάκαμψης έχουν σαφή χρονικό περιορισμό και αυτό αποτελεί εγγύηση για το ότι δεν θα είναι η αρχή μιας μόνιμης ένωσης χρέους. Αυτό που πρέπει ακόμη να ξεκαθαριστεί με διαπραγματεύσεις είναι το μέγεθος και ο διαχωρισμός μεταξύ επιχορηγήσεων και δανείων».

Στη Σουηδία, που έχει συνασπιστεί με τον μπλοκ των «σκληρών» της Ευρώπης, ο πρωθυπουργός άσκησε κριτική στην πρόταση της Κομισιόν αλλά σταμάτησε να απορρίπτει το σχέδιο διάσωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Σε γραπτή δήλωση, ο Stefan Löfven αναγνώρισε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη τονίζοντας πως «δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε την κατάρρευση μεγάλων οικονομιών και πρόσθεσε πως «πρέπει να συνεργαστούμε για να βρούμε έναν δρόμο που θα πάει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπροστά».

Εξέφρασε την ανησυχία του ότι η Σουηδία κινδυνεύει να δει αύξηση των συνεισφορών της στον προϋπολογισμό της ΕΕ στο μέλλον και επανέλαβε την πρόταση για χορήγηση δανείων αντί επιχορηγήσεων.

Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Mateusz Morawiecki, δήλωσε ότι η νέα πρόταση για τον προϋπολογισμό και το «Ταμείο Ανάκαμψης είναι «ένα καλό σημείο εκκίνησης» στις προσεχείς διαπραγματεύσεις.

Ευρωκοινοβούλιο: Θετική ανταπόκριση – Oι θέσεις των πολιτικών ομάδων

Στο ότι το διακύβευμα είναι το μέλλον της Ευρώπης, συμφώνησαν σχεδόν όλοι οι εκπρόσωποι των πολιτικών ομάδων κατά τη σημερινή έκτακτη Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά την οποία η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε την πρότασή της για το σχέδιο Ανάκαμψης ύψους 750 δισ. ευρώράτη μέλη ως επιχορηγήσεις και τα 250 δισ. ευρώ ως δάνεια.

Οι ευρωβουλευτές, τόνισαν, επίσης, ότι η αλληλεγγύη είναι αλληλένδετη με την υπευθυνότητα, ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά και ότι η Ευρώπη δεν είναι ΑΤΜ.

Υπογράμμισαν, δε, την αναγκαιότητα της χρηστής διαχείρισης των χρημάτων που θα δοθούν προκειμένου τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας του νέου κορονοϊού και ότι πρέπει να διοχετευτούν σε προσπάθειες που έχουν, μακροπρόθεσμα, θετική αποτελέσματα για τους Ευρωπαίους πολίτες (νέες θέσεις εργασίας, ανάπτυξη κ.λπ.).

«Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη επιστρέφει, ξεκινάμε ένα νέο κεφάλαιο για την ΕΕ», τόνισε ο επικεφαλής της ΚΟ του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, συμπληρώνοντας ότι οι νέοι αυτοί πόροι πρέπει να επενδυθούν σε νέες ιδέες και όχι στα παλιά προβλήματα της Ευρώπης.

«Η αλληλεγγύη είναι αλληλένδετη με την υπευθυνότητα», είπε και, κατά συνέπεια πρέπει να υπάρξει σαφής τρόπος αποπληρωμής των χρημάτων αυτών, όπως δήλωσε, καλώντας για τη θέσπιση νέων ίδιων πόρων για την ΕΕ και ζητώντας οι εταιρείες – γίγαντες του ψηφιακού τομέα να πληρώσουν ό,τι τους αναλογεί.

Η Ιράχτε Γκαρσία Πέρες, πρόεδρος των Ευρωσοσιαλιστών, της δεύτερης σε δύναμη πολιτικής ομάδας, ευχαρίστησε την πρόεδρο της Κομισιόν για τη φιλόδοξη πρόταση που υπέβαλε και για το σεβασμό που επέδειξε στο «ρόλο που αξίζει το (Ευρωπαϊκό) Κοινοβούλιο» κατά την κατάρτιση του πακέτου μέτρων για την ανάκαμψη. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα βρίσκεται σε κίνδυνο και παρότρυνε το Συμβούλιο να υιοθετήσει το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πρόγραμμα (ΠΔΠ) με ειδική πλειοψηφία για να αποφευχθεί «η ομηρία της ΕΕ από τέσσερα κράτη μέλη που προτιμούν να αντιδράσουν μεμονωμένα αντί να βρεθεί ευρωπαϊκή λύση».

«Αλλάζουν οι όροι του παιχνιδιού, η κίνηση αυτή δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της Ευρώπης» είπε εκπροσωπώντας την ΚΟ του Renew, ο Ντάσιαν Κιόλος. «Το ΠΔΠ και το σχέδιο ανάκαμψης πρέπει να εστιάσουν στο μέλλον», με την Πράσινη Συμφωνία και την ψηφιακή ατζέντα στα θεμέλιά τους, σημείωσε. «Μπορεί να διαφωνούμε για τις λεπτομέρειες, αλλά χαιρετίζω την προσέγγιση της Επιτροπής», δήλωσε, υπενθυμίζοντας στα κράτη μέλη ότι «η ΕΕ δεν είναι ΑΤΜ, η αλληλεγγύη προϋποθέτει σεβασμό των αξιών της».

Το πακέτο μέτρων της Κομισιόν ως «απολύτως λάθος και ανόητο», απέρριψε ο αντιπρόεδρος της Ομάδας Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID), Γιόρκ Μέθεν, λέγοντας ότι δεν έχει νομιμοποίηση και ότι του λείπει το αίσθημα ευθύνης και κοινή οικονομική λογική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είπε, θέλει να ξοδέψει χρήματα «σαν να μην υπάρχει αύριο» και ολοκλήρωσε αναφέροντας ότι το τίμημα είναι τεράστιο για τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.

Η συνπρόεδρος της ομάδας των Πρασίνων, Σκα Κέλλερ, απηύθυνε κάλεσμα «να μην επαναλάβουμε τα μεγάλα λάθη του παρελθόντος, εξωθώντας χώρες στη λιτότητα και στα άκριτα ιδεολογήματα περί ελεύθερης αγοράς, όπως είπε. «Αντιθέτως, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα χρήματα αυτά θα επενδυθούν σε εγχειρήματα που θα βοηθήσουν μακροπρόθεσμα, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα σώσουν τον μόνο πλανήτη που έχουμε», πρόσθεσε.

Από την Ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών μίλησε το μέλος του προεδρείου, Τζόαν βαν Όβερτβελντ. «Αν πρόκειται να επιτρέψουμε να δοθούν δάνεια και απευθείας χρηματοδότηση, θα πρέπει να υπάρξουν σαφείς όροι και προϋποθέσεις», είπε, μεταξύ άλλων, και προσέθεσε: «Τα χρήματα αυτά θα πρέπει να διατεθούν εκεί που είναι περισσότερο απαραίτητα, αλλά και να υπάρξουν μηχανισμοί ασφαλείας για τις επιχειρήσεις. Οι εργαζόμενοι και όσοι αποταμιεύουν δεν θα πρέπει να βρεθούν στη θέση να αδειάσουν τα πορτοφόλια τους για τα προγράμματα αυτά».

«Αντί να αποχωριστεί οριστικά τις δογματικές αντιλήψεις του παρελθόντος», το σχέδιο ανάκαμψης σταματά «στα μισά της διαδρομής», τόνισε η συνπρόεδρος της Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς και, χαιρετίζοντας τις νέες προτάσεις για τους ίδιους πόρους της ΕΕ, ζήτησε τη διαγραφή του χρέους που δημιούργησε η κρίση, την παροχή άμεσων δανείων αέναης διάρκειας στα κράτη μέλη, καθώς και τη θέσπιση κοινωνικών κριτηρίων για την παροχή στήριξης από τα δημόσια ταμεία.

Στη σημερινή έκτακτη ολομέλεια του ΕΚ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε, επίσης, το αναθεωρημένο Πρόγραμμα Εργασίας της για το 2020, το οποίο σύμφωνα και με σχετική ανακοίνωση του ΕΚ, «θέτει ως προτεραιότητα τις δράσεις που απαιτούνται για την ενίσχυση της ανάκαμψης και της ανθεκτικότητας της Ευρώπης».

Το αμέσως προσεχές διάστημα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα συζητήσουν τις νέες προτάσεις της Κομισιόν και θα αποφασίσουν για την τελική μορφή τόσο του σχεδίου Ανάκαμψης όσο και του ΠΔΠ.

(με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters, Bloomberg)