Οι προκλήσεις για την κυβέρνηση – Οι κρίσεις που πρέπει να διαχειριστεί

Η νέα πραγματικότητα της ύφεσης και της ανεργίας, των κλιμακούμενων τουρκικών προκλήσεων και μιας νέας έξαρσης της προσφυγικής κρίσης αποτελούν τις μεγάλες προκλήσεις για την κυβέρνηση.

Αβεβαιότητα

Την ίδια ώρα που δημοσκοπικά εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια φθοράς, έστω μικρής από την κόπωση και την απαισιοδοξία για την επόμενη μέρα που γεννάει για τους πολίτες η πανδημία του κοροναϊού.

Μπορεί στο επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη να υποδέχτηκαν με ανακούφιση τις ανακοινώσεις της Κομισιόν για το «μπαζούκας» των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ ωστόσο η αισιοδοξία συνυπάρχει και με την αγωνία για το κατά πόσο η κυβέρνηση θα μπορέσει να ξεπεράσει τους σκοπέλους που έχει μπροστά της.

Προς ώρας ο πρωθυπουργός παραμένει ο κυρίαρχος πολιτικά παίχτης και ουδείς από την αντιπολίτευση είναι σε θέση να τον αμφισβητήσει ή να τον απειλήσει.

Παρόλα αυτά τα προβλήματα και οι δυσκολίες με τις οποίες η κυβέρνηση έχει να αναμετρηθεί είναι μεγάλες και ουδείς είναι σε θέση να προβλέψει με βεβαιότητα την έκβαση των εξελίξεων.

Tα καύσιμα του 2020

Δύο είναι οι βασικοί και άμεσοι στόχοι της κυβέρνησης. Ο ένας είναι να περιορίσει όσο γίνεται τις δραματικές συνέπειες της φετινής ύφεσης και να της βγει ο υπολογισμός ότι το 2021 θα είναι έτος ανάκαμψης.

Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση έχει ουσιαστικά έναν βασικό φόβο σε ότι αφορά το πεδίο της οικονομίας. Θέλει πάση θυσία να κρατήσει «καύσιμα» στα δημόσια ταμεία ώστε να μπορέσει να βγάλει το φετινό χρόνο.

Ο λόγος είναι απλός. Ναι μεν τα 32 δισεκατομμύρια ευρώ που έχει να λαμβάνει από το πακέτο της Κομισιόν είναι κατά πολύ περισσότερα από τα προσδοκώμενα –οι αρχικοί υπολογισμοί ήταν περίπου στα 10-12 δισεκατομμύρια- ωστόσο μάλλον το χρήμα θα αρχίσει να «ρέει» όχι άμεσα, όχι τώρα, αλλά αν όλα πάνε καλά και εγκριθεί από τους εταίρους η πρόταση της Κομισιόν , θα μπει σε εφαρμογή αρκετούς μήνες μετά. Και κατά πάσα πιθανότητα σε τουλάχιστον ένα χρόνο από τώρα.

Οι γρίφοι

Ως τότε λοιπόν τι γίνεται; Θα αποδώσουν τα ως τώρα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση; Τι θα γίνει αν κάτι δεν πάει σύμφωνα με τους αρχικούς υπολογισμούς και απαιτηθούν νέα μέτρα; Αυτό είναι το ερώτημα που κυρίως απασχολεί το μέγαρο Μαξίμου.

Η άρση της καραντίνας δεν σημαίνει αυτόματα και επάνοδο στην οικονομική ζωή όπως την ξέραμε πριν από τρεις μήνες. Πόσο θα μπορέσει να ανακάμψει ο τουρισμός και η εστίαση; Πρόκειται για δύο κλάδους που αποτελούν κομβικούς παράγοντες που θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της ύφεσης και της κρίσης.

Τέτοια ζητήματα προς ώρας αποτελούν γρίφο. Μόνο σενάρια επί χάρτου μπορούν να γίνονται όπως αποδεικνύεται και από τα διαφορετικά σενάρια για το εύρος και το βάθος της ύφεσης που κάνει τόσο η κυβέρνηση όσο και η ΕΕ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί.

Τα πρώτα σημάδια από το άνοιγμα της εστίασης δεν φαίνονται ενθαρρυντικά, ενώ και στον τουρισμό γίνεται αγώνας δρόμου για να σωθεί ότι σώζεται.

Συνολικά πάντως το κλίμα στην αγορά είναι απολύτως μουδιασμένο. Η αβεβαιότητα και οι φόβοι για τα χειρότερα είναι το κυρίαρχο συναίσθημα.

Σχεδιασμός με ορίζοντα τετραετίας

Με δεδομένο ότι οι όποια στήριξη από τις Βρυξέλλες σε οικονομικό επίπεδο θα φτάσει στη χώρα μας το 2021 και το πακέτο –αν όλα πάνε καλά- των 32 δισεκατομμυρίων θα είναι στη διάθεση της Ελλάδας σε βάθος τριετίας, η κυβέρνηση θα πρέπει να σχεδιάσει την πολιτική της σε βάθος τετραετίας μέσα σε ένα πρωτόγνωρο και πρωτοφανώς αβέβαιο τοπίο, εσωτερικά αλλά και διεθνώς.

Ο στόχος του πρωθυπουργού πάντως ο ίδιος και είναι ο μετασχηματισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Μάλιστα προς σ’ αυτή την κατεύθυνση έχει χαρακτηρίσει το πακέτο της Κομισιόν ως μια μεγάλη ευκαιρία για τη μεταμόρφωση της Ελλάδας.

Οι λεπτομέρειες και οι όροι της επιτήρησης

Μεγάλος βραχνάς για την κυβέρνηση παραμένει το ξεκαθάρισμα των λεπτομερειών για τους όρους της εκταμίευσης του οικονομικού πακέτου που θα λάβει η Ελλάδα από την ΕΕ.

Είναι σαφές ότι τα χρήματα αυτού του πακέτου ακόμα και αν δεν συνοδευτούν με νέα μνημόνια, έτσι όπως τα γνωρίσαμε την περασμένη δεκαετία θα έχουν ωστόσο αυστηρούς κανόνες και θα ελέγχεται η διάθεση των χρημάτων αυτών.

Έτσι κι αλλιώς μπορεί από τα 32 δισεκατομμύρια που θα λάβει η Ελλάδα –αν και εφόσον δεν αλλάξει κάτι στην πορεία- τα 22,5 να είναι περισσότερο επιχορηγήσεις και τα 9,5 δισεκατομμύρια δάνεια, εντούτοις δεν παύει το συνολικό ευρωπαϊκό πακέτο να είναι ένα δάνειο που λαμβάνει εξ’ ονόματος όλων η ΕΕ και το διαθέτει ανάλογα.

Και αυτό μοιραία σημαίνει περιορισμούς στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής των χωρών μελών της ΕΕ που αφορά φυσικά και την Ελλάδα.

Μάλιστα η αντιπολίτευση περιμένει στη γωνία των Κυριάκο Μητσοτάκη ακριβώς πάνω σε αυτό.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αλέξης Τσίπρας αν και τόνισε πως είναι θετική εξέλιξη η πρόταση της Κομισιόν, εντούτοις κράτησε μια «πισινή» λέγοντας ότι θα πρέπει να οριστικοποιηθούν οι όροι αυτού του πακέτου.
Είναι σαφές ότι και τα άλλα κόμματα είναι έτοιμα να χρεώσουν στην κυβέρνηση τυχόν δυσμενείς όρους που θα νιώσει στην τσέπη του ο πολίτης από αυτή την βοήθεια της ΕΕ.

Η ανεμελιά του νεόπλουτου και η γραφειοκρατία

Για την κυβέρνηση μεγάλο στοίχημα είναι να αλλάξει ρότα σε σχέση με το παρελθόν και την αναποτελεσματικότητα απορρόφησης του ΕΣΠΑ και να καταφέρει να ξεπεράσει γραφειοκρατικές αγκυλώσεις ώστε να ετοιμάσει επί μέρους σχέδια στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού όπως τον περιέγραψε ο κ. Μητσοτάκης στο υπουργικό συμβούλιο ώστε να μπορέσει να απορροφήσει αυτά τα χρήματα.

Είναι χαρακτηριστική από αυτή την άποψη, η αποστροφή του κ. Μητσοτάκη όπου απευθυνόμενος στους υπουργούς του τόνισε πως «αυτό το οποίο δεν πρέπει να κάνουμε με αυτό το μεγάλο πακέτο: Δεν θα σκορπίσουμε τα χρήματα στους τέσσερις ανέμους με την ανεμελιά του νεόπλουτου».

Όπως επίσης και οι επισημάνσεις του κ. Μητσοτάκη τα σχέδια να μην σκαλώσουν στη γραφειοκρατία, τονίζοντας ότι «θα χρειαστεί προσεκτικός κεντρικός σχεδιασμός, για να μπορέσουμε να τα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση της ΝΔ θέλει να ξαναστήσει το προεκλογικό της αφήγημα ότι είναι σε θέση να ανασυγκροτήσει τη χώρα σε αυτές τις τελείως καινούργιες, έκτακτες και τεράστιας δυσκολίας συνθήκες.

Ο αστάθμητος παράγοντας… Τουρκία

Όμως η πορεία της οικονομίας ένα το κρατούμενο, καθώς υπάρχουν μια σειρά από «αστάθμητους παράγοντες» που μπορεί να λειτουργήσουν επιβαρυντικά στην πορεία της οικονομικής κρίσης ή να προκαλέσουν άλλες κρίσεις που θα λειτουργήσουν αρνητικά για την πορεία της οικονομίας.

Η κατάσταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ιδίως η τεταμένη ατμόσφαιρα στα σύνορα. Κακά τα ψέματα, η απειλή του θερμού επεισοδίου, έστω από «ατύχημα» είναι μέσα στα πιθανά ενδεχόμενα όσο η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις.

Συνακόλουθα με αυτό, το προσφυγικό ως εργαλείο στα χέρια της Τουρκίας για να εκβιάζει και να διαπραγματεύεται με την Ευρώπη είναι ένα το κρατούμενο που μόνο στην ομαλοποίηση του οικονομικού κλίματος δεν βοηθάει.

Ειδικά το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία αποτελεί για τον Κυριάκο Μητσοτάκη έναν από τους μεγαλύτερους πονοκέφαλους που κάνουν πιο σύνθετους τους παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη του στον πολιτικό και οικονομικό σχεδιασμό της κυβέρνησης.

Οι προκλήσεις και οι κινήσεις εντυπωσιασμού του Ερντογάν σήμερα είναι ενδεικτικές των προθέσεων της Τουρκίας για την περιοχή και αυτό μόνο προβλήματα μπορεί να σημαίνει για τον σχεδιασμό της κυβέρνησης.