Το σχέδιο, οι δύο στόχοι, τα στοιχήματα και οι φόβοι της κυβέρνησης

Με ανακούφιση υποδέχτηκε η κυβέρνηση τις ανακοινώσεις της Κομισιόν για το πακέτο των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και πλέον στο επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη δείχνουν αισιόδοξοι πως μπορούν να φέρουν σε πέρας το σχεδιασμό τους για την μετά την πανδημία εποχή.

Οι άμεσοι στόχοι και τα καύσιμα του 2020

Δύο είναι οι βασικοί και άμεσοι στόχοι της κυβέρνησης. Ο ένας είναι να περιορίσει όσο γίνεται τις δραματικές συνέπειες της φετινής ύφεσης και να της βγει ο υπολογισμός ότι το 2021 θα είναι έτος ανάκαμψης.

Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση έχει ουσιαστικά έναν βασικό φόβο σε ότι αφορά το πεδίο της οικονομίας. Θέλει πάση θυσία να κρατήσει «καύσιμα» στα δημόσια ταμεία ώστε να μπορέσει να βγάλει το φετινό χρόνο.

Ο λόγος είναι απλός. Ναι μεν τα 32 δισεκατομμύρια ευρώ που έχει να λαμβάνει από το πακέτο της Κομισιόν είναι κατά πολύ περισσότερα από τα προσδοκώμενα –οι αρχικοί υπολογισμοί ήταν περίπου στα 10-12 δισεκατομμύρια- ωστόσο μάλλον το χρήμα θα αρχίσει να «ρέει» όχι άμεσα, όχι τώρα, αλλά αν όλα πάνε καλά και εγκριθεί από τους εταίρους η πρόταση της Κομισιόν , θα μπει σε εφαρμογή αρκετούς μήνες μετά. Και κατά πάσα πιθανότητα σε τουλάχιστον ένα χρόνο από τώρα.

Οι γρίφοι

Ως τότε λοιπόν τι γίνεται; Θα αποδώσουν τα ως τώρα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση; Τι θα γίνει αν κάτι δεν πάει σύμφωνα με τους αρχικούς υπολογισμούς και απαιτηθούν νέα μέτρα; Αυτό είναι το ερώτημα που κυρίως απασχολεί το μέγαρο Μαξίμου.

Η άρση της καραντίνας δεν σημαίνει αυτόματα και επάνοδο στην οικονομική ζωή όπως την ξέραμε πριν από τρεις μήνες. Πόσο θα μπορέσει να ανακάμψει ο τουρισμός και η εστίαση; Πρόκειται για δύο κλάδους που αποτελούν κομβικούς παράγοντες που θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της ύφεσης και της κρίσης.

Τέτοια ζητήματα προς ώρας αποτελούν γρίφο. Μόνο σενάρια επί χάρτου μπορούν να γίνονται όπως αποδεικνύεται και από τα διαφορετικά σενάρια για το εύρος και το βάθος της ύφεσης που κάνει τόσο η κυβέρνηση όσο και η ΕΕ και άλλοι διεθνείς οργανισμοί.

Η δημοσκόπηση της Metron Analysis για το Mega χθες, έδειξε την κόπωση του ελληνικού λαού που αντικατοπτρίζεται και στις επιλογές του. Οι πολίτες ναι με επικροτούν τις αποφάσεις της κυβέρνησης για την υγειονομική κρίση, από την άλλη όμως τρέμουν ένα μέλλον που θα φέρει οικονομικά βάσανα.

Ειδικά σε μια κοινωνία που προέρχεται από δεκαετές μνημόνιο. Ο κόσμος στηρίζει την κυβέρνηση, αλλά η δημοσκοπική πτώση δείχνει ότι ζητά λύσεις στα αδιέξοδα που εμφανίζονται στον ορίζοντα.

Σχεδιασμός με ορίζοντα τετραετίας σε ένα αβέβαιο τοπίο

Παράλληλα όμως τα ποσά αυτά στο βαθμό που η εξαγγελία των Βρυξελλών γίνει και απόφαση των ευρωπαϊκών οργάνων, η μετατροπή της ροή χρηματοδότησης προς τις χώρες της ΕΕ θα ολοκληρωθεί σε βάθος τριετίας.

Υπ’ αυτή την έννοια η κυβέρνηση ουσιαστικά θα πρέπει να σχεδιάσει με βάση αυτό το πακέτο την πολιτική της σε βάθος τετραετίας, αλλά σε συνθήκες πλήρους αβεβαιότητας καθώς η πανδημία και η υγειονομική κρίση καλά κρατεί παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε ύφεση αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον στην Ελλάδα.

Ο κ. Μητσοτάκης πάντως ήταν σαφής στο υπουργικό συμβούλιο. Το πακέτο αυτό θα αξιοποιηθεί με τρόπο ώστε «η διαχείριση αυτών των μεγάλων ποσών θα πρέπει να γίνει με σχέδιο, θα πρέπει να γίνει με σύνεση. Είναι κεφάλαια τα οποία θα διατίθενται σε βάθος τριετίας. Είναι μία μεγάλη ευκαιρία να μεταμορφώσουμε την πατρίδα μας και να τα χρησιμοποιήσουμε για να μετασχηματίσουμε το αναπτυξιακό μας μοντέλο, όπως ακριβώς έχουμε δεσμευτεί ότι θα κάνουμε».

Η δρομολόγηση των ευρωπαϊκών αποφάσεων

Ένα δεύτερο ζήτημα που απασχολεί την κυβέρνηση είναι να δρομολογηθούν οι αποφάσεις το συντομότερο δυνατόν και να μην κολλήσουν στις ενδοευρωπαϊκές αντιθέσεις.

Το γεγονός ότι υπάρχει η συναίνεση των ηγεσιών Γαλλίας και Γερμανίας στο πακέτο της Κομισιόν, δεν σημαίνει ότι έπαψαν να υπάρχουν οι «σκληροί» όπως η Ολλανδία ή και η Αυστρία που θα πρέπει να δώσουν τη συγκατάθεσή τους.

Μόνο τυχαία δεν ήταν η αναφορά του κ. Μητσοτάκη πως τώρα είναι «η ώρα το Συμβούλιο να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, αλλά να αδράξει και την ευκαιρία που ανοίγεται συνολικά για την Ευρώπη, να ξαναπάρει τον ρόλο που της αξίζει στην παγκόσμια σκακιέρα».

Οι λεπτομέρειες και οι όροι της επιτήρησης

Το τρίτο ζήτημα που απασχολεί το μέγαρο Μαξίμου έχει να κάνει με τις λεπτομέρειες του οικονομικού πακέτου που θα λάβει η Ελλάδα από την ΕΕ.

Είναι σαφές ότι τα χρήματα αυτού του πακέτου ακόμα και αν δεν συνοδευτούν με νέα μνημόνια, έτσι όπως τα γνωρίσαμε την περασμένη δεκαετία θα έχουν ωστόσο αυστηρούς κανόνες και θα ελέγχεται η διάθεση των χρημάτων αυτών.

Έτσι κι αλλιώς μπορεί από τα 32 δισεκατομμύρια που θα λάβει η Ελλάδα –αν και εφόσον δεν αλλάξει κάτι στην πορεία- τα 22,5 να είναι περισσότερο επιχορηγήσεις και τα 9,5 δισεκατομμύρια δάνεια, εντούτοις δεν παύει το συνολικό ευρωπαϊκό πακέτο να είναι ένα δάνειο που λαμβάνει εξ’ ονόματος όλων η ΕΕ και το διαθέτει ανάλογα.

Και αυτό μοιραία σημαίνει περιορισμούς στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής των χωρών μελών της ΕΕ που αφορά φυσικά και την Ελλάδα.

Η ανεμελιά του νεόπλουτου και η γραφειοκρατία

Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να ετοιμάσει επί μέρους σχέδια στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού όπως τον περιέγραψε ο κ. Μητσοτάκης ώστε να μπορέσει να απορροφήσει αυτά τα χρήματα. Όπως ακριβώς και με το ΕΣΠΑ, στην απορρόφηση του οποίου η Ελλάδα δεν φημίζεται για την αποτελεσματικότητά της διαχρονικά.

Είναι χαρακτηριστική από αυτή την άποψη, η αποστροφή του κ. Μητσοτάκη  όπου απευθυνόμενος στους υπουργούς του τόνισε πως «αυτό το οποίο δεν πρέπει να κάνουμε με αυτό το μεγάλο πακέτο: Δεν θα σκορπίσουμε τα χρήματα στους τέσσερις ανέμους με την ανεμελιά του νεόπλουτου. Αυτή, νομίζω, η φράση θα πρέπει να περιγράφει τον τρόπο και την ευθύνη την οποία πρέπει όλοι να δείξουμε για την αξιοποίηση αυτού του πολύ σημαντικού ευρωπαϊκού κεφαλαίου, το οποίο τίθεται στη διάθεση της χώρας μας».

Όπως επίσης και οι επισημάνσεις του κ. Μητσοτάκη τα σχέδια να μην σκαλώσουν στη γραφειοκρατία, τονίζοντας ότι «θα χρειαστεί προσεκτικός κεντρικός σχεδιασμός, για να μπορέσουμε να τα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση της ΝΔ θέλει να ξαναστήσει το προεκλογικό της αφήγημα ότι είναι σε θέση να ανασυγκροτήσει τη χώρα σε αυτές τις τελείως καινούργιες, έκτακτες και τεράστιας δυσκολίας συνθήκες.

Όχι σπατάλη του χρόνου σε εσωστρέφεια

Ο κ. Μητσοτάκης όταν πριν από λίγες μέρες διέψευσε τόσο τα σενάρια για ανασχηματισμό όσο και για πρόωρες εκλογές, επεδίωκε να κρατήσει την κυβέρνησή του σε μια ηρεμία ώστε να ξεδιαλύνει όσο είναι δυνατό το επόμενο διάστημα το τοπίο στην Ευρώπη σε ότι αφορά τις αποφάσεις για τη στήριξη των οικονομιών των κρατών μελών.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο πρωθυπουργός δεν θέλει οι υπουργοί του να σπαταλήσουν το χρόνο σε εσωστρέφεια που θα αποσπά την κυβέρνηση από τη κατάρτιση των σχεδίων της για την οικονομική της πολιτική.

Στο βαθμό που αυτός ο σχεδιασμός προχωρά ο κ. Μητσοτάκης θα μπορεί να σκέφτεται και διορθωτικές κινήσεις σε πολιτικό επίπεδο. Ή ακόμα και πρόωρες εκλογές με διακύβευμα το σχέδιό του για τη «μεταμόρφωση» της Ελλάδας μετά την πανδημία, αλλά αφού πρώτα θα έχουν δρομολογηθεί οι αποφάσεις στην ΕΕ.

Ο αστάθμητος παράγοντας… Τουρκία

Όμως υπάρχουν μια σειρά από «αστάθμητοι» ή «εξωοικονομικοί» παράγοντες» που μπορεί να λειτουργήσουν επιβαρυντικά στην πορεία της οικονομικής κρίσης ή να προκαλέσουν άλλες κρίσεις που θα λειτουργήσουν αρνητικά για την πορεία της οικονομίας.

Η κατάσταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ιδίως η τεταμένη ατμόσφαιρα στα σύνορα. Κακά τα ψέματα, η απειλή του θερμού επεισοδίου, έστω από «ατύχημα» είναι μέσα στα πιθανά ενδεχόμενα όσο η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις.

Συνακόλουθα με αυτό, το προσφυγικό ως εργαλείο στα χέρια της Τουρκίας για να εκβιάζει και να διαπραγματεύεται με την Ευρώπη είναι ένα το κρατούμενο που μόνο στην ομαλοποίηση του οικονομικού κλίματος δεν βοηθάει.

Ειδικά το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία αποτελεί για τον Κυριάκο Μητσοτάκη έναν από τους μεγαλύτερους πονοκέφαλους που κάνουν πιο σύνθετους τους παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη του στον πολιτικό και οικονομικό σχεδιασμό της κυβέρνησης. Σε αντίθεση με το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό που προς ώρας φαίνεται πως είναι κυρίαρχος και παντοδύναμος καθώς δεν διαφαίνεται ότι η αντιπολίτευση αυτή τη στιγμή να είναι σε θέση να τον απειλήσει πολιτικά.