«Εάλω η Πόλις»: Το χρονικό και άγνωστα περιστατικά από την πολιορκία της Βασιλεύουσας

Σήμερα συμπληρώνονται 566 χρόνια από τότε που… εάλω η Πόλις.

Η Κωνσταντινούπολη πολιορκούταν αδιάκοπα από τις 7 Απριλίου ως τις 29 Μαΐου 1453.

Η Δύση είχε 52 μέρες για να στείλει βοήθεια και να την σώσει. Τελικά στάλθηκαν μόνο ευχές, καλές προθέσεις και περίπου 150 στρατιώτες.

Ο Μωάμεθ ξεκίνησε την πολιορκία χρησιμοποιώντας για πρώτη φορά στην οθωμανική δυναστεία έναν αληθινά αξιόμαχο στόλο με 400 πλοία και ικανούς ναυτικούς από διάφορα έθνη.

Στη στεριά είχε παρατεταγμένα κανόνια και περισσότερους από 150 χιλιάδες άντρες.

Το μεγάλο τουρκικό πυροβόλο, η μπομπάρδα, σημάδευε την πύλη. Εντός της Πόλης, οι ένοπλοι δεν ξεπερνούσαν τις 9 χιλιάδες.

Στις 7 Απριλίου δόθηκε η εντολή για «πυρ»

Τα οθωμανικά κανόνια άρχισαν να σφυροκοπούν αδιάκοπα τα τείχη, ενώ οι Βυζαντινοί δεν μπορούσαν να απαντήσουν με τα δικά τους. Διαπίστωσαν ότι ύστερα από κάθε βολή, οι κραδασμοί προκαλούσαν ρωγμές στα κακοσυντηρημένα τείχη. Το μόνο που τους έμενε ήταν να τα επισκευάζουν και να φυλάνε τις πιθανές εισόδους στην πόλη. Δέκα μέρες μετά, έγινε η πρώτη συντονισμένη έφοδος. Οι πολιορκημένοι κατάφεραν να την αποκρούσουν με επιτυχία και το ηθικό τους για λίγο αναπτερώθηκε. Σύντομα όμως επέστρεψαν την βάναυση καθημερινότητα.

Οι βομβαρδισμοί και οι θαλάσσιες επιθέσεις εντάθηκαν. Στις 20 Απριλίου σημειώθηκε ένα αναπάντεχα ευχάριστο γεγονός. Τρία γενουάτικα πλοία με αρχηγό τον Φλαντανελά και ένα βυζαντινό, μετά από νικηφόρα σύγκρουση με τα 400 πλοία του τουρκικού στόλου, ήρθαν να ενισχύσουν τους Βυζαντινούς.

Ο Μωάμεθ αναστατώθηκε τόσο από την ναυμαχία αυτή που προχώρησε έφιππος στην θάλασσα. Μάλιστα λέγεται ότι έξαλλος ράβδισε τον Βόσπορο.

Μέσα σε ένα μήνα, οι Οθωμανοί είχαν ρίξει περίπου 4000 λίθινες σφαίρες  Ο συνεχής βομβαρδισμός της Πόλης, εξάντλησε εντελώς τον πληθυσμό, που μάταια προσπαθούσε να αποκαταστήσει τις πολυάριθμες ρωγμές του τείχους.

Η πολιορκία είχε ήδη διαρκέσει 50 μέρες. Το γεγονός όμως που πιθανότατα υποχρέωσε τον Μωάμεθ να επισπεύσει την τελειωτική επίθεση ήταν ορισμένες πληροφορίες που εξαπλώνονταν ταχύτατα στο στράτευμα. Φημολογούνταν ότι από στιγμή σε στιγμή, η Δύση θα έστελνε πολυάριθμο χριστιανικό στόλο για να ενισχύσει τους Βυζαντινούς.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ίσχυε. Ωστόσο, ο Οθωμανός σουλτάνος δεν ήταν διατεθειμένος να το διακινδυνεύσει. Στις 21 Μαΐου, ο σουλτάνος έστειλε πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη. Ζητούσε την παράδοση της Πόλης με την υπόσχεση να επιτρέψει στον Αυτοκράτορα και σε όσους το επιθυμούσαν να φύγουν με τα υπάρχοντά τους. Επίσης, θα αναγνώριζε τον Κωνσταντίνο ως ηγεμόνα της Πελοποννήσου.

Τέλος, εγγυόταν για την ασφάλεια και την περιουσία του πληθυσμού που θα παρέμενε στην πόλη. Η απάντηση του Αυτοκράτορα ήταν: Το να σου (παρα)δώσω την πόλη ούτε σε εμένα επαφίεται ούτε σε άλλον από τους κατοίκους της. Διότι με κοινή απόφαση οι πάντες θα αποθάνουμε αυτοπροαίρετα και δεν θα υπολογίσομε τη ζωή μας.

Ύστερα από την αποτυχημένη προσέγγιση, ο Μωάμεθ Β’ διέταξε νηστεία και προσευχή. Η επόμενη οργανωμένη επίθεση ορίστηκε για την νύχτα της 29ης Μαΐου.

Εάλω η Πόλις

Στις 28 Μαΐου έγινε  μεγάλη ακολουθία στην Αγία Σοφία, η τελευταία χριστιανική ακολουθία που πραγματοποιήθηκε στην εκκλησία. Οι βυζαντινοί για άλλη μια φορά εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στο θεό.

«Οι Τούρκοι υποστηρίζονται από όπλα, ιππικό, πυροβολικό και την αριθμητική τους υπεροχή, εμείς όμως στηριζόμεθα πρώτα στον Θεό και Σωτήρα μας. Γνωρίσατε λοιπόν τούτο: Εάν ειλικρινά υπακούσετε ό,τι σας διέταξα, ελπίζω ότι, με τη βοήθεια του Θεού, θα αποφύγουμε τη δίκαιη τιμωρία Του, που κρέμεται επάνω μας», ήταν τα λόγια που απεύθυνε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στον λαό του μετά το πέρας της λειτουργίας.

Την επομένη, Τρίτη 29 Μαΐου, ο Μωάμεθ εκπλήρωσε την απειλή του. Εκδηλώθηκε γενική τουρκική επίθεση, από τρεις πλευρές. Οι δύο πρώτες αποκρούστηκαν. Στην πύλη του Αγίου Ρωμανού πολεμούσε με σθένος και ο ίδιος ο Αυτοκράτορας.

Ένας από τους κύριους υπερασπιστές της πόλης, ο Γενουάτης Ιουστινιάνι, τραυματίστηκε σοβαρά και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον αγώνα παρά τις εκκλήσεις του Κωνσταντίνου να μείνει στη θέση  του.

Η Κερκόπορτα

Μετά τις πρώτες επιθέσεις των Οθωμανών, τα τείχη είχαν γεμίσει πτώματα. Το θέαμα ήταν σπαρακτικό. Όπως ήταν αναμενόμενο, η αντίσταση των αποδυναμωμένων Βυζαντινών, αν και ηρωική, δεν κράτησε πολύ.

Πολύ σύντομα, η Κερκόπορτα έπεσε και χιλιάδες Οθωμανοί «χύμηξαν» στην Πόλη.

Από τη μεριά του λιμανιού λέγεται ότι ακούστηκε η εξής φράση: Εάλω το φρούριον και τα στρατηγεία και την σημαία άνωθεν εν τοις πύργοις έστησαν (οι Τούρκοι).

Η είδηση γονάτισε τους βυζαντινούς και ενθάρρυνε τους πολιορκητές να συνεχίσουν πιο δυναμικά.

Όταν η Πόλη αλώθηκε, ο Μωάμεθ τήρησε την υπόσχεσή του για τριήμερη λεηλασία. Τότε, οι στρατιώτες του αφέθηκαν ανεξέλεγκτοι.

Σε όλη την πόλη ακούγονταν θρήνοι και κραυγές. Γίνονταν βιασμοί, σφαγές και κάθε λογής βαρβαρότητα.

Οι ιεροί χώροι βεβηλώθηκαν στο σύνολο τους, τα σπίτια κάηκαν, οι περιουσίες καταπατήθηκαν.

Η Κωνσταντινούπολη δεν θα γινόταν ποτέ ξανά το ενδοξότερο χριστιανικό κέντρο της Δύσης που ήταν κάποτε.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος άφησε την τελευταία του πνοή υπερασπιζόμενος τα τείχη, ως ένας από το λαό του. Σύμφωνα με το θρύλο, τα λόγια που ψέλλισε πριν ξεψυχήσει ήταν: «Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;»….