Η Λιβύη μεταξύ σφύρας και άκμονος

Οι εξελίξεις στη Λιβύη τις τελευταίες εβδομάδες είναι ραγδαίες. Ποια είναι, λοιπόν, τα νέα δεδομένα;

1. Η Τουρκία, αξιοποιώντας το μούδιασμα των προστατών του Χάφταρ, τροφοδότησε το καθεστώς Αλ Σάρατζ, με αποτέλεσμα αυτό να αναπνέει πλέον χωρίς μηχανική υποστήριξη.
2. Η αποτυχία του Χάφταρ έχει προκαλέσει αναταράξεις στο στρατόπεδό του, ενώ η αυτοανακήρυξή του σε ηγέτη της Λιβύης στις 23 Απριλίου αποδείχθηκε σπασμωδική κίνηση, που αποδοκιμάστηκε και από στενούς του εταίρους, όπως η Ρωσία. Επακόλουθα, υπάρχουν σκέψεις, ίσως και διεργασίες, αντικατάστασής του. Μένει να διαπιστωθεί αν θα εμπιστευθούν τις τύχες των συμφερόντων τους σε κάποιο άλλο πρόσωπο ή σχήμα, όσο ο Χάφταρ απομονώνεται – εσχάτως στράφηκε κατά και της Ιταλίας.
3. Η επιχείρηση της ΕΕ «Ειρήνη» βαίνει προς υλοποίηση μεν, ωστόσο με μικρές δυνάμεις, που για την ώρα δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς της αποστολής, δηλαδή, μεταξύ άλλων, τον έλεγχο του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ.
4. Η Σύνοδος του Βερολίνου (όπως αναφέραμε σε προηγούμενο κείμενο) είναι εδώ και καιρό παρωχημένη, υπό την έννοια ότι όσα συμφωνήθηκαν καταστρατηγήθηκαν στην πράξη. Αρα, ακόμη και αν δοθεί συνέχεια, προφανώς θα πρέπει να βρεθεί μια νέα φόρμουλα και κυρίως τρόπος η όποια επόμενη σύνοδος/διαδικασία να καταστεί αξιόπιστη και αποτελεσματική.
5. Παρασκηνιακά, φαίνεται η Αγκυρα να έχει βρει ένα modus operandi με τη Ρώμη, η οποία, σημειωτέον, αφενός συμμετέχει στην επιχείρηση «Ειρήνη» και αφετέρου είναι σε συζητήσεις με την Αθήνα για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Υπάρχουν, μάλιστα, πληροφορίες ότι ανάλογες συνεννοήσεις έχουν γίνει και με τη Μόσχα, αν και οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες. Από τη μία, η υποχώρηση της ειδικής ομάδας Wagner, που διευκόλυνε την επανάκαμψη του καθεστώτος Αλ Σάρατζ, και από την άλλη η αποστολή ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών για να συνδράμουν την κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης. Στο στρατιωτικό πεδίο, η επέμβαση της Τουρκίας είναι κλιμακούμενα δυναμική και φαίνεται να μην επιβεβαιώνεται προσώρας η προσδοκία ότι η Γαλλία και ενδεχομένως και η Ιταλία θα μετρίαζαν πάση θυσία την τουρκική εμπλοκή, θέλοντας να αποφύγουν την παγίωση της τουρκικής παρουσίας στη Λιβύη.

Αυτή τη στιγμή, η Τουρκία έχει καταφέρει να «πουλήσει» στη ζαλισμένη αμερικανική ηγεσία, της οποίας το ενδιαφέρον για τη Λιβύη έχει αναζωπυρωθεί, ότι η διείσδυσή της σε Συρία και Λιβύη είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ, προκειμένου να αναχαιτιστεί ή να συγκρατηθεί η Ρωσία. Το γεγονός ότι Αγκυρα και Μόσχα συνεργάζονται στη Συρία, ενώ και στη Λιβύη, παρά τις αντιθέσεις τους, για την ώρα δεν έχουν συγκρουστεί σφοδρά (δεν αποκλείεται στο μέλλον), φαίνεται να μην επηρεάζουν την κρίση των Δυτικών για την ανάγκη να στηρίξουν την πρώτη, έστω και εν τη απουσία άλλων επιλογών.

Μάλιστα, αρκετοί στη Δύση βλέπουν ως ευκαιρία επαναφοράς της Τουρκίας τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, ενώ οι κόντρες αμερικανικών και ρωσικών αεροπλάνων στην περιοχή ενισχύουν την τουρκική θέση. Το προβληματικότερο είναι πως για μία ακόμη φορά η Αγκυρα, δείχνοντας επιμονή αλλά και περιφρόνηση, καταφέρνει προς το παρόν τον σκοπό της, κάτι που της προσδίδει αυτοπεποίθηση ευρύτερα αλλά και στα διμερή με την Ελλάδα. Βέβαια, να σημειωθεί ότι στη Λιβύη η κατάσταση παραμένει ευμετάβλητη και αλίμονο αν νομίζουμε ότι η μάχη έχει κριθεί.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ