Εξώσεις, επιστροφές και «φυλακές» στον πυρήνα της (αντι)μεταναστευτικής πολιτικής

Βήμα δεν κάνει πίσω η κυβέρνηση στην απόφασή της να βγάλει ουσιαστικά στον δρόμο χιλιάδες πρόσφυγες, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων με φορείς που ασχολούνται με το κρίσιμο προσφυγικό – μεταναστευτικό πρόβλημα να την καταγγέλλουν για αντιμεταναστευτική επί της ουσίας πολιτική, ενώ το ήδη τεταμένο κλίμα πυροδοτούν περαιτέρω οι καταγγελίες που έρχονται στην επιφάνεια για ατασθαλίες και κακοδιαχείριση.

Τη στιγμή δε που η κυβέρνηση καυχιέται για τις μειωμένες προσφυγικές ροές, δημοσιεύματα σχετικά με επαναπροωθήσεις προσφύγων βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

Συγκεκριμένα, κυβερνητικές πηγές κάνουν λόγο για μείωση των μεταναστευτικών ροών αφού σήμερα οι ροές -στα νησιά και στον Έβρο- ακολουθούν μια συνεχή πτωτική πορεία.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές σημειώθηκε μείωση τον Απρίλιο του 2020, σε σχέση με τον Απρίλιο του 2019 της τάξεως του 97,26%, ενώ το Μάιο έχουν μειωθεί, σε σχέση με το 2019, κατά 91% οι αφίξεις. Αναλυτικά, τον Απρίλιο του 2019 κατέφθασαν στη χώρα μας 2.773 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ το 2020 μόλις 76. Αντίστοιχα, το Μάιο του 2019 αφίχθησαν 3.141 άτομα, ενώ τον Μάιο του 2020 έχουν καταφθάσει συνολικά 204.

Επιμένει στα κλειστά κέντρα

Αναφορικά με τις επιπτώσεις της μεταναστευτικής κρίσης, οι κυβερνητικές πηγές εκτίμησαν ότι έχουν περιοριστεί αισθητά:

«H εμπέδωση του αισθήματος ασφαλείας, τόσο στους διαμένοντες, όσο και στις όμορες περιοχές, προϋποθέτει τη δημιουργία των κλειστών ελεγχόμενων δομών. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στα 3 εκατ. των 5 νησιών του Αν. Αιγαίου (Σάμος, Κως, Λέρος). Βρισκόμαστε σε διαδικασία διαβούλευσης με την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε Χίο και Λέσβο».

Αποσυμφόρηση νησιών χωρίς ουσιαστικές λύσεις

Παράλληλα έκαναν λόγο για αποσυμφόρηση νησιών, αφού -όπως ανέφεραν- «οι διαμένοντες στα ΚΥΤ νήσων έχουν μειωθεί κατά 15% μέχρι σήμερα από την αρχή του έτους. Συνολικά 13.000 άτομα έχουν μεταφερθεί από 1η Ιανουαρίου του 2020 από τα νησιά προς την ενδοχώρα. Έχουν απορροφηθεί οι αυξημένες ροές του πρώτου διμήνου. Σήμερα στα 5 νησιά βρίσκονται 36.276 από 42.000 που ήταν αρχές Ιανουαρίου».

Επισήμαναν ότι υπαρκτό πρόβλημα αποτελεί ο υπερκορεσμός των νησιωτικών δομών φιλοξενίας, και σημείωσαν ότι δημιουργούνται 11.237 νέες θέσεις φιλοξενίας στην ενδοχώρα σε υπάρχουσες δομές, χωρίς να κατασκευαστούν νέες.

«Συνολικά, από την 01-06-2020, αναμένεται ότι θα αποχωρήσουν σταδιακά από το πρόγραμμα «ESTIA» 11.237 άτομα. Ο νόμος έχει ψηφιστεί από τον Νοέμβριο του 2019 με αρχικό χρόνο εφαρμογής τον Μάρτιο. Παρατάθηκε μέχρι 31 Μαΐου λόγω Covid-19, άρα υπήρξε επαρκής χρόνος προετοιμασίας.

»Οι 11.237 αποχωρούντες είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες δικαιούνται προστασίας στην Ελλάδα με βάση το Διεθνές Δίκαιο, έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις».

Άρση επίταξης στη Σάμο

Οι τελικές χωροθετήσεις των δομών φιλοξενίας στην περιοχή «Ζερβού» του δήμου Ανατολικής Σάμου, στην περιοχή «Μεσοβούνι» του δήμου Κω και στη θέση «Όρμος Λακκί» του δήμου Λέρου, στις οποίες και αποτυπώνονται οι ακριβείς εκτάσεις τους, καθορίζονται με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου.

Επιπλέον, με απόφαση του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, αίρεται η επίταξη ακινήτων στη Σάμο και χορηγείται άδεια χωροθέτησης και κατασκευής της δομής φιλοξενίας του νησιού σε μισθωμένα γεωτεμάχια, στη θέση Ζερβού Μυτιληνιών.

Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για τις εξώσεις

Συγκέντρωση συμπαράστασης στους πρόσφυγες πραγματοποίησε έξω από το καμπ του Ελαίωνα στην Αθήνα και στο καμπ των Διαβατών η «Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και τη Φασιστική Απειλή» (ΚΕΕΡΦΑ) με αφορμή το πρόγραμμα που προβλέπει την έξωση από τις δομές φιλοξενίας και από τα σπίτια στα οποία διαμένουν μέσω του προγράμματος «Εστία», ατόμων που έχουν πάρει άσυλο.

Σύμφωνα με εκπροσώπους της ΚΕΕΡΦΑ, από τους 1.300 αναγνωρισμένους πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη, 25 οικογένειες διαμένουν στο καμπ των Διαβατών, ενώ στο Βαγιοχώρι μένουν άλλα 300 άτομα. Στη συγκέντρωση στα Διαβατά μετείχαν συνδικαλιστές από το χώρο τον νοσοκομείων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

«Είναι πρόκληση εν μέσω πανδημίας να πετάει η κυβέρνηση στο δρόμο χιλιάδες αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Το αντιρατσιστικό κίνημα και το κίνημα αλληλεγγύης που συνεχίζει τη μάχη ενάντια στα κλειστά κέντρα δεν θα αφήσει τις συνεχιζόμενες ρατσιστικές επιθέσεις της κυβέρνησης να μετατρέψουν σε άστεγους πρόσφυγες, γυναίκες και παιδιά, κόσμο που το κράτος ποτέ δεν του έδωσε η δυνατότητα να μάθει τη γλώσσα και να ενταχθεί στην κοινωνία και την εργασία» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η ΚΕΕΡΦΑ.

Αντιμεταναστευτικός «οίστρος» στην Κύπρο

Έντονες αντιδράσεις προκαλεί στην Κύπρο η εφαρμογή του νέου κυβερνητικού σχεδίου για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή μετά την άρση των μέτρων περιορισμού.

Η κριτική που δέχεται η κυβέρνηση αφορά κυρίως δύο επεισόδια, τα οποία θέτουν ερωτηματικά για τη διάθεση της κυπριακής κυβέρνησης να λάβει υπόψη τις διεθνείς υποχρεώσεις της Κύπρου έναντι των προσφύγων. Το πρώτο σημειώθηκε στις αρχές Μαρτίου, όταν για πρώτη φορά στην Κύπρο απωθήθηκε πλοιάριο με πρόσφυγες και το δεύτερο όταν μετά την άρση των περιορισμών διακίνησης λόγω του κορωνοϊού η κυβέρνηση αποφάσισε να παρατείνει το lockdown για πρόσφυγες σε κέντρο κράτησης λόγω ψώρας.

Αρχή με απώθηση προσφύγων

Η έκτακτη συνθήκη που επέβαλε η πανδημία του κορωνοϊού λειτούργησε από την αρχή ως πρόσχημα για εφαρμογή αντιμεταναστευτικών πολιτικών στην Κύπρο. Συγκεκριμένα στις 20 Μαρτίου, οπότε η Κύπρος έκλεισε τις πύλες εισόδου, πλοιάριο με 175 πρόσφυγες από τη Συρία εντοπίστηκε να πλέει στα ανοικτά του κόλπου της Αμμοχώστου. Μεταξύ των προσφύγων βρίσκονταν 30 γυναίκες αλλά και 69 παιδιά, εκ των οποίων πολλά ασυνόδευτα, που έφταναν στην Κύπρο για να επανενωθούν με μέλη της οικογένειάς τους που βρίσκονται ήδη εγκατεστημένα στο νησί. Οι κυπριακές αρχές επικαλούμενες τότε το κλείσιμο των συνόρων λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, και παρά την έκκληση της Ύπατης Αρμοστείας για τους πρόσφυγες προς τα κράτη-μέλη να προστατευθούν οι πρόσφυγες και να τους επιτρέπεται η πρόσβαση στην επικράτειά τους, εφάρμοσαν για πρώτη φορά πολιτική απώθησης προσφύγων.

Μετά από μία νύχτα στη θάλασσα, οι πρόσφυγες διασώθηκαν τελικά από τις τουρκοκυπριακές «αρχές» και οδηγήθηκαν σε κλειστό αθλητικό κέντρο όπου υποβλήθηκαν σε ιατρικές εξετάσεις. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια πρωτοφανής κινητοποίηση τουρκοκυπριακών εθελοντικών ομάδων, αφού μέσα σε λίγες ώρες έφτασαν στο αθλητικό κέντρο ρουχισμός, φάρμακα και παιδικές πάνες. Ακολούθως οι πρόσφυγες μεταφέρθηκαν σε συγκρότημα διαμερισμάτων για περίοδο καραντίνας 14 ημερών ενώ ταυτόχρονα εκκίνησαν οι διαδικασίες για επανεισδοχή τους στην Τουρκία. Πλέον 100 από τους 175 πρόσφυγες έχουν επιστραφεί στην Τουρκία ενώ το κατά πόσον θα τους παραχωρηθεί το καθεστώς προσωρινής προστασίας ή αν θα επιστραφούν στην Συρία, παραμένει άγνωστο.

Εγκλεισμός προσφύγων λόγω… ψώρας

Κορυφαία στιγμή της νέας μεταναστευτικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτέλεσε η 19η Μαΐου, ημερομηνία κατά την οποία το Υπουργικό Συμβούλιο της χώρας κήρυξε ως επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια την ψώρα, επικαλούμενο τον περί Λοιμοκάθαρσης νόμο. Πρόκειται για τον ίδιο νόμο, στον οποίο η κυπριακή κυβέρνηση στηρίχθηκε δύο μήνες προηγουμένως για την έκδοση έκτακτων απαγορευτικών και περιοριστικών διαταγμάτων για διαχείριση της πανδημίας και επιβολή καραντίνας. Το «ξεχείλωμα» του εν λόγω νόμου και η συμπερίληψη μολυσματικής ασθένειας που δεν σχετίζεται με τον κορωνοϊό και ούτε απειλεί ζωές όπως η ψώρα, επέτρεψε στην κυβέρνηση να κηρύξει ως «μολυσμένη περιοχή» το κέντρο φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών Πουρνάρα (που αποτελεί Κέντρο Πρώτης Υποδοχής, με ανώτατο χρόνο διαμονής τις 72 ώρες), επιβάλλοντας τον εγκλεισμό 750 περίπου προσφύγων μέχρι και σήμερα.

Η καταστρατήγηση των κανονισμών που διέπουν το κέντρο φιλοξενίας προσφύγων με πρόσχημα την ψώρα, σε συνάρτηση με τις κακές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και μεταναστών που κρατούνται έγκλειστοι για μήνες με σοβαρές ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης, είχαν ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση εκδήλωσης συμπαράστασης από οργανώσεις με αίτημα την άρση του επιβληθέντος καθεστώτος εγκλεισμού. Η ειρηνική εκδήλωση διαμαρτυρίας προκάλεσε την ανοίκεια αντίδραση του Υπουργού Εσωτερικών Νίκου, ο οποίος με ανακοίνωση διεμήνυσε ότι η κυβέρνηση δεν θα επιτρέψει να συνεχιστούν φαινόμενα αναρχίας στη χώρα, χαρακτηρίζοντας υποκινούμενους τους διαδηλωτές.

Πάντως, ο εγκλεισμός των προσφύγων στο κέντρο φιλοξενίας με επίκληση την ψώρα, επέφερε και την αντίδραση κομμάτων της αντιπολίτευσης, με το ΑΚΕΛ να αμφισβητεί εμμέσως τη συσχέτιση της ψώρας με τον περιορισμό των προσφύγων, επικαλούμενο πληροφόρηση για μόλις τέσσερα κρούσματα ψώρας εντός του κέντρου υποδοχής. Σχολιάζοντας δε τις δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών, το ΑΚΕΛ σημείωσε πως ο χαρακτηρισμός μιας εκδήλωσης διαμαρτυρίας ως φαινομένου αναρχίας, αποτελεί επικίνδυνο προηγούμενο για τη Δημοκρατία. Από την πλευρά του, το Κίνημα Οικολόγων κατηγόρησε την κυβέρνηση για ρατσιστικές πρακτικές καταγγέλλοντας την «απώθηση σκαφών με παιδιά και γυναίκες και την φυλάκιση εκατοντάδων ανθρώπων με τη δικαιολογία της ψώρας».