Πόση «εντιμότητα» διδάσκουμε στα πανεπιστήμια μας;

της Έφης Μπάσδρα

Στις καταιγιστικές αλλαγές και προβλήματα που έφερε η πανδημία του κοροναϊού στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία εξ αποστάσεως, έρχεται να προστεθεί και το ζήτημα που προέκυψε με τις εξετάσεις εξαμήνου των φοιτητών στα πανεπιστήμια.

Απ΄ ότι φαίνεται το πρόβλημα ήταν δύσκολο και μάλλον δυσεπίλυτο για τα ελληνικά δεδομένα, αφού χρειάστηκε να αποφανθεί το υπουργείο Παιδείας και να εκδώσει ολόκληρο ΦΕΚ με την ακριβή περιγραφή του τρόπου και των μέσων διεξαγωγής των εξετάσεων.

Έτσι, οι φοιτητές μας μπορούν να εξεταστούν και να αξιολογηθούν στα μαθήματα του προγράμματος σπουδών του εξαμήνου, με γραπτή εργασία ή/και ασκήσεις, με γραπτή εξέταση με φυσική παρουσία των φοιτητών, με προφορική εξέταση με φυσική παρουσία των φοιτητών, ή τέλος με γραπτή ή προφορική εξέταση με εξ αποστάσεως μεθόδους, υπό την προϋπόθεση ότι εξασφαλίζεται το αδιάβλητο και η αξιοπιστία διενέργειας της εξέτασης. Αυτή η τελευταία πρόταση αποτελεί και την επιτομή του όλου προβλήματος, αφού με την φυσική παρουσία και το αδιάβλητο προστατεύεται και η αξιοπιστία τεκμηριώνεται, καθώς η αντιγραφή και τα σκονάκια καλά κρατούν και στη διάρκεια των φοιτητικών σπουδών.

Η τελική απόφαση επαφείεται στη Συγκλητο ενός εκάστου των πανεπιστημίων μας που είναι υποχρεωμένη να αναρτήσει την οποιαδήποτε απόφαση της στο Διαύγεια. Σε τόσο υψηλό επίπεδο αναδείχτηκε το πρόβλημα την ώρα που θα έπρεπε να ήταν απλά μία εσωτερική υπόθεση!

Για να είμαστε δίκαιοι το πρόβλημα συζητήθηκε σε όλο τον κόσμο όπου υπάρχουν πανεπιστήμια και κολλέγια, μόνο που αυτοί είχαν και μία άλλη συνταγή εκτός από την μεγάλη τους εμπειρία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τις εξειδικευμένες πλατφόρμες, την υλικοτεχνική υποδομή και την προηγμένη τεχνολογία κλειδώματος των προγραμμάτων περιήγησης για τους εξεταζόμενους φοιτητές.

Ποιά ήταν αυτή; Μία δήλωση για την τήρηση του κώδικα τιμής του πανεπιστημίου (!) που υπέγραφαν οι φοιτητές πριν αρχίσουν τις εξετάσεις εξ αποστάσεως. Έτσι για τους φοιτητές του πανεπιστημίου Drexel, του Haverford College, στην Πενσυλβάνια αλλά και σε πολλά άλλα ανώτατα ιδρύματα στην Αμερική, τη Βρετανία και αλλού κατά τη διάρκεια των εξ αποστάσεως εξετάσεων δεν χρειάστηκαν διαδικτυακοί επιτηρητές ή εξωτερική παρακολούθηση.

Εμπιστοσύνη

Η πρακτική αυτή δεν εφαρμόστηκε έτσι ξαφνικά αλλά ήταν αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας σχέσης αμοιβαίας εμπιστοσύνης και πρακτικών ριζωμένων πλέον στη φοιτητική ζωή , που στην προκειμένη περίπτωση της πανδημίας έδωσε λύσεις. Αν και η πρακτική αυτή δεν εφαρμόστηκε από όλα τα σχολεία, φαίνεται ότι το να αναπτύσεις και να χτίζεις ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης έχει μεγάλο αντίκτυπο γενικότερα στη ζωή των φοιτητών. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλά σχολεία καταγράφηκε όντως ένα μεγαλύτερο ποσοστό φοιτητών που πέρασαν τις τελικές τους εξετάσεις και αυξήθηκαν οι μεγάλοι βαθμοί και τα άριστα, παρ’ όλα αυτά η γενικότερη απόδοση των φοιτητών στη διάρκεια των εξαμήνων μέσα από εργασίες, παρακολούθηση μαθημάτων και ενδιαμέσων εξετάσεων είχε προσδιορίσει σε μεγάλο βαθμό την τελική αξιολόγηση των φοιτητών. Δυστυχώς στα δικά μας, λείπουν τα περισσότερα από τα παραπάνω εργαλεία. Οι μεγάλοι αριθμοί φοιτητών ανά τμήμα και σχολή είναι τις περισσότερες φορές απαγορευτικά για στενή καθοδήγηση και εποπτεία των φοιτητών. Όσο για τον κώδικα τιμής δεν νομίζω οτι υπάρχει θεσμοθετημένος στα ελληνικά πανεπιστήμια. Μία έλλειψη, σημαντική που εκτός από τις εξετάσεις σε συνοδεύει σε όλες τις εκφάνσεις τις φοιτητικής ζωής και ακόμη παραπέρα.

Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να αναφερθώ στην επιστολή της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ), προς το υπουργείο υγείας και παιδείας για την λήψη μέριμνας για τα παιδιά υγειονομικών και προνοιακών υπαλλήλων που είναι υποψήφιοι στις Πανελλήνιες 2020, βλέπε ευκαιριακή μοριοδότηση! Και δεν είναι η πρώτη. Τετοια αιτήματα υπάρχουν πολλά που αναδεικνύουν και την βαθειά ριζωμένη νοοτροπία μας απέναντι στις εξετάσεις, τις αξιολογήσεις, τα πτυχία.

Πως λοιπόν να αναπτυχθεί κώδικας τιμής στους φοιτητές, όταν γνωρίζουν ότι με την πρώτη ευκαιρία αυτός μπορεί να καταστρατηγηθεί εκ των έσω;

Τον Σεπτέμβρη με το καλό θα αρχίσει η νέα ακαδημαϊκη χρονιά σε ένα εντελώς νέο τοπίο. Αυτό που καθόρισε η πανδημία. Έχουμε κάποιους μήνες καιρό να σκεφτούμε αλλιώς. Σίγουρα ο χρόνος είναι μικρός για να εδραιώσουμε σχέσεις εμπιστοσύνης με τους φοιτητές τέτοιες που μία απλή δήλωση τιμής θα ήταν αρκετή για να διενεργηθούν εξετάσεις χωρίς επιτήρηση και επιτηρητές. Είναι όμως αρκετός για να μας βάλει σε σκέψεις για το πόση εντιμότητα διδάσκουμε στα σχολεία μας, πόσο επιθυμούμε αυτή να εδραιωθεί και αν τελικά τα ίδια τα πανεπιστήμια μπορούν να γίνουν θεματοφύλακες της…

• Η Έφη Μπάσδρα είναι καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ