Στη μεταπολεμική Γερμανία, ο κορυφαίος κοινωνιολόγος και φιλόσοφος Jürgen Habermas (1929) προώθησε την έννοια του «συνταγματικού πατριωτισμού», δηλαδή της αφοσίωσης στους δημοκρατικούς θεσμούς αντί της αφοσίωσης στο έθνος. Αυτή η θεωρία διαμορφώθηκε για να διοχετεύσει το εθνικό συναίσθημα των Γερμανών στην κατεύθυνση της εσωτερικής πολιτειακής δημοκρατικής σταθερότητας, ως υποκατάστατο του ανεξέλεγκτου γερμανικού εθνικισμού που οδήγησε στον ναζισμό.

Στα καθ’ ημάς, ορισμένοι προτείνουν τον «συνταγματικό πατριωτισμό» ή «νέο πατριωτισμό», με περιεχόμενο την εξωστρέφεια, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την τήρηση του Συντάγματος. Εννοιες ασφαλώς αυτονόητες, που όμως σε καμία σύγχρονη χώρα του κόσμου δεν έρχονται σε αντίθεση με το πρωτογενές περιεχόμενο του πατριωτισμού, δηλαδή την εθνική άμυνα και την προάσπιση της εδαφικής ακεραιότητας. Αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν και τον πυρήνα του πατριωτισμού, που είναι ο πάνδημος αγώνας γιά την επιβίωση μιας κοινωνίας όταν αυτή απειλείται.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που όχι μόνο δεν παρήγαγε ναζισμό αλλά υπήρξε θύμα του. Η μεταφορά του θεωρητικού σχήματος του Habermas στην ελληνική πραγματικότητα όχι μόνο είναι επιστημολογικά λανθασμένη αλλά λειτουργεί και αποπροσανατολιστικά. Το κύριο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η διαφύλαξη της εθνικής ακεραιότητας εν μέσω της αστάθειας, των εθνικισμών και ψευδοαλυτρωτισμών, επεκτατισμών και αναθεωρητισμών που μαστίζουν τα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο.

Ιδίως δε η απροκάλυπτη, επισήμως εκπεφρασμένη βούληση της Τουρκίας να επιβάλει καθεστώς συγκυριαρχίας ή φινλανδοποίησης στο Αιγαίο, στη Θράκη και στην Κύπρο. Πολύ περισσότερο όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να συγκροτήσει ενιαία εξωτερική και αμυντική πολιτική και να μετασχηματιστεί σε γεωστρατηγική οντότητα, ικανή να προασπίσει τα ενιαία ευρωπαϊκά σύνορα, ενώ και το ΝΑΤΟ είναι αδρανές λόγω της καταστατικής του αδυναμίας να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής μεταξύ δύο μελών του.

Σε μια χώρα που λόγω της γεωγραφικής της θέσης από την εποχή του Ομήρου βάλλεται πανταχόθεν και όπου οι γεωπολιτικές πιέσεις είναι μια διαρκής ιστορική πραγματικότητα, ο πατριωτισμός υπό την αυθεντική του έννοια αποτελεί όρο επιβίωσης. Ο πατριωτισμός εδώ είναι ένας και μοναδικός, διαχρονικός, πανάρχαιος και σύγχρονος, και είναι η υπεράσπιση της πατρίδας μας από τους επίδοξους εισβολείς.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφορεί το βιβλίο του «Το ζήτημα του πατριωτισμού»

Headlines