Διασπορά του λογοϊού

Ο Περικλής το 430 – 429 π.Χ., στα πρώτα χρόνια της πολιορκίας των Αθηνών από τη Σπαρτιατική συμμαχία κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, βρέθηκε σε μεγάλο προβληματισμό, όταν, λόγω της τρομερής πανδημίας που έπεσε στο άστυ, μολύνθηκαν τα πηγάδια, και στην πόλη είχαν καταφύγει οι κάτοικοι της υπαίθρου μαζί με τα ζώα τους, πρόβατα, γίδια, άλογα, βοοειδή και σκυλιά ποιμενικά. Από την ασθένεια, που, αργότερα, λόγω της περιγραφής των συμπτωμάτων που έδωσε ο Θουκυδίδης που νόσησε, οι λοιμωξιολόγοι την τακτοποίησαν στον κοιλιακό τύφο.

Ο Περικλής και οι αιρετικοί άρχοντες της πόλεως, ανάμεσα στα άλλα, τεράστια προβλήματα που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν (σκεφτείτε μόνο πως πέθανε το 1/3 του πληθυσμού της Αττικής και οι νεκροί καίγονταν στοιβαγμένοι σε σωρούς) ήταν, αν θα ανέβαλλαν τις μεγάλες Εορτές της πόλεως με πανελλήνια απήχηση, τα Παναθήναια και τα Μεγάλα Διονύσια, εκδηλώσεις που η πόλις υποδεχόταν, ανοίγοντας τις πύλες της, ακόμη και επισκέπτες από πόλεις των εμπόλεμων εχθρών! Ο Περικλής και οι Αρχές τότε αποφάσισαν να ρισκάρουν. Δεν ανέβαλαν τις Εορτές και δεν έκλεισαν τις πύλες των Αθηνών, που σημαίνει πως τις παρακολούθησαν Σπαρτιάτες, Μεγαρίτες, Κορίνθιοι, που ανήκαν στην αντίπαλη συμμαχία, η οποία και πολιορκούσε την πόλη!

Ο Σοφοκλής τότε έγραψε και ανέβασε στο Θέατρο του Διονύσου τον «Οιδίποδα Τύραννο», που αρχίζει με ένα πλήθος εξαθλιωμένων πολιτών, ανδρών, γυναικών, γερόντων και νηπίων που, με επικεφαλής ιερέα, έρχονται να εκλιπαρήσουν τον ηγέτη της πόλεως Οιδίποδα να τους σώσει από τον λοιμό που ρημάζει το Αστυ και πεθαίνουν τα ζώα, ακόμη και στην κοιλιά των μανάδων τους, ώστε να γεννιούνται νεκρά, όπως και τα έμβρυα των γυναικών του άστεως. Είναι γνωστά τα τρομερά γεγονότα από τη γενική παιδεία των Ελλήνων, και όχι μόνο.

Σήμερα που περάσαμε, και φαίνεται πως θα βρισκόμαστε σε επάνοδο της πανδημίας που θέρισε την Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική ολόκληρη, αλλά και πολλές χώρες της Αφρικής, υπάρχει μέγας προβληματισμός για το πώς τα κράτη θα αντιμετωπίσουν τους κινδύνους από την καλλιτεχνική εν γένει δραστηριότητα. Το θέατρο, ο χορός, η μουσική, τέχνες που εκθέτουν τις προτάσεις τους δημόσια, χειμώνα – καλοκαίρι, βρίσκονται μέσα στο βεληνεκές του ιού, αφού απαιτούν μαζική συνάθροιση κοινού, αλλά και συχνά σωματική επαφή επί σκηνής των καλλιτεχνών. Και βέβαια η επιβίωση ανθρώπων που ζουν από το καλλιτεχνικό επάγγελμα είναι πρόβλημα ζωής και θανάτου.

Υπάρχει, φυσικά, και η Λογοτεχνία και γενικά το βιβλίο, επιστημονικό, πεζογραφικό, ποιητικό, δοκιμιακό, όπως και ο περιοδικός Τύπος. Με κλειστά βιβλιοπωλεία, με οικονομικό πρόβλημα του κοινού αναγνώστη, τα πράγματα είναι και στον τομέα αυτόν δυσχερή. Ακόμα και οι εικαστικοί καλλιτέχνες διέρχονται κρίση, δεδομένου, πέραν του οικονομικού προβλήματος των δυνητικά φιλοτέχνων, πως και οι γκαλερί πέρασαν και περνούν προβλήματα λειτουργίας και συντήρησης. Εξάλλου, η κρίση είχε και εν μέρει έχει πλήξει και τις τηλεοπτικές, ιντερνετικές και ραδιοφωνικές παραγωγές μουσικών, λογοτεχνικών, χορευτικών και θεατρικών έργων. Βέβαια, υπάρχει ένα τεράστιο πλήθος στα αρχεία της κρατικής τηλεοράσεως και ραδιοφωνίας. Αυτά τα συχνά έξοχα δείγματα τέχνης, εβδομήντα και πλέον ετών, μπορούν ν’ αναπληρώσουν την έλλειψη ζωντανών παραγωγών και, συνάμα, να δώσουν την ευκαιρία σε φανατικά παιδιά για γράμματα και τέχνες να δουν την Παξινού, την Κάλλας, το «Ελληνικό Χορόδραμα» και τον Φον Κάραγιαν να διευθύνει Μπετόβεν, όπως και τον Τσιτσάνη, τον Γιαννίδη, τον Χατζιδάκι να διευθύνουν ή να εκτελούν λαϊκή και δημοτική μουσική και χορό (Δώρα Στράτου).

Αλλά αυτές τις παραγωγές, επιτρέψτε μου να τολμήσω, πώς θα μπορούσαν, με μια εντολή και συμβολική αμοιβή, να υποχρεωθούν να τις μεταδίδουν και οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί; Παλιότερα, ρέκτης διευθυντής τηλεοπτικού σταθμού έκλεινε το νυχτερινό δελτίο ειδήσεων με έναν γνωστό ηθοποιό που διάβαζε ένα μικρό, σύντομο ελληνικό ποίημα.

Ποτέ δεν μπόρεσα να συμβιβαστώ με την ασύμμετρη συνήθεια κάθε ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός να έχει σε κάθε δελτίο ειδήσεων τηλεοπτικό χρόνο για τον αθλητισμό (είμαι φανατικός φίλαθλος και παλιός αθλητής) και τσιμουδιά για τέχνη, εκτός από κάποια κουτσομπολιά στα πρωινάδικα. Ευτυχώς που υπάρχει το Κανάλι της Βουλής να διασώζει σημαντικές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Παρ’ όλ’ αυτά, ακόμη κι αν θεσμοθετηθούν από όλα τα κανάλια προβολές καλλιτεχνικών δρωμένων, αυτό θα είναι προς επιμορφωτική προίκα του κοινού, αλλά οι δρώντες καλλιτέχνες θα πένονται, αφού καλοκαίρι, και φοβάμαι και για μήνες, η χειμερινή περίοδος θα είναι νεκρή.

Θα τολμήσω, λοιπόν, να προτείνω μια λύση, και παιδευτική και στοιχειωδώς οικονομικής, επαγγελματικής επιβίωσης. Να μυηθεί η τέχνη στα σχολεία με ενταγμένες στο πρόγραμμα, για όσο διαρκεί η κρίση, τη ζώσα καλλιτεχνική μας προκοπή. Λ.χ., υπάρχουν, αν δεν κάνω λάθος, γύρω στους 7.000 έλληνες ηθοποιούς και πάνω από 20.000 σχολεία, νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια, αλλά και Πανεπιστήμια. Υπάρχουν και έγκυρες, δοκιμασμένες ανθολογίες ελληνικής και ξένης πεζογραφίας και, κυρίως, ποίησης. Κατά τη γνώμη μου την ταπεινή δεν θα υπήρχε περίπτωση, ύστερα από μια πειστική εκστρατεία, να πειστούν αεροπορικές εταιρείες, σιδηρόδρομοι, πλοία, υπεραστικά λεωφορεία να επιβιβάζουν δωρεάν, χάριν του εκπαιδευτικού σκοπού, μία φορά την ημέρα έναν ή δύο ηθοποιούς που θα ταξίδευαν έως την εσχατιά της χώρας με ένα διήγημα, ένα ποίημα, ένα παραμύθι, ένα δημοτικό τραγούδι για να τα διαβάσουν για δέκα λεπτά, άντε μισή ώρα, σε όλα τα εκπαιδευτικά καταστήματα της χώρας; Αν η κωμόπολη ή το χωριό έχει δύο και τρία σχολεία, ο ίδιος ηθοποιός, γιατί όχι και με το ίδιο έργο, θα τροφοδοτούσε τα παιδιά με τέχνη! Εκτός από τη δωρεάν για τους καλλιτέχνες, βάσει επιστολής της Νομαρχίας, η διανυκτέρευση και τα γεύματα δεν νομίζω πως θα υπήρχε σήμερα, εποχή μεγάλης ευαισθησίας, πρόβλημα δωρεάν ξενοδοχείων και εστιατορίων. Μιλάμε για έναν ηθοποιό σε μια πόλη, χωριό, κωμόπολη για μια ημέρα. Βέβαια, ο ίδιος ηθοποιός θα μπορούσε να ταξιδέψει σε δύο και τρία μέρη ή κοντινά νησιά. Να πλημμυρίσει τέχνη, λογοτεχνία η εκπαίδευση. Οσον αφορά στη μουσική, ποιος εκτελεστής δεν θα δεχόταν με το βιολί του, το φλάουτο, τα ντραμς, το πνευστό του, το βιολοντσέλο του να ταξιδέψει και να παίξει σε άπειρα μουσικής παιδιά, για ένα τέταρτο, Μπαχ, Μπετόβεν, Χατζιδάκι, Θεοδωράκη και Τσιτσάνη. Με μια αμοιβή 1.000 ευρώ και κόστος πέντε ΜΟΝΟΝ εκατομμύρια όλο το εγχείρημα.