Κορυφαίος καθηγητής Ρομποτικής Ιατρικής: «Χωρίς διεθνή συνεργασία δεν θα κερδηθεί η μάχη κατά του κοροναϊού»

Ο COVID-19 μάς έκανε όλους να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντική είναι η δημόσια υγεία και πόσο πολύτιμη είναι η κάθε ανθρώπινη ζωή, τονίζει ο καθηγητής Ρομποτικής Ιατρικής Κουάνγκ Ζονγκ Γιανγκ, ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες στον κόσμο, στον τομέα του. Ο καθηγητής Γιανγκ μετακόμισε πέρυσι από το Λονδίνο στη Σανγκάη, προκειμένου να βρει επιπλέον μέσα για να αναπτύξει τα ρομπότ του, σε ένα πολύ ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον εν όψει του δεύτερου κύματος της πανδημίας. Ωστόσο δεν πρόφτασε να  χρησιμοποιήσει κάποιο από τα ρομπότ για την υποδοχή ασθενών στα νοσοκομεία. «Πιστεύουμε ότι πριν εμφανιστεί το δεύτερο κύμα αργότερα μέσα στον χρόνο, όπως προβλέπουν οι ειδικοί, πολλά από αυτά τα ρομπότ θα είναι έτοιμα» σημειώνει. Θεωρεί ότι χωρίς διεθνή συνεργασία δεν θα κερδηθεί η μάχη κατά του κορωνοϊού. «Το μέλλον ανήκει σε όλους μας. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι δεν μπορείς να δουλεύεις σε συνθήκες απομόνωσης» προσθέτει. Ο καθηγητής Γιανγκ είναι λάτρης της Ελλάδας. «Στη χώρα σας έχετε σημαντικούς ανθρώπινους πόρους, καινοτομία, εφευρέσεις και ιδέες. Αν επενδύσετε στην οικονομία της γνώσης και στην καινοτομία, θα ωφεληθείτε» τονίζει.

Η πανδημία του κορωνοϊού έφερε ξαφνικά στη ζωή μας προηγμένες πτυχές της τεχνολογίας. Παρότι προβλήθηκαν περισσότερο οι μέθοδοι παρακολούθησης των πολιτών, υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της ρομποτικής ιατρικής. Πιστεύετε ότι τους προσεχείς μήνες μπορεί να δούμε ρομπότ να υποδέχονται ασθενείς με μεταδοτικές ασθένειες, όπως η COVID-19, στα νοσοκομεία;

«Θα σας εξηγήσω. Ημουν συνιδρυτής και διευθυντής του κέντρου ρομποτικής έρευνας Hamlyn στο Πανεπιστήμιο Ιmperial, στο Λονδίνο. Σκοπός του κέντρου ήταν και παραμένει η έρευνα και η παραγωγή ασφαλούς, αποτελεσματικής και προσβάσιμης ιατρικής τεχνολογίας για όλους τους ανθρώπους και για όλες τις χώρες, τις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες. Τα ρομπότ μοιάζουν σαν μια περίπλοκη τεχνολογία διαθέσιμη μόνο σε λίγους. Πώς λοιπόν την κάνεις προσιτή στους πολλούς; Αυτός ήταν ο βασικός μας στόχος. Στο τέλος του προηγούμενου χρόνου μετακόμισα στη Σανγκάη και έφτιαξα ένα νέο ινστιτούτο, αφιερωμένο αποκλειστικά στην ιατρική ρομποτική, το οποίο είναι μοναδικό στο είδος του στον κόσμο. Στο ινστιτούτο δουλεύουμε σε τρεις τομείς: στα χειρουργικά ρομπότ, στα ρομπότ για αποκατάσταση ασθενών και στα ρομπότ που παρέχουν βοήθεια σε όσους αναρρώνουν στο σπίτι. Επίσης, αναπτύσσουμε ρομπότ για τη συγκέντρωση δειγμάτων από ασθενείς με μεταδοτικές ασθένειες, για τη διαχείριση μολυσματικών απορριμμάτων, για τη διαχείριση των φαρμακείων ή της επιμελητείας των νοσοκομείων. Στη διάρκεια της COVID-19 δεν χρησιμοποιήσαμε κάποιο από τα ρομπότ μας για την υποδοχή ασθενών στα νοσοκομεία. Η τεχνολογία δεν είναι ακόμη έτοιμη. Στο ινστιτούτο έχουμε ένα νέο πρόγραμμα που είναι επικεντρωμένο σε αυτόν τον σκοπό: στις ανάγκες περίθαλψης των ασθενών σε μονάδες εντατικής θεραπείας με πνευμονολογικές λοιμώξεις ή με άλλες μεταδοτικές ασθένειες. Αυτά τα ρομπότ αναπτύσσουμε τώρα, αλλά δυστυχώς δεν καταφέραμε να τα χρησιμοποιήσαμε για την COVID-19 και αυτό μας λυπεί ιδιαιτέρως ως ρομποτική κοινότητα. Η σημασία της ιατρικής ρομποτικής και το εύρος των περιπτώσεων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πραγματικά να κάνουν τη διαφορά, στη νοσηλεία, στην αποστείρωση και στη διαχείριση απορριμμάτων, είχε γίνει αντιληπτή και παλαιότερα, όπως παραδείγματος χάριν στην επιδημία του Εμπολα. Στη διάρκεια της καραντίνας χρησιμοποιήθηκαν τα ρομπότ μόνο για επιμελητεία και για την επιτήρηση των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Δεν είδαμε τα ρομπότ να αξιοποιούνται αποτελεσματικά στην πρώτη γραμμή της μάχης ώστε να αποφύγουν οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό την απευθείας επαφή με τους νοσούντες και τη μετάδοση του ιού σε αυτούς».

Πόσο σύντομα πιστεύετε ότι μπορείτε να παράξετε ρομπότ για την πρώτη γραμμή της μάχης, καθώς οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν αναπόφευκτο το δεύτερο κύμα της COVID-19 εφόσον δεν βρεθεί εμβόλιο;

«Η ιατρική ρομποτική χρειάζεται χρόνο για να αναπτυχθεί από το εργαστήριο μέχρι τον ασθενή. Αλλά πιστεύω ότι η COVID-19 ήταν, στην πραγματικότητα, ένα σήμα αφύπνισης για όλους μας. Ιδίως για το πώς αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς με μεταδοτικές ασθένειες. Τώρα εξελίσσεται ένας αγώνας δρόμου παντού. Στην Κίνα αναπτύσσονται διάφορα είδη ρομπότ για λήψη δειγμάτων από ασθενείς και για χειρουργικές επεμβάσεις, ακριβώς με αυτόν τον στόχο. Και πιστεύουμε ότι πριν εμφανιστεί το δεύτερο κύμα αργότερα μέσα στον χρόνο, όπως προβλέπουν οι ειδικοί, πολλά από αυτά τα ρομπότ θα είναι έτοιμα. Είμαι αισιόδοξος. Ισως να μην είναι διαθέσιμα παντού, σε αυτή τη φάση, αλλά αν συντονιστούν οι προσπάθειες διεθνώς η κατάσταση θα είναι πολύ διαφορετική. Θα αξιοποιήσουμε τα μαθήματα που πήραμε, θα αποφύγουμε λάθη και ορισμένους κινδύνους, θα έχουμε αποθέματα ιατρικού εξοπλισμού, γενικά θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι».

Αυτές οι εξελίξεις που περιγράφετε σε τι βαθμό θα αλλάξουν την εικόνα που είδαμε τους προηγούμενους μήνες στα νοσοκομεία;

«Ελπίζω ότι το προσεχές διάστημα θα είναι διαθέσιμα ρομπότ για την απολύμανση χώρων – ήδη σε αυτή την πανδημία χρησιμοποιήθηκαν σε νοσοκομεία ρομπότ που κάνουν απολύμανση και αποστείρωση με χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας – για τη διαχείριση μολυσμένων αντικειμένων, για συλλογή δειγμάτων από ασθενείς. Βλέπουμε επίσης την προσπάθεια που γίνεται στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Ισως να ξέρετε ότι στη χειρουργική υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτού που ονομάζουμε σχέση αφέντη-δούλου, ένας άνθρωπος δηλαδή δίνει εντολές και το ρομπότ τις εκτελεί. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε για τους ασθενείς με κορωνοϊό που εισάγονται σε μονάδες αρνητικής πίεσης, προκειμένου να μη μεταδίδεται ο ιός. Το μάθημα που πήραμε είναι πως όταν ξεσπά μια πανδημία, όπως η COVID-19 και πιο πριν ο SARS ή o Εμπολα, όλοι ασχολούνται με αυτήν, αλλά όταν εξομαλύνεται η κατάσταση το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής παρά στη συνέχιση της θεραπευτικής προσπάθειας. Οι πανδημίες είναι σπάνιες και από την άποψη της επιχειρηματικότητας αν έχεις μια εταιρεία και θέλεις να επιστρέψεις στον κανονικό ρυθμό της δουλειάς σου θα πρέπει να κάνεις κάτι εφόσον δεν υπάρχει πλέον μια επείγουσα ανάγκη ή μια αγορά εκεί. Γι’ αυτό αυτή τη φορά χρειάζεται να το κάνουμε σωστά, να υπάρξουν κρατική χρηματοδότηση και διεθνής συνεργασία στην έρευνα».

Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν πολλές αναλύσεις για τον νέο ψυχρό πόλεμο ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα, και για τον έλεγχο της τεχνολογίας μεταξύ άλλων. Εσείς φύγατε από το Λονδίνο και πήγατε στη Σανγκάη. Πιστεύετε ότι το μέλλον ανήκει στην Ανατολή;

«Δεν το πιστεύω. Το μέλλον ανήκει σε όλους μας. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι δεν μπορείς να δουλεύεις  σε συνθήκες απομόνωσης. Υπάρχει ασφαλώς ένταση ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Αλλά η ιδέα ενός ψυχρού πολέμου δεν είναι ούτε απαραίτητη ούτε δημιουργική. Εχουμε πολύ αποδοτική συνεργασία σε όλα τα επίπεδα και τα μέτωπα με τις ΗΠΑ, και πιστεύω ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε έτσι. Το περιβάλλον στο οποίο εργάζομαι είναι πραγματικά πολύ ανοιχτό στη συνεργασία και δεν υπάρχει κανενός είδους πόλεμος. Στις μέρες μας η ρομποτική λειτουργεί έξω από κανόνες πειθαρχίας και η αλυσίδα εφοδιασμού είναι διευρυμένη. Δεν βρίσκω κανέναν λόγο ή πλεονέκτημα να γινόμαστε εχθρικοί ο ένας προς τον άλλο. Στην πραγματικότητα έχω πολλούς αμερικανούς συναδέλφους, είμαι επίσης ιδρυτής του «Science Robotics» (σ.σ.: περιοδικό για τις εξελίξεις στη ρομποτική επιστήμη), όπου πρόσφατα έγραψα ένα κύριο άρθρο ακριβώς με αυτό το θέμα: την παγκόσμια συνεργασία».

Ωστόσο, η πανδημία είχε έντονη πολιτική διάσταση.

«Κάποιοι κοντόφθαλμοι πολιτικοί προσπάθησαν να μετατρέψουν την πανδημία σε πολιτική. Δεν είμαι πολιτικός και δεν έχω καμία εμπειρία στις διεθνείς διμερείς σχέσεις. Αλλά με την παγκοσμιοποίηση, τις συνεχείς μετακινήσεις ανθρώπων και τις ανταλλαγές αγαθών, δεν μπορείς να απομονώσεις κανέναν τον ιό σε συγκεκριμένη περιοχή. Απλώς δεν μπορεί να συμβεί. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να δουλέψουμε συλλογικά και αποτελεσματικά ώστε να ελέγξουμε τη διάδοση του ιού και να βρούμε το εμβόλιο. Ως επιστήμονας εκπλήσσομαι από τον χρόνο που χάνουν ορισμένοι για να ρίχνουν ευθύνες ο ένας στον άλλο, αντί να επενδύσουμε όλοι μαζί χρόνο και χρήμα για τον κοινό σκοπό. Αυτός είναι ο δρόμος της προόδου».

Πιστεύετε ότι η ύφεση θα βάλει φρένο σε τέτοιες υψηλού κόστους επενδύσεις;

«Δεν το πιστεύω, για τον απλό λόγο ότι σε τέτοιες καταστάσεις χρειάζεται να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τους πόρους μας. Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω για ποιους λόγους όταν περιορίζονται τα χρήματα, πρέπει να συνεχίσουμε να επενδύουμε πιο στρατηγικά. Ο πρώτος είναι ότι αν μας χτυπήσουν και άλλα κύματα του ιού και έχουμε lockdowns που βλάπτουν την οικονομία, πρέπει να βρούμε λύσεις και όχι να βάλουμε το κεφάλι στην άμμο ελπίζοντας πως θα είμαστε τυχεροί και δεν θα επιστρέψει η επιδημία. Υπάρχει ένα κινεζικό ρητό που λέει ότι ποτέ δεν είναι αργά για να διορθώσεις ένα λάθος, στην προκειμένη περίπτωση ποτέ δεν είναι αργά για να πάρουμε μέτρα και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναληφθεί η ίδια ιστορία. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι σε μια τέτοια οικονομική κατάσταση θα πρέπει οι κυβερνήσεις να έχουν το θάρρος και τη σοφία να αξιοποιήσουν με τέτοιον τρόπο τους πόρους τους και τις επενδύσεις ώστε να είναι σίγουρες πως η οικονομία θα ανθήσει και πάλι. Η πανδημία έδειξε πόσο σημαντική είναι η δημόσια υγεία και επιπλέον έγινε αποδεκτό από την πλειονότητα των ανθρώπων ότι κάθε ζωή είναι πολύτιμη. Ο τρίτος λόγος είναι ότι στη διάρκεια της καραντίνας συνειδητοποιήσαμε πως πολλοί ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα και χρόνιες παθήσεις δεν είχαν την περίθαλψη που έπρεπε. Πολλοί πέθαναν όχι από την COVID-19 αλλά από την ελλιπή περίθαλψη εξαιτίας της καραντίνας που επιβλήθηκε. Στο μέλλον οι κυβερνήσεις που θέλουν να δείχνουν υπευθυνότητα θα χρειαστεί να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτό το γεγονός και να διασφαλίσουν ότι τα νοσοκομεία και οι μονάδες εντατικής θεραπείας θα λειτουργούν κανονικά ακόμα και σε τέτοιες καταστάσεις».

«Στην Ελλάδα έχετε ανθρώπινους πόρους, εφευρέσεις, ιδέες»

Μπορούν οι φτωχές ή οι μικρές χώρες, όπως η Ελλάδα, να ακολουθήσουν αυτή την τεχνολογική πρόοδο ή είναι καταδικασμένες να είναι μόνο καταναλωτές των προϊόντων που παράγουν τα μεγάλα, πλούσια κράτη;

«Είμαι μεγάλος θαυμαστής της ελληνικής ιστορίας και πιστεύω στη δυνατότητα τεχνολογικής εξέλιξης της χώρας σας. Πάντοτε θεωρούσα ότι είστε στην πρώτη γραμμή της επιστήμης και της καινοτομίας. Εχω πολλούς έλληνες φοιτητές και συναδέλφους, και είναι πολύ οξυδερκείς σε ό,τι αφορά τις προκλήσεις της τεχνολογίας. Ξέρετε, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν μιλούν για τεχνολογία αναφέρονται σε κάτι ορατό. Και χάνουν αυτά που δεν φαίνονται, τις ιδέες και τις εφευρέσεις, οι οποίες επίσης μετράνε και είναι πραγματικά πολύ σημαντικές. Γι’ αυτό λέω ότι οι χώρες πρέπει να συνεργαστούν και να δουλέψουν μαζί. Στον τομέα της παραγωγής, οι ΗΠΑ και η Κίνα έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες από την Ελλάδα, αλλά σε επιστημονικό επίπεδο δεν υστερείτε καθόλου. Αν δουλέψουμε μαζί, θα βρούμε μια λύση που θα κάνει τη διαφορά. Εχετε δίκιο όμως ότι υπάρχουν χώρες, όπως η Γερμανία, όπου ο αριθμός των θανάτων από τον κορωνοϊό είναι πολύ μικρός εξαιτίας του άριστου συστήματος δημόσιας υγείας. Στο Hamlyn αναπτύσσουμε αποτελεσματικές, ασφαλείς και προσβάσιμες τεχνολογίες, που σημαίνει ότι θα πρέπει να ωφελούνται όλοι, όχι μόνο οι λίγοι. Και το πρόγραμμα στο οποίο είμαι επικεφαλής στη Σανγκάη έχει την ίδια φιλοσοφία. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η τεχνολογία μας θα είναι διαθέσιμη σε όλες τις χώρες. Για μένα είναι πολύ σημαντικό η δημόσια υγεία να είναι ισότιμα προσβάσιμη σε όλους. Δεν μπορείς να τη στερήσεις από ορισμένες κατηγορίες πληθυσμού, δεν μπορείς να αγνοήσεις κάποιες χώρες και σίγουρα δεν μπορείς να επιτρέψεις στην έλλειψη οικονομικών πόρων να γίνεται εμπόδιο και να δημιουργείται αυτό που ονομάζουμε φτώχεια δημόσιας υγείας. Αυτό είναι λάθος».

Είστε ταυτόχρονα καθηγητής πανεπιστημίου και επιχειρηματίας. Πώς συνδυάζετε αυτές τις δύο ιδιότητες, οι οποίες για τα περισσότερα πανεπιστήμια στις περισσότερες χώρες είναι απαγορευμένες;

«Είναι πολύ δύσκολο. Εστησα στο Ιmperial το κέντρο για τη ρομποτική ιατρική, το οποίο εστίαζε στην έρευνα. Αλλά στη Σανγκάη φτιάξαμε, με τη βοήθεια της κυβέρνησης, ένα «εκκολαπτήριο» για ιατρικά ρομπότ, ώστε να έχουμε άμεση ανταλλαγή και αξιοποίηση των ιδεών που προέρχονται από το πανεπιστήμιο. Το θέμα που θίγετε είναι σημαντικό, γιατί το να κάνεις ακαδημαϊκή έρευνα και ταυτόχρονα επιχειρηματική αξιοποίησή της είναι πολύ δύσκολο, ιδίως όταν γίνεται από το ίδιο άτομο. Αν όμως μιλάμε για μια ομάδα, τότε είναι κάτι διαφορετικό. Αυτό που χρειάζεται είναι να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα. Εγώ, ας πούμε, είμαι καλός στη βασική έρευνα στο εργαστήριο, στο να παράγω ιδέες. Οι συνάδελφοί μου στο «εκκολαπτήριο», στο πάρκο τεχνολογίας, γνωρίζουν τις δυνατότητες βιομηχανικής παραγωγής τους, τα ρυθμιστικά θέματα, και έτσι έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν ιδέες και να τις μετατρέψουν σε προϊόντα. Γι’ αυτό είπα ότι στην Ελλάδα έχετε σημαντικούς ανθρώπινους πόρους, καινοτομία, εφευρέσεις και ιδέες. Αν το δείτε από αυτή την οπτική πλευρά, θα μπορέσετε να απομακρυνθείτε από τις μεγάλες εγκαστάσεις και τις κατασκευαστικές μονάδες, να επενδύσετε στην οικονομία της γνώσης και στην καινοτομία, και να ωφεληθείτε».

ΤΟ ΒΗΜΑ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ