Η κρίση του κοροναϊού έχει αλλάξει τον τρόπο που χρησιμοποιούμε την ενέργεια, τουλάχιστον προσωρινά. Όμως υπάρχει περίπτωση η παγκόσμια πανδημία να δώσει πράγματι τη χαριστική βολή στον άνθρακα, το ορυκτό καύσιμο που ρυπαίνει το περιβάλλον περισσότερο από όλα;

Κατά τη διάρκεια των lockdown, ακόμη και οι πλέον μολυσμένες περιοχές του πλανήτη βίωσαν μήνες ασυνήθιστα καθαρής ατμόσφαιρας, καθιστώντας το τρέχον διάστημα το μεγαλύτερο πείραμα για την χρήση ενέργειας που έχει σημειωθεί ως τώρα σε όλο τον κόσμο.

Η ζήτηση ενέργειας, ακόμη και ηλεκτρικής, μειώθηκε κατακόρυφα, καθώς οι άνθρωποι παρέμειναν κλεισμένοι στα σπίτια τους.

Υπάρχει περίπτωση ο άνθρακας να ανακάμψει;

Με τη σειρά της, αυτή η εξέλιξη αποκάλυψε κάτι εντυπωσιακό σε σχέση με την οικονομία της βιομηχανίας ενέργειας: Την υφέρπουσα ευαλωτότητα του άνθρακα, του καυσίμου που πυροδότησε τη δημιουργία του σύγχρονου κόσμου.

Η κρίση του κοροναϊού αποκάλυψε πόσο εύθραυστα ήταν τα οικονομικά θεμέλια της πιο βρώμικης βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων.

Ορισμένοι παρατηρητές σημειώνουν ακόμη και ότι ο άνθρακας ενδέχεται να μην ανακάμψει ποτέ από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Σε ποια στοιχεία στηρίζεται, όμως αυτή η εκτίμηση;

Στις 10 Ιουνίου το δίκτυο ηλεκτρισμού της Βρετανίας θα έχει συμπληρώσει 60 ημέρες χωρίς χρήση άνθρακα. Πρόκειται μακράν για το μεγαλύτερο διάστημα μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, δηλαδή επί περισσότερα από 200 χρόνια.

Μάλιστα, όπως δήλωσε η Εθνική Υπηρεσία Ηλεκτρισμού της Βρετανίας στο BBC, αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει άμεσα.

Τεράστια μείωση της κατανάλωσης

Για πρώτη φορά στην ιστορία τους, οι ΗΠΑ κατανάλωσαν φέτος περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές παρά από άνθρακα, παρά τις προσπάθειες του Ντόναλντ Τραμπ να υποστηρίξει τη βιομηχανία.

Συγκριτικά, μόλις μια δεκαετία πριν, σχεδόν η μισή ενέργεια της χώρας προερχόταν από την καύση άνθρακα.

Ακόμη και στην Ινδία, έναν από τους ανερχόμενους χρήστες άνθρακα, η ζήτηση για το καύσιμο έχει σημειώσει δραματική μείωση, συμβάλλοντας στην πρώτη μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη χώρα για τα τελευταία 37 χρόνια.

Ο κυριότερος λόγος είναι, φυσικά, τα lockdown. Όμως αυτό που συναρπάζει τους οικονομολόγους του τομέα της ενέργειας, είναι πως ο άνθρακας δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα από την πτώση της ζήτησης ενέργειας.

Ένα παγκόσμιο φαινόμενο

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), βιώνουμε τη μεγαλύτερη παγκόσμια ύφεση στην χρήση άνθρακα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μόνο οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κατάφεραν να μείνουν σχετικά αλώβητες, σημειώνει ο Φατίχ Μπίρολ, γενικός διευθυντής του ΙΕΑ.

Η τάση είχε ξεκινήσει πριν την πανδημία. Κατά τη διάρκεια του 2019 σημειώθηκε η μεγαλύτερη έως τότε μείωση της παραγωγής ηλεκτρισμού με χρήση άνθρακα που έχει καταγραφεί ποτέ σε όλο τον κόσμο.

Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι η μετάβαση δεν έγινε εξαιτίας των προσπαθειών των περιβαλλοντολόγων, παρά το γεγονός ότι διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο.

Το ζήτημα – κλειδί είναι αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «οριακό κόστος» των διαφορετικών πηγών ενέργειας.

Η ιδέα είναι απλή: από τη στιγμή που ολοκληρώνεται η κατασκευή τους, οι μονάδες παραγωγής ενέργειας που χρησιμοποιούν καύσιμα απαιτούν μεγαλύτερες δαπάνες από εκείνες που στηρίζονται στον άνεμο, τη βροχή ή το ηλιακό φως.

Άλλωστε, πλέον ακόμη και η οικοδόμηση των μονάδων είναι συχνά φθηνότερη στην περίπτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχέση με τον άνθρακα, ενώ κάθε χρόνο το κόστος μειώνεται ακόμη περισσότερο.

Αυτό συνεπάγεται πως όταν και αν αυξηθεί η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, όλο και περισσότερες χώρες θα συνειδητοποιήσουν ότι οι ανανεώσιμες πηγές είναι η καλύτερη λύση.

Από την άλλη πλευρά, αν σημειωθεί μια ξαφνική μείωση της ζήτησης, τότε το πιθανότερο είναι να πάψουν να χρησιμοποιούν τις μονάδες που στηρίζονται στον άνθρακα.

Αυτό με τη σειρά του συνεπάγεται πως και οι επενδυτές θα πάψουν να εμπιστεύονται τη βιομηχανία του άνθρακα, ρίχνοντας τα κεφάλαιά τους στις ανανεώσιμες πηγές.

Την ίδια στιγμή, οι ομάδες πίεσης που απαιτούν καθαρή ενέργεια αυξάνονται όλο και περισσότερο, τόσο σε όγκο όσο και σε επιρροή.

Εντέλει, ο άνθρακας είναι το πιο ρυπογόνο από όλα τα ορυκτά καύσιμα, ενώ εκτός από διοξείδιο του άνθρακα γεμίζει την ατμόσφαιρα με καρκινογόνα σωματίδια και τοξικά χημικά.

Ο άνθρακας στη μαύρη λίστα των επενδυτών

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αποκαλύφθηκε πως η ινδική βιομηχανία άνθρακα ουσιαστικά βρισκόταν ήδη στο χείλος της χρεοκοπίας. Τεράστιοι οργανισμοί στη Νορβηγία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ βάζουν στη μαύρη λίστα τις επενδύσεις στη συγκεκριμένη βιομηχανία.

Σύμφωνα με τον κ. Μπίρολ, αυτό συνεπάγεται ότι σταδιακά το μέλλον του άνθρακα θα εξαρτάται κυρίως από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.

Θα σώσουν τον άνθρακα οι κυβερνήσεις;

Ο άνθρακας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πενταετή οικονομική στρατηγική της Κίνας, σε βαθμό που η βιομηχανία ενδέχεται να βιώσει ακόμη και 20% διεύρυνση.

Επιπλέον, η χώρα χρηματοδοτεί μονάδες παραγωγής ενέργειας που χρησιμοποιούν άνθρακα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες ως μέρος του σχεδίου της «Μία Ζώνη Ένας Δρόμος».

Στην Ινδία, η κυβέρνηση ολοκληρώνει την εκπόνηση ενός πακέτου στήριξης δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο συμπεριλαμβάνει και ορισμένα τμήματα του τομέα του άνθρακα.

Αυτό συνεπάγεται ότι αν και η κατανάλωση άνθρακα ενδέχεται να γνώρισε την κορύφωσή της το 2019, δεν αποκλείεται το καύσιμο να μας ακολουθήσει ακόμη και μέχρι τη δεκαετία του 2030.

Πηγή: www.bbc.com

Headlines