Τα όρια της απόστασης

Οι μαζικές κινητοποιήσεις σε όλον τον κόσμο ενάντια στον ρατσισμό και την αστυνομική βία, σε αλληλεγγύη προς τις αντίστοιχες κινητοποιήσεις στις ΗΠΑ, σηματοδότησαν σε αρκετές χώρες το πραγματικό τέλος των λοκντάουν. Οχι τόσο με την τυπική έννοια του όρου, μια που βήματα στα μέτρα χαλάρωσης είχαν ήδη ξεκινήσει σε πολλές χώρες, όσο με την ουσιαστική: την υπέρβαση μιας καθολικής προσταγής σε «κοινωνική αποστασιοποίηση» που είχε καλλιεργηθεί ως υγειονομική σύσταση ή και αστυνομική διάταξη, αλλά είχε καταλήξει υποκειμενικό βίωμα. Σηματοδοτεί αυτή η μαζική παρουσία στον δρόμο μια ξαφνική συλλογική ανευθυνότητα;

Θα ήταν άδικο να πούμε κάτι τέτοιο, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αυτές τις κινητοποιήσεις σε γενικές γραμμές είχαν τηρήσει τα προηγούμενα μέτρα. Πιο σημαντικό είναι να πούμε ότι έκαναν, όπως κάνουμε σε διάφορες στιγμές της ζωής μας, μια στάθμιση ανάμεσα σε διαφορετικές επιταγές και προέκριναν την ανάγκη της μαζικής διαμαρτυρίας απέναντι στην αναπαραγωγή του ρατσισμού και του τρόπου που επιμένει να ορίζει το πραγματικό φόντο βαναυσότητας των σύγχρονων «φιλελεύθερων δημοκρατιών».

Αναμφίβολα ένας κόσμος όπου οι άνθρωποι σε κάθε όψη της καθημερινότητας θα εφάρμοζαν την κοινωνική αποστασιοποίηση, θα περιόριζαν τις άσκοπες μετακινήσεις και συναναστροφές, θα προτιμούσαν να εργάζονται από το σπίτι, να βλέπουν παραστάσεις σε ψηφιακή μορφή, να εκφράζονται μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να κάνουν χρήση μόνο διαδικτυακών αγορών και ψηφοφοριών, ίσως φάνταζε πιο «υγειονομικά ασφαλής».

Θα ήταν όμως ένας κόσμος που θα είχε στερηθεί έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που έκαναν τις κοινωνίες πιο δίκαιες και πιο ελεύθερες: τη μαζική διαμαρτυρία και διεκδίκηση, που απαιτεί άνθρωποι να βρεθούν μαζί ενσώματα στη συνέλευση, στη διαδήλωση, στην απεργία, στην κατάληψη. Ομως, η πανδημία έδειξε ότι η κοινωνική ανισότητα μεταφράζεται και σε ανισότητα των ανθρώπων απέναντι στον θάνατο. Αρα είναι μάλλον πιο «υγειονομικά ασφαλές» να μην απεμπολήσουμε τα όπλα που έχουμε για να κάνουμε τις κοινωνίες μας δικαιότερες.