Βόρεια Κορέα : Κέρδη εκατομμυρίων από παράνομο εμπόριο… άμμου

Πέρσι τον Μάιο, ο Λούκας Κουό και η Λόρεν Σανγκ παρατήρησαν κάτι παράξενο: Περισσότερα από 100 πλοία είχαν συγκεντρωθεί στα νερά κοντά στο Χαέτζου της Βόρειας Κορέας.

Ως μέρος της δουλειάς τους για το Κέντρο Προηγμένης Μελέτης Άμυνας (C4DS) με έδρα την Ουάσινγκτον, μια ΜΚΟ που αναλύει και ερευνά ζητήματα ασφάλειας με τη χρήση big data, οι δύο αναλυτές είχαν το βλέμμα τους στραμμένο στη θαλάσσια κυκλοφορία της Βόρειας Κορέας και της ευρύτερης περιοχής της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Ο λόγος για αυτή τους την αρμοδιότητα ήταν οι καταγγελίες πως η Πιονγκγιάνγκ πουλά άνθρακα και άλλα πολύτιμα αγαθά, συχνά σε πολύ μεγάλες ποσότητες, διά θαλάσσης για να αποφύγει τους τελωνειακούς ελέγχους, καθώς οι υπάλληλοι είναι υποχρεωμένοι να επιβάλλουν τα πρόστιμα του ΟΗΕ για τη Βόρεια Κορέα. Έτσι, αντί να μεταφέρουν αγαθά στα λιμάνια για τα εμπορευτούν, οι Βορειοκορεάτες φέρονται απλώς να τα μετακινούν από το ένα πλοίο στο άλλο ενώ βρίσκονται στη θάλασσα, και στη συνέχεια να ψεύδονται σχετικά με την προέλευσή τους.

Αυτές οι μεταφορές από το ένα πλοίο στο άλλο, ενδέχεται να μεταφράζονται σε εκατομμύρια δολάρια που καταλήγουν στην οικονομικά πιεσμένη κυβέρνηση του Κιμ Γιονγκ Ουν, ανάλογα με τα είδη που πωλούνται κάθε φορά.

Οι λαθρέμποροι πρέπει να λειτουργούν γρήγορα και διακριτικά, ενώ συνήθως δεν χρησιμοποιούν παρά λίγα πλοία για αυτό το σκοπό. Όμως η Σουνγκ και ο Κούο έβλεπαν διαρκώς δεκάδες πλοία να πλέουν μυστηριωδώς προς τη Βόρεια Κορέα.

Ήταν βέβαιο πως συνέβαινε κάτι περίεργο.

Σύντομα θα ανακάλυπταν μια τεράστια επιχείρηση, η οποία φέρεται να μεταφράζεται σε εκατομμύρια δολάρια και η οποία αφορά 279 πλοία που φαίνεται ότι παρέκαμπταν τις διεθνείς κυρώσεις προς τη Βόρεια Κορέα.

Όμως τα πλοία δεν χρησιμοποιούνταν για εμπόριο όπλων ή ναρκωτικών, ούτε για τη μεταφορά πλαστού χρήματος ή το εμπόριο προστατευόμενων ειδών, εγκλήματα που έχουν κάνει τη Βόρεια Κορέα διαβόητη σε όλο τον κόσμο. Δεν μετέφεραν καν άνθρακα, το πλέον προσοδοφόρο εξαγώγιμο προϊόν της Πιονγκγιάνγκ.

Χρησιμοποιούνταν για να συλλέξουν και να μεταφέρουν άμμο. Ίσως η δραστηριότητα ακούγεται άκακη, όμως η Βόρεια Κορέα απαγορεύεται να εξάγει χώμα και πέτρες βάσει των κυρώσεων που επέβαλε ο ΟΗΕ τον Δεκέμβριο του 2017. Το εμπόριο άμμου από την περιοχή αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Παρά τα μέτρα, η Βόρεια Κορέα συγκέντρωσε τουλάχιστον 22 εκατομμύρια δολάρια την περασμένη χρονιά, εξαιτίας μιας «σημαντικής επιχείρησης εξαγωγών άμμου», σύμφωνα με έκθεση ερευνητών του ΟΗΕ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Απρίλιο. Μια χώρα – άγνωστο ποια – έδωσε στο Πάνελ των Ειδικών την πληροφορία ότι η Βόρεια Κορέα εξήγαγε ένα εκατομμύριο τόνους άμμου στο διάστημα μεταξύ του Μαΐου του 2019 μέχρι και το τέλος του έτους.

Το σχέδιο είχε κεντρική θέση στην ετήσια έκθεση του Πάνελ. Ο Άλαστερ Μόργκαν, ο οποίος συντονίζει το πάνελ του ΟΗΕ που ελέγχει τις κυρώσεις για την Βόρεια Κορέα, ανέφερε σε e-mail ότι οι συγγραφείς της έκθεσης αποφάσισαν ότι «το εκτεταμένο μέγεθος και η σημασία της επιχείρησης» απαιτούσαν να τεθεί σε προτεραιότητα.

Συμπληρώνοντας το παζλ

Ο Κούο και η Σανγκ παρακολουθούσαν τα πλοία για αρκετές εβδομάδες μέχρι να παρατηρήσουν ένα μοτίβο. Όλα τα πλοία που εμφανίζονταν σε βορειοκορεάτικα νερά είχαν κάποια σύνδεση με την Κίνα. Κάποια έφεραν κινεζικές σημαίες. Άλλα είχαν κινεζικά ονόματα.

Οι μεταφορές από πλοίο σε πλοίο συνήθως εμπλέκουν πλεούμενα από μικρές χώρες, όπου οι ρυθμίσεις είναι φθηνές και ο έλεγχος χαλαρός.

Αυτό τους έκανε να σκεφτούν ότι ίσως δεν βρίσκονταν μπροστά σε μια τέτοια παράνομη πώληση. Συνειδητοποίησαν ότι χρειάζονταν περισσότερες πληροφορίες πριν καταλήξουν σε συμπεράσματα.

Έτσι στράφηκαν στις δορυφορικές εικόνες, ίσως το πιο σημαντικό εργαλείο στη διάθεσή τους. Οι φωτογραφίες που έφτασαν στα χέρια τους απεικόνιζαν σύννεφα άμμου κάτω από δεκάδες μαούνες και βυθοκόρους, αποδεικνύοντας ότι γίνονταν μαζικές εκσκαφές εδάφους στα βορειοκορεάτικα νερά.

Η Σανγκ προχώρησε σε έρευνα της ιστορίας εμπορίου και εκσκαφών άμμου της Βόρειας Κορέας, και σύντομα όλα έβγαζαν νόημα.

«Βρήκαμε πολλές εκθέσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα δείχνοντας ότι όχι απλώς δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο, αλλά η Βόρεια Κορέα ανέκαθεν εξήγαγε άμμο σε πολλές από τις γειτονικές της χώρες», σημειώνει η Σανγκ.

Η σημασία της άμμου

Ο σύγχρονος πολιτισμός έχει οικοδομηθεί πάνω σε διάφορους τύπους άμμου. Είναι βασικό συστατικό του τσιμέντου, του γυαλιού, ακόμη και των επεξεργαστών των ηλεκτρονικών συσκευών. Η ανθρωπότητα καταναλώνει περίπου 50 τόνους άμμου κάθε χρόνο, δηλαδή περισσότερη σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο φυσικό υλικό εκτός του νερού.

Μπορεί η πρώτη εντύπωση να είναι ότι τα αποθέματα άμμου είναι ανεξάντλητα, όμως ένα πολύ μικρό μέρος της μπορεί να σκαφτεί και να απομακρυνθεί από τη γη χωρίς σημαντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον.

Η άμμος που καλύπτει τις ερήμους είναι υπερβολικά ψιλή για να χρησιμοποιηθεί στην οικοδομή. Η άμμος των ποταμών είναι συνήθως εκείνη από την οποία παρασκευάζεται το καλύτερο τσιμέντο. Η άμμος από τα βάθη των ωκεανών είναι επίσης κατάλληλη, όμως χρειάζεται καθαρισμό και αφαλάτωση πριν τη χρήση της.

Η Πιονγκγιάνγκ φαίνεται πως αποκομίζει έσοδα από το εμπόριο άμμου εδώ και καιρό. Χρόνια πριν, όταν η Βόρεια και η Νότια Κορέα είχαν ακόμη σημαντικές επιχειρηματικές συνεργασίες, η άμμος ήταν η πιο πολύτιμη εξαγωγή της Πιονγκγιάνγκ στον νότιο γείτονά της, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής. Το 2008, η Βόρεια Κορέα πούλησε στη Δημοκρατία της Κορέας άμμο αξίας 73,35 εκατομμυρίων δολαρίων, αν και λίγο αργότερα διέκοψαν την εμπορική τους σχέση.

Όμως υπάρχει ένα σημαντικότερος πελάτης που συνορεύει με την Βόρεια Κορέα: Η Κίνα, ο μεγαλύτερος καταναλωτής άμμου στον πλανήτη.

Τι ακριβώς συμβαίνει;

Το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης της Κίνας αρνήθηκε να απαντήσει σε σχετική ερώτηση του CNN, αν και πέρσι ασχολήθηκε με παράνομο εμπόριο άμμου στις όχθες του ποταμού Γιανγκτσέ.

Το Πεκίνο μέχρι στιγμής αρνείται τις κατηγορίες ότι εμπλέκεται στο παράνομο εμπόριο, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε στο CNN ότι η χώρα «πάντα εκπληρώνει τις διεθνείς της υποχρεώσεις» και συμμορφώνεται προς τις κυρώσεις του ΟΗΕ.

Η Βόρεια Κορέα δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια για τις συγκεκριμένες κατηγορίες, όμως συχνά αναφέρετε στις κυρώσεις ως «εχθροπραξίες», αμφισβητώντας τη νομιμότητά τους.

Επιπλέον, δεν είναι βέβαιο ποιος και γιατί προχώρησε στις εκσκαφές άμμου.

Το «ποιος» αποτελεί την πιο δύσκολη ερώτηση. Κανένα από τα πλοία που εντοπίστηκαν δεν είχε αριθμό ΙΜΟ, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συνδεθούν με συγκεκριμένες εταιρείες ή πρόσωπα.

Το «γιατί» έχει περισσότερες πιθανές απαντήσεις.

Είναι πιθανό η Βόρεια Κορέα να πούλησε τα δικαιώματα εκσκαφής σε κάποια κινεζική εταιρεία, υποθέτουν η Σανγκ και ο Κούο. Η άμμος δεν είναι δύσκολο να συλλεχθεί, όμως κοστίζει πολλά για να είναι έτοιμη προς χρήση. Το κόστος καθαρισμού, αποθήκευσης και μεταφοράς ενός τόσο βαριού προϊόντος συσσωρεύεται με ταχύτατους ρυθμούς.

Όμως υπάρχει κι άλλη μία πιθανότητα. Ίσως η Πιονγκγιάνγκ ενδιαφέρεται λιγότερο για την ίδια την άμμο και αντ’ αυτού επιθυμεί να διευρύνει το λιμάνι του Χαετζού. Η Βόρεια Κορέα ίσως έχει μισθώσει το στόλο κάποιας εταιρείας με έδρα την Κίνα για να κάνει τις εκσκαφές, με αντάλλαγμα να κρατήσει την άμμο ως αμοιβή.

Πηγή: www.cnn.com