Βραζιλία : Η πανδημία ξεμπροστιάζει τον ρατσισμό και τις ανισότητες

Ο κοροναϊός έφτασε στη Βραζιλία αρχικά μέσω των ανώτερων τάξεων, οι οποίες απαρτίζονται κυρίως από λευκούς, και οι οποίες έφεραν τον ιό στη χώρα από τα διεθνή τους ταξίδια. Ωστόσο, πλέον η ασθένεια κυκλοφορεί στα φτωχότερα προάστια της χώρας, στις φαβέλες και τις φτωχές πόλεις, όπως το Σάο Ζοάο ντε Μερίτι, όπου το 63% του πληθυσμού είναι μαύροι ή άτομα μεικτής φυλετικής καταγωγής, με βάση την απογραφή του 2010. Συγκριτικά, το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 48% για το Ρίο ντε Τζανέιρο. Μέχρι τις 8 Ιουνίου, η Βραζιλία είχε καταγράψει σχεδόν 700,000 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 37,000 θανάτους.

Όλα δείχνουν ότι ο ιός δεν είναι τόσο… δημοκρατικός όσο έδειχνε αρχικά.

Οι επίσημες στατιστικές δείχνουν ότι σε χώρες όπως η Βρετανία ή οι ΗΠΑ, η θνητότητα είναι αυξημένοι για τους πολίτες διαφορετικής φυλετικής καταγωγής σε σχέση με τους λευκούς. Και μια πρόσφατη έρευνα επιβεβαίωσε την εντύπωση ότι ο ιός σκοτώνει δυσανάλογα πολλούς μαύρους Βραζιλιάνους από ό,τι λευκούς, απογυμνώνοντας τις τεράστιες φυλετικές ανισότητες εντός της χώρας.

Η μελέτη κυκλοφόρησε την ίδια εβδομάδα που η δολοφονία Φλόιντ οδήγησε σε τεράστιες αντιρατσιστικές διαδηλώσεις στις ΗΠΑ.

Οι ερευνητές, οι γιατροί και οι ειδικοί στον τομέα της υγείας πιστεύουν ότι η αιτία για τη μεγαλύτερη θνητότητα των μαύρων «κρύβεται» σε παράγοντες όπως η φτώχεια, η περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ο συνωστισμός εντός των κατοικιών και τα υψηλά ποσοστά υποκείμενων νοσημάτων, όπως η υπέρταση.

«Υπάρχει ξεκάθαρη διαφορά στη θνητότητα των λευκών και των μη-λευκών, αναφέρει ο Φερνάντο Μπόσα, ερευνητής λοιμωδών νοσημάτων στο κυβερνητικό ερευνητικό ινστιτούτο Φιοκρούζ, ο οποίος συμμετείχε στη συγγραφή της ανάλυση των θανάτων με βάση τη φυλή που δημοσιεύθηκε στις 27 Μαΐου.

Οι ερευνητές μελέτησαν τα στοιχεία των υπηρεσιών υγείας για 30,000 ασθενείς που διαγνώσθηκαν με κοροναϊό, οι οποίοι είτε είχαν αναρρώσει είτε είχαν πεθάνει μέχρι τις 31 Μαΐου. Ανακάλυψε ότι το 55% των μαύρων πολιτών και των πολιτών μεικτής φυλετικής καταγωγής έχασαν τη ζωή τους, σε σύγκριση με το 38% των λευκών ασθενών.

Μάλιστα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές, οι μαύροι ασθενείς που δεν γνώριζαν ανάγνωση ήταν τέσσερις φορές πιο πιθανό να πεθάνουν σε σχέση με τους απόφοιτους πανεπιστημίου, «επιβεβαιώνοντας τις τεράστιες αποκλίσεις στην πρόσβαση και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας στην επικράτεια της Βραζιλίας».

Περισσότεροι θάνατοι σε μαύρες γειτονιές

Έκθεση του οργανισμού ερευνητικής δημοσιογραφίας Pública ανακάλυψε ότι οι περισσότεροι από τους θανάτους που καταγράφηκαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο και το Σάο Πάολο σημειώθηκαν κυρίως σε γειτονιές με πλειοψηφία μαύρων πληθυσμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου υγείας που εξέτασε ο Guardian, από τις 26 Απριλίου έως τις 23 Μαΐου, ο αριθμός των θανάτων μαύρων και μεικτής φυλετικής καταγωγής Βραζιλιάνων φορέων κοροναϊού αυξήθηκε κατά 7,2 φορές, ενώ των λευκών κατά 4,5 φορές.

Σύμφωνα με την Ρίτα Μπόρετ, μια μαύρη γιατρό που εργάζεται στο Τζακαρεζίνιο, μια από τις πιο φτωχές φαβέλες του Ρίο, η ανισότητα φτάνει μέχρι και τα επίσημα στοιχεία, τα οποία είναι τόσο αναξιόπιστα στην πόλη του Ρίο, ώστε οι φαβέλες να έχουν αρχίσει να δημιουργούν τις δικές τους διαδικτυακές πλατφόρμες καταγραφής των κρουσμάτων και των θανάτων από κοροναϊό.

Μέχρι την περασμένη χρονιά, το 43% των Βραζιλιάνων αυτοχαρακτηρίζονταν λευκοί, το 9% μαύροι και το 47% μεικτής φυλετικής καταγωγής, με τους μισθούς των τελευταίων ομάδων να ανέρχονται σε λιγότερο από το 60% του μισθού των λευκών για το πρώτο τρίμηνο του 2020.

Τη στιγμή που οι λευκοί Βραζιλιάνοι απομονώνονται σε διαμερίσματα των συνοικιών της μεσαίας τάξης, οι μαύροι Βραζιλιάνοι συνεχίζουν να εργάζονται ως διανομείς, ως υπάλληλοι φαρμακείων, οδηγοί λεωφορείων και καθαριστές σπιτιών, επαγγέλματα που τους εκθέτουν σε αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης.

Περιορισμένη πρόσβαση στην υγεία

Η Σάντρα Γκονκάλβες, μια 48χρονη Βραζιλιάνα μεικτής φυλετικής καταγωγής, δήλωσε στον Guardian: «Οι φτωχοί δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν ασφαλιστικά πακέτα, επομένως όταν αρρωστήσουν τρέχουν στο ιατρικό κέντρο, το οποίο όμως δεν είναι προετοιμασμένο για τη φροντίδα ασθενών. Οι εργαζόμενοι κάνουν ό,τι μπορούν, όμως δεν έχουν τις απαραίτητες δομές. Αυτά τα νοσοκομεία είναι πολύ επισφαλή… Δεν είναι έτοιμα για αυτή την κατάσταση».

Παράλληλα, οι Βραζιλιάνοι βομβαρδίζονται από fake news, ενώ άλλοι αποθαρρύνονται από την τήρηση των κανόνων κοινωνικής αποστασιοποίησης εξαιτίας του προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρου, ο οποίος απορρίπτει την πανδημία και τα μέτρα περιορισμού της για να αποφύγει τις αρνητικές επιπτώσεις για την οικονομία.

Η Γκονκλάβες θεωρεί ότι έχει δίκιο. «Αν δεν δουλέψουμε, θα πεινάσουμε, αν αρρωστήσουμε δεν θα έχουμε χρήματα να αγοράσουμε φάρμακα», τονίζει στον Guardian.

Στις φαβέλες όπως το Τζακαρεζίνιο, αναφέρει η Μπόρετ, το μήνυμα του Μπολσονάρου ενισχύεται από τους ευαγγελιστές ιερείς, πολλοί εκ των οποίων υποστηρίζουν τον ακροδεξιό πρόεδρο. «Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι να πιστέψουν. Και όταν μια χώρα μπαίνει σε μια πανδημία χωρίς να ξέρει τι να πιστέψει, τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα».

Άλλη μελέτη υποστηρίζει ότι η φτώχεια αποτελεί τη βασικότερη παράμετρο κινδύνου για τους μαύρους Βραζιλιάνους.

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Μελέτης Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της Βραζιλίας, ανακάλυψε τα ατόμα κάτω των 60 ετών που δεν έχουν τελειώσει το Λύκειο έχουν 12% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από κάποιο υποκείμενο νόσημα που επιδεινώνει τον κοροναϊό, όπως η υπέρταση σε σχέση με τους εκείνους που έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ανάμεσα σε εκείνους που δεν έχουν τελειώσει το σχολείο, το 64% ήταν μη-λευκοί πολίτες, αναφέρει η Λετίσια Νούνες, μία από τους συγγραφείς.

Το 34% των κατοίκων της Βραζιλίας δεν έχει πρόσβαση σε βασική υγιεινή – και το ποσοστό αποτελείται κατά 66% από μη-λευκούς πολίτες.

«Στη χώρα μας, οι λευκοί έχουν το πλεονέκτημα σε όλους τους τομείς, τόσο εντός όσο και εκτός του πλαισίου της πανδημίας», σημειώνει η Ροσάνα ντε Σούζα, 43 ετών, οδηγός λεωφορείου.

Ο ξάδερφός της Γκλάσιο ντα Σίλβα, ο οποίος ήταν νοσοκόμος, έχασε τη ζωή του σε ηλικία 42 ετών αφού κόλλησε κοροναϊό. Ο σύζυγός της έχασε από την ασθένεια τον ανιψιό του, Αντόνιο Φερέιρα, σε ηλικία μόλις 39 ετών.

Ο Φερέιρα αναγκάστηκε να συνεχίσει να εργάζεται. Ήταν αστυνομικός. Το ίδιο ισχύει και για την οδηγό ντε Σούζα. «Φοβόμαστε», τονίζει. «Όμως είμαστε υποχρεωμένοι να δουλεύουμε. Οι λογαριασμοί εξακολουθούν να έρχονται κανονικά».

Σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου υγείας, το 80% των μαύρων Βραζιλιάνων είναι ανασφάλιστοι. Στηρίζονται στο ταλαιπωρημένο δημόσιο σύστημα υγείας, τα κρεβάτια του οποίου γέμισαν ταχύτατα στη διάρκεια της πανδημίας. Αντιθέτως, οι λευκοί Βραζιλιάνοι της μεσαίας τάξης στρέφονται στα ιδιωτικά νοσοκομεία, πολλά εκ των οποίων συνεχίζουν να έχουν διαθέσιμες κλίνες.

Η κυβέρνηση Μπολσονάρου καταβάλει επίδομα έκτακτης ανάγκης στους φτωχότερους Βραζιλιάνους, το οποίο ανέρχεται σε 90 βρετανικές λίρες για τρεις μήνες. Αρκετοί δικαιούχοι αντιμετώπισαν προβλήματα προσπαθώντας να αιτηθούν το ποσό μέσω μιας εφαρμογής για smartphone, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν ουρές έξω από τις κρατικές τράπεζες.

Πηγή: www.theguardian.com