Αγορά εργασίας : Ανεργία, ανισότητα, επισφάλεια φέρνει η πανδημία – Τι επιφυλάσσει το μέλλον

Με την αγορά εργασίας να κατατάσσεται μετά τη μνημονιακή δεκαετία στις «ευπαθείς ομάδες» και μάλιστα στις πολύ υψηλού κινδύνου, ο κοροναϊός την οδήγησε στην εντατική, επιδεινώνοντας ραγδαία την κατάστασή της.

Τα μέτρα στήριξης -πλην όμως περιορισμένης διάρκειας- που έχουν ληφθεί, δεν επιτρέπουν να φανούν ακόμη οι προκληθείσες βλάβες σε όλη την έκτασή τους, αν και οι καταγγελίες για έξαρση της εργοδοτικής αυθαιρεσίας, έκρηξη της επισφάλειας και της ανασφάλειας των εργαζομένων, αλλά και κατάχρηση του μέτρου των απολύσεων, όπου αυτές είναι εφικτές, προοιωνίζονται ζοφερό μέλλον.

Αν μετά την κρίση μιλούσαμε για εργαζόμενους πολλών ταχυτήτων, προκλητικές ανισότητες και απορρυθμισμένη αγορά εργασίας, τώρα πλέον μιλάμε για συνθήκες μεσαίωνα, και όχι μόνο στην Ελλάδα.

Τα «εργαλεία» που έχουν δοθεί στα χέρια των εργοδοτών, προκειμένου να διευκολυνθούν και να προστατέψουν τους εργαζόμενους, αυξάνονται συνεχώς οι φόβοι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις θα αποτελέσουν «όπλα» για την «εκτέλεση» των όποιων εργασιακών δικαιωμάτων έχουν μείνει όρθια.

Με τη δαμόκλειο σπάθη της ανεργίας να επικρέμεται πάνω από το κεφάλι τους και τα συνδικάτα να εμφανίζονται πλήρως αποδυναμωμένα οι περισσότεροι εργαζόμενοι τρομοκρατημένοι, αφού μετά τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων έχουν πια εξαντληθεί τα όρια αντοχής και ανοχής, ετοιμάζονται να ξαναδούν το έργο της κρίσης, με τους ειδικούς μάλιστα να προειδοποιούν ότι τώρα ίσως να είναι ακόμη πιο σκληρό θρίλερ.

«Όλες οι επίσημες εκτιμήσεις τείνουν στη διαπίστωση ότι η οικονομική κρίση που πυροδότησε η πανδημία COVID-19, θα είναι χειρότερη από εκείνη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Οι δυσοίωνες αυτές προβλέψεις αιτιολογούνται από το γεγονός ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας έπληξαν μία ήδη επιβραδυνόμενη παγκόσμια οικονομία» αναφέρει χαρακτηριστικά το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων με τίτλο «COVID-19: Οι διεθνείς εξελίξεις και οι περιορισμοί για την ελληνική οικονομία»

Η κυβέρνηση, που φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι πλησιάζει Αρμαγεδώνας, προσπαθεί να ενεργοποιήσει μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και της απασχόλησης, κάνοντας πιο ελκυστικό και το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ (την ελληνική εκδοχή του ευρωπαϊκού προγράμματος SURE) για τους εργοδότες, με επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διασφαλίσει θέσεις εργασίας και να αποφύγει την εκτίναξη της ανεργίας και της φτώχειας σε επίπεδα μνημονίων.

Την ίδια όμως στιγμή οι προβλέψεις των ειδικών για την εγχώρια, αλλά και την παγκόσμια αγορά εργασίας τρομοκρατούν.

Άνευ προηγουμένου κρίση

«Οι επιπτώσεις από τη γενικευμένη οικονομική και κοινωνική διαταραχή, που έχει προκαλέσει η πανδημία COVID-19 σε ολόκληρο τον πλανήτη, είναι άνευ προηγουμένου και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα συμβεί το επόμενο χρονικό διάστημα» τονίζει το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

«Τα νέα δεδομένα που διαφοροποιούν τη νέα κρίση από όλες τις προηγούμενες, σε βάθος και ένταση, είναι ότι η τρέχουσα κρίση:

(α) ξεκίνησε από την πραγματική οικονομία και, ειδικότερα, τους κλάδους των υπηρεσιών, ως συνέπεια της πολιτικής επιλογής του lockdown και όχι από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως, για παράδειγμα, η κρίση του 2007-2008, με συνέπεια να προκληθεί ένα διττό σοκ προσφοράς και ζήτησης,

(β) απλώνεται οριζόντια σε όλες τις οικονομίες, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες, αλλά με ασύμμετρες επιπτώσεις,

(γ) επιταχύνει ήδη συσσωρευμένες δυσλειτουργίες και ανισορροπίες της παγκόσμιας οικονομίας, που αποτυπώνονταν στην προ πανδημίας τάση επιβράδυνσης των ρυθμών μεγέθυνσής της και

(δ) συμπλέκεται με τα mega-trends της κλιματικής αλλαγής, της ψηφιακής επανάστασης, της δημογραφικής προοπτικής, της μεταναστευτικής κρίσης και της γεωπολιτικής αβεβαιότητας, δημιουργώντας μία νέα, πολύπλοκη και ασταθή παγκόσμια πολιτική οικονομία».

Εκτίναξη ανεργίας – Είδος προς εξαφάνιση η πλήρης απασχόληση

«Η αγορά εργασίας φαίνεται ότι θα αποτελέσει το βασικό μηχανισμό προσαρμογής των εθνικών οικονομιών για την αντιμετώπιση της κρίσης» σημειώνει το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.

«Υπάρχει μεγάλη ανησυχία για τις επιπτώσεις στην ανεργία, στην οικονομική ανισότητα και στη διεύρυνση των επισφαλών μορφών εργασίας.

Αποκαλυπτικές είναι οι παρεμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ).

Η τελευταία σημειώνει ότι παρατηρείται απότομη μείωση των ωρών εργασίας, παγκοσμίως, λόγω της επιδημίας COVID-19, που αποτελεί και μία από τις βασικές αιτίες της διττής κρίσης προσφοράς και ζήτησης».

Κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου για 1,6 δισ. εργαζόμενους

Η ΔΟΕ προειδοποιεί επίσης ότι περίπου 1,6 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία ‒σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού‒ κινδυνεύουν άμεσα να βιώσουν κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου τους.

Συγκεκριμένα, η ΔΟΕ εκτιμά ότι η μείωση των ωρών εργασίας το β’ τρίμηνο του 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα, πριν από την κρίση (δ’ τρίμηνο του 2019), αναμένεται να φτάσει το 10,5%, απώλεια που ισοδυναμεί με 305 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Η αντίστοιχη κάμψη σε ώρες εργασίας για την Ευρώπη υπολογίζεται στο 11,8%, με το ποσοστό της ανεργίας να ανέρχεται στο 7,4% τον Μάρτιο έναντι 7,3% τον Φεβρουάριο.

Η πιο εντυπωσιακή αύξηση της ανεργίας, λόγω COVID-19, έχει σημειωθεί στις ΗΠΑ, όπου από 4,4% τον Φεβρουάριο εκτοξεύθηκε στο 14,7% τον Μάρτιο.

Ψαλίδι 60% στους μισθούς της μαύρης εργασίας

Η ΔΟΕ σημειώνει ότι οι μισθοί των εργαζομένων της ανεπίσημης οικονομίας σε όλο τον κόσμο έχουν μειωθεί κατά μέσο όρο 60% τον πρώτο μήνα που ξεδιπλώθηκε η κρίση.

Οι εργαζόμενοι με άτυπες μορφές εργασίας είναι οι πλέον ευπαθείς από τους 3,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους που απαρτίζουν το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό, καθώς δεν έχουν προστασία σε επίπεδο πρόνοιας, πρόσβαση σε επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή τα μέσα να εργαστούν από το σπίτι.

«Εργασία λάστιχο» και μισθοί πείνας στη νέα εργασιακή… κανονικότητα

Στο μεταξύ, συμπληρώνει το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, υπάρχει παγκόσμια ανησυχία- η οποία καταγράφεται και από το Eurofound -ότι οι ευέλικτες μορφές εργασίας, η εργασιακή ανασφάλεια και η τηλεργασία, θα διαμορφώσουν τη νέα εργασιακή κανονικότητα.

«Η μείωση των εισοδημάτων, που θα ακολουθήσει, θα επιδεινώσει περαιτέρω το ήδη εκρηκτικό πρόβλημα της οικονομικής ανισότητας.»

» Ακόμη και το ΔΝΤ φαίνεται να ανησυχεί για τις συνέπειες της πανδημίας στα φτωχότερα και πιο εύθραυστα στρώματα της κοινωνίας, κυρίως επειδή πλήττει τους εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση» αναφέρει χαρακτηριστικά το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ.

Φτωχοποίηση νοικοκυριών, εκτίναξη των τιμών τροφίμων

Παράλληλα, το Ινστιτούτο Εργασίας της Συνομοσπονδίας επισημαίνει ότι το πιο ανησυχητικό γεγονός είναι οι πιθανές συνέπειες της πανδημίας στην αύξηση των ανισοτήτων, παγκοσμίως, εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων.

«Λόγω της διάρρηξης των αλυσίδων παραγωγής και διανομής, η παγκοσμιοποίηση της πανδημίας ενισχύει τον κίνδυνο μίας αύξησης των τιμών των τροφίμων, η οποία θα προκαλούσε διατροφικές κρίσεις σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.

Ενδείξεις ότι οι τιμές των τροφίμων, παγκοσμίως, ήταν σε αυξητική τροχιά, κυρίως ως συνέπεια των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, υπήρχαν και πριν από την πανδημία.

Ωστόσο, με το ξέσπασμα της πανδημίας, σημαντικές χώρες παραγωγής τροφίμων έχουν ήδη επιβάλει απαγορεύσεις εξαγωγής ή ποσοστώσεις, όπως η Ρωσία και το Καζακστάν για τα σιτηρά και η Ινδία και το Βιετνάμ για το ρύζι.
Εν τω μεταξύ, άλλες χώρες αποθηκεύουν τρόφιμα, μέσω επιταχυνόμενων εισαγωγών, όπως ισχύει για τις Φιλιππίνες (ρύζι) και την Αίγυπτο (σιτάρι).

Ένας τέτοιος προστατευτισμός και ανταγωνισμός τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια αύξηση των τιμών των τροφίμων, όπως συνέβη το 2010-2011.

Η αύξηση της τιμής των τροφίμων χρήζει συστηματικής παρακολούθησης και αξιολόγησης, γιατί, αν συνδυαστεί με τις αρνητικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας, τότε η πραγματική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος μπορεί να οδηγήσει πολλά νοικοκυριά στη φτωχοποίηση» προειδοποιεί το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ.