Ιστορίες γραφειοκρατικής τρέλας που «σκότωσε» η ψηφιοποίηση

Οταν στις χολιγουντιανές ταινίες των 90s οι σκηνοθέτες κατέγραφαν, με φαντασμαγορικά εφέ, το μέλλον μας, σίγουρα δεν θα περίμεναν πως το 2020 θα θεωρούνταν τεχνολογική «επανάσταση» να κατεβάζουμε ηλεκτρονικά τα πιστοποιητικά γέννησης. Από τα αιωρούμενα αυτοκίνητα και τα ολογράμματα προσγειωνόμαστε στον πραγματικό κόσμο και στο γεγονός πως η επιδημική κρίση, απλώς, έφερε πιο κοντά το αναπόφευκτο: την ψηφιοποίηση. Η ροπή προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, της εργασίας και του Δημοσίου είχε, φυσικά, ξεκινήσει προ πανδημίας και απλώς τώρα «τρέχει» με ιλιγγιώδη ρυθμό.

Σύμφωνα με το World Economic Forum μέχρι το 2022 το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ θα ψηφιοποιηθεί. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι το 70% της νέας αξίας που θα δημιουργηθεί στην παγκόσμια οικονομία, την επόμενη δεκαετία, θα βασίζεται σε ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα και πλατφόρμες. Στην παρούσα φάση, η Ψηφιακή Οικονομία αντιπροσωπεύει το 15% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το 45% των ανθρώπων πιστεύουν ότι η τεχνολογία θα βελτιώσει τη ζωή τους και το 47% του παγκόσμιου πληθυσμού παραμένει μη συνδεδεμένο με το Διαδίκτυο.

Φυσικά κάθε τομέας διαφέρει ως προς το είδος της ψηφιακής μετάβασης που έχει ανάγκη. Η γραφειοκρατία, για παράδειγμα, αποτελεί ένα μεγάλο βαρίδι στις οικονομίες, πόσω μάλλον στην Ελλάδα, όταν οι εκθέσεις του ΟΟΣΑ διαχρονικά χτυπούσαν το καμπανάκι για χρονοβόρο Δημόσιο.

Απλοποίηση διαδικασιών

Εν μέσω lockdown αυξήθηκαν οι δημόσιες υπηρεσίες που παρέχονται ψηφιακά και φαίνεται πως η κυβέρνηση και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα συνεχίσουν την απλοποίηση διαδικασιών. Πέραν της τηλεργασίας που εφαρμόστηκε τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, πλέον οι πολίτες θα προμηθεύονται τα πιστοποιητικά από το gov.gr κάνοντας χρήση των κωδικών του taxisnet. Σε πρώτη φάση υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης των πιστοποιητικών γέννησης, οικογενειακής κατάστασης και ιθαγένειας, ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να προστεθούν οι ληξιαρχικές πράξεις γέννησης, γάμου, συμφώνου συμβίωσης και θανάτου καθώς και το πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Συμβάλλει στη σημαντική μείωση της γραφειοκρατίας και των επισκέψεων στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών και στους Δήμους, καθώς έχει υπολογιστεί ότι σε ετήσια βάση καταγράφονται περίπου 6.600.000 συναλλαγές για κατάρτιση των σχετικών πιστοποιητικών και έκδοση αντιγράφων. Σύμφωνα με υπολογισμούς του υπουργείου Εσωτερικών μόνο για την έκδοση πιστοποιητικών οικογενειακής κατάστασης ξοδεύεται πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως, ποσό που πλέον θα εξοικονομεί το κράτος.

Ενας στους δέκα απειλείται από την ψηφιοποίηση

Η ψηφιοποίηση όμως προκαλεί και εύλογες ανησυχίες για την αγορά εργασίας. Ενα δείγμα αυτών των αλλαγών ήταν η εφαρμογή της τηλεργασίας και φαίνεται πως σε πολλούς τομείς θα παγιωθεί. Λίγο πριν από την έναρξη της επιδημικής κρίσης, τον Ιανουάριο του 2020, μελέτη που διενήργησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, ως προς τις επιπτώσεις της ψηφιοποίησης στην αγορά εργασίας, συμπεραίνει ότι σχεδόν ένας στους δέκα από το σύνολο των εργαζομένων φαίνεται να «απειλείται» από την ψηφιοποίηση, καθώς το ποσοστό «διακινδύνευσης» για το σύνολο του εργατικού δυναμικού στη χώρα κυμαίνεται από 6% ως 9%. Σύμφωνα με τους δείκτες που αναπτύχθηκαν στη μελέτη, τα υψηλότερα ποσοστά «απειλής» εμφανίζονται σε κατηγορίες όπως «χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού και συναρμολογητές (μονταδόροι)» και «ανειδίκευτοι εργάτες, χειρώνακτες και μικροεπαγγελματίες». Στελέχη της αγοράς εκτιμούν πως οι τελευταίοι μήνες, λόγω της πανδημίας, θα επιταχύνουν και θα διευρύνουν αυτές τις αλλαγές.

Επιπλέον, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), το 32,8% των εργαζομένων στην Ελλάδα θα μπορούσε να εργαστεί από το σπίτι, με το ποσοστό αυτό σε απόλυτο μέγεθος να ισοδυναμεί με 1,263 εκατομμύρια εργαζομένους. Οι τρεις στους τέσσερις που ανήκουν στις επαγγελματικές κατηγορίες «υπάλληλοι γραφείου», «ανώτερα διοικητικά – διευθυντικά στελέχη» και «επαγγελματίες» θα μπορούσαν δυνητικά να εργαστούν από το σπίτι. Μάλιστα οι επαγγελματίες αποτελούν την πολυπληθέστερη ομάδα που μπορούν δυνητικά να εργαστούν από το σπίτι. Από τους 556.000 επαγγελματίες που μπορούν να εργαστούν από το σπίτι το 46% είναι εκπαιδευτικοί, το 20% επαγγελματίες σε επιχειρήσεις και από 15% είναι οι μηχανικοί και οι νομικοί, ενώ οι επαγγελματίες του τομέα υγείας είναι μόλις το 1%.

Το παράδειγμα των δικηγόρων

Εως τη 13η Μαρτίου 2020, μια πτυχή της καθημερινότητας ενός μέσου δικηγόρου σχετιζόταν με την πολύωρη αναμονή σε «ουρές» στις γραμματείες των δικαστηρίων. Η παραλαβή ενός αντιγράφου δικαστικής απόφασης ήταν μια μικρή, καθημερινώς επαναλαμβανόμενη οδύσσεια. Ογκώδεις φάκελοι δικογραφίας στοιβαγμένοι σε χώρους ακατάλληλους για εργασία, ουρές από δικηγόρους που ανέμεναν, ώστε να έχουν πρόσβαση στον φάκελο, γραμματείς που προσπαθούσαν να ανέβουν σε σκονισμένα ράφια για να κατεβάσουν φακέλους, πάρε πρωτότυπο, δώσε ταυτότητα, πήγαινε για φωτοτυπία, φέρε πίσω το πρωτότυπο, κόλλησε χαρτόσημο στο αντίγραφο, βάλε στρογγυλή σφραγίδα σε όλες τις σελίδες, υπόγραψε ότι παρέλαβες και όλη η διαδικασία αυτή σε μια αέναη επανάληψη, συνιστούσε τον φαύλο κύκλο της καθημερινής ταλαιπωρίας και διαρκούς υποτίμησης λειτουργών και συλλειτουργών της Δικαιοσύνης.

Το να λάβει δικηγόρος τη δημοσιευμένη απόφαση επί υποθέσεως που τον αφορά, ως συνημμένο έγγραφο σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, θύμιζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Το να είχε δε και τη δυνατότητα να κάνει χρήση του αντιγράφου αυτού για τις απαραίτητες δικονομικές ενέργειες (κοινοποίηση κ.λπ.) δεν θα αναφερόταν ούτε χάριν αστεϊσμού. Οπως αναφέρει στα «ΝΕΑ» ο δικηγόρος Γιάννης Κάπος και σύμβουλος στο ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ), τη 13η Μαρτίου 2020 αποφασίστηκε η αναστολή των δικαστηρίων, ως μέτρο πρόληψης για την επέκταση του κορωνοϊού.

Μέσα σε χρονικό διάστημα περίπου ενός μηνός είχαν δημοσιευτεί γύρω στις 4.000 δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δεν είχαν τη δυνατότητα να παραλάβουν οι πληρεξούσιοι δικηγόροι. Λάμβαναν γνώση μόνο για τη δημοσίευσή τους μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος solon.gov.gr. Η σκέψη ότι μετά την επαναλειτουργία των δικαστηρίων οι «ουρές» αναμονής θα εκτείνονταν αρκετές δεκάδες μέτρα ήταν αρκετή ώστε να ληφθεί η απόφαση για το επόμενο βήμα. Με τη βοήθεια και των αρμόδιων υπουργείων, όπως της Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το Πρωτοδικείο Αθηνών προμηθεύτηκε επιτραπέζια μηχανήματα σάρωσης (scanners). Εντός δεκαπέντε ημερών σαρώθηκε το σύνολο των δημοσιευμένων της περιόδου αναστολής, εντός τριών ημερών δημιουργήθηκε ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αίτησης για λήψη αντιγράφου και πιστοποίησης της δικηγορικής ιδιότητας, εντός μιας ημέρας χορηγήθηκαν ψηφιακές υπογραφές.

Σήμερα έχουν ήδη ικανοποιηθεί περί τις 3.000 ηλεκτρονικές αιτήσεις για λήψη αντιγράφων δικαστικών αποφάσεων, χωρίς να χρειαστεί ούτε λεπτό παρουσίας και αναμονής δικηγόρων στις γραμματείες των δικαστηρίων. Ταυτόχρονα τέθηκαν οι σωστές και γερές βάσεις για την πλήρη ηλεκτρονική εξυπηρέτηση δικηγόρων και πολιτών. Σημειωτέον δε ότι το σύνολο σχεδόν των πιστοποιητικών που σχετίζονται με κληρονομικά δικαιώματα και κατάσταση φερεγγυότητας φυσικών και νομικών προσώπων εκδίδονται με ηλεκτρονικό τρόπο.

Τι έχει γίνει στο Δημόσιο

Πέραν των ψηφιακών υπηρεσιών, με σκοπό την εξυπηρέτηση των πολιτών, έγιναν αρκετές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Δημόσιο. Οπως αναφέρουν στα «ΝΕΑ» στελέχη από την Κοινωνία της Πληροφορίας, σε πρώτη φάση κερδήθηκε το στοίχημα της τηλεργασίας. Από τις αρχές Μαρτίου έγιναν οι απαραίτητες κινήσεις για την ομαλή λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, προασπίζοντας και την υγεία των στελεχών. Σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (ΓΓΠΣΔΔ), προέβη σε όλες τις απαραίτητες τεχνικές και επιχειρησιακές ενέργειες που απαιτούνταν ώστε να αποκτήσει τη δυνατότητα ασφαλούς τηλεργασίας το σύνολο των Φορέων της Δημόσιας Διοίκησης που είναι ενταγμένοι στο Δίκτυο ΣΥΖΕΥΞΙΣ Ι. Στόχος ήταν η δυνατότητα τηλεργασίας – για τη λειτουργία κρίσιμων υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης (business continuity) – 10.000 υπαλλήλων της, με μηδενικό κόστος για το Δημόσιο για τρεις μήνες.

* Πληροφοριακός εξοπλισμός (Data Center) του ΕΚΕΠΥ στο colocation data center «Ξενία»

Μέσα σε λιγότερο από 48 ώρες, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες ανάγκες του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ), οι ομάδες της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και της ΚτΠ του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανέλαβαν την εγκατάσταση και ενεργοποίηση του πληροφοριακού εξοπλισμού (Data Center) του ΕΚΕΠΥ στο colocation data center «Ξενία». Εχει τη δυνατότητα να καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις αναμονές στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στα εφημερεύοντα νοσοκομεία.

* Aνταπόκριση σε αιτήματα του ΕΔΙΤ

Γρήγορη και ασφαλής λειτουργία των 43 μονάδων του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής (ΕΔΙΤ) σε μονάδες υγείας αρμοδιότητας της 2ης ΔΥΠΕ, σε Βόρειο, Νότιο Αιγαίο και Αττική. Η ανταπόκριση στα αιτήματα πρόσβασης από πλευράς αναδόχων που έχουν την ευθύνη λειτουργίας του συστήματος ήταν τάχιστη για άμεση αποκατάσταση τυχόν βλαβών, προκειμένου να μπορεί ο φορέας να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες των λειτουργιών των μονάδων, λόγω Covid-19.