Φόβοι για νέα χειρότερη παγκόσμια ύφεση

Η νέα πανδημία του κοροναϊού, που έχει εξελιχθεί με αλματώδη και εκθετικό ρυθμό από τις αρχές τους έτους, έχει προκαλέσει σοκ και χάος, τόσο στις κοινωνίες αρχής γενομένης από την Κίνα, όσο και στις αγορές, καθώς δημιουργείται η αίσθηση, ότι εν μέσω πανικού και αβεβαιότητας, η παραγωγή μειώνεται, όπως και η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα τα μακροοικονομικά μεγέθη της οικονομίας να συρρικνώνονται, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Δυστυχώς, το timing της πανδημίας, ήταν το χειρότερο δυνατό, καθώς ήδη  τα μεγέθη για το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο της οικονομίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ, δεν ήταν ικανοποιητικά, με μία αναιμική ανάπτυξη και χωρίς την ενίσχυση της ζήτησης από αναμένει εδώ και καιρό η ελληνική κυβέρνηση, κάτι που θα μπορούσε όντως να εκτοξεύσει την ελληνική οικονομία.

Παρά τις σημαντικές κυβερνητικές προσπάθειες για τόνωση της αγοράς με ρευστότητα, χρηματοδοτήσεις, φοροαπαλλαγές και ενίσχυση του επιχειρείν, η χώρα μας, χωρίς να έχει σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και με το βάρος των υπέρογκων δημοσιονομικών πλεονασμάτων, δεν θα μπορούσε να αντέξει οποιαδήποτε επόμενη διεθνή κρίση, όπως και έγινε, όταν ο ίδιος ο πυλώνας σταθερότητας που είναι η ΕΕ, έχει αρχίσει να κλυδωνίζεται.

Πλέον η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας είναι παγκόσμια με προοπτική μάλιστα διατήρησης, καθώς η επιβράδυνση της ανάπτυξης της Κίνας και οι τεταμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ λόγω του εμπορικού και νομισματικού πολέμου, δεν άργησαν να επηρεάσουν την Ευρώπη, την Ρωσία, αλλά και το σύνολο των μεγάλων περιφερειακών αγορών.

Η πτώση των χρηματιστηρίων, η αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων μέσω των ρευστοποιήσεων θέσεων, καθώς και η μεγάλη μείωση της τιμής του αργού πετρελαίου εν μέσω διαμάχης μεγάλων παγκόσμιων παικτών με τον ΟΠΕΚ για την προσφορά του μαύρου χρυσού στην αγορά, έχουν ήδη δημιουργήσει προσδοκίες για μία κρίση που μπορεί μέσα στο τρέχον έτος να οδηγήσει σε μία ύφεση, ίσως και χειρότερη από αυτή του 2008, καθώς αιφνιδιάζει με έναν αστάθμητο παράγοντα την παγκόσμια οικονομία, όταν οι αγορές δεν είχαν πλήρως ισορροπήσει από την προηγούμενη δεκαετή κρίση, ενώ ταυτόχρονα οι γεωπολιτικές συγκρούσεις και προκλήσεις παραμένουν σημαντικές ιδίως στην γειτονιά της χώρας μας, που είναι η ΝΑ Μεσόγειος.

Εκτός αυτού, η όξυνση των ανισοτήτων παγκόσμια τα τελευταία χρόνια, μαζί με την αδυναμία των συστημάτων ασφάλισης να αντιμετωπίσουν τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, την ανάγκη για κοινωνική πολιτική και πρόνοια, έχει φθάσει τα δημόσια συστήματα υγείας και περίθαλψης στα όριά τους, ενώ πλέον με την πανδημία σε εξέλιξη, η απότομη αύξηση των δαπανών, μπορεί να προκαλέσει μαζική κατάρρευση των εθνικών συστημάτων, γεγονός που επιτείνει την οικονομική κρίση.

Ο μόνος δρόμος, για να συγκρατηθεί η παγκόσμια οικονομία, είναι αυτή την στιγμή οι συντονισμένες παρεμβάσεις νομισματικής πολιτικής, των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, όπως η FED, η ΕΚΤ και οι αντίστοιχες της Ιαπωνίας και Αγγλίας, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων αλλά και των νοικοκυριών, ώστε να διατηρηθεί ζωντανό το οικονομικό κύκλωμα, να υπάρχει επάρκεια αγαθών και τροφίμων στην αγορά και να κινηθεί όσο το δυνατόν το διεθνές εμπόριο μέσω εισαγωγών εξαγωγών, με στόχο να μην πληγούν χώρες συστημικές, για την παγκόσμια ισορροπία των αγορών προϊόντων και κεφαλαίου.

Επίσης, η ενεργοποίηση όλων των μεγάλων ταμείων χρηματοδότησης, από την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ αλλά και το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ, είναι απαραίτητη για να λειτουργήσουν απρόσκοπτα οι περισσότερες χώρες στην τήρηση του προϋπολογισμού τους και στην χρηματοδότηση των υπέρογκων δαπανών που απαιτούνται εν μέσω πανδημίας, για την προστασία των πληθυσμών.

Τέλος, επειδή όπως όλοι γνωρίζουν, οι αγορές είναι αμείλικτες στις περιόδους κρίσεων, για να μην υπάρξει κάποια διαδικασία αυτοκαταστροφής του συστήματος χρηματαγορών, θα πρέπει μέσα από τις επιτροπές κεφαλαιαγοράς των μεγάλων χρηματοοικονομικών κέντρων, να ελεγχθεί η υποτιμητική κερδοσκοπία που γίνεται από μεγάλα funds, τα οποία τελικά καθοδηγούν μέσω προσδοκιών τεχνητά την προσφορά και την ζήτηση και είναι πιθανό να επιταχύνουν την ύφεση αλλά και την κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας.

Τα δύσκολα μπορεί να φαίνεται ότι πέρασαν για αρκετές χώρες όπως η Ελλάδα που λειτούργησαν προληπτικά και αποτελεσματικά, όμως το πρόβλημα υπάρχει και επηρεάζει σημαντικά την παγκόσμια ζήτηση και προσφορά προς τα κάτω. Παρόλα αυτά, η ιστορία και οι κοινωνίες έχουν δείξει, πώς η αλληλεξάρτηση των οικονομιών όταν λειτουργεί συντονισμένα και όχι υποχρεωτικά ανταγωνιστικά, μπορεί να επιφέρει την επιθυμητή  ανάκαμψη που όλοι αναμένουν.

Ο Μελέτης Ρεντούμης είναι οικονομολόγος τραπεζικός