Πανδημία ανασφάλειας, ελαστικών μορφών εργασίας και απολύσεων – Το παυσίπονο ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ

Μετά τη δυνατότητα αναστολής συμβάσεων εργασίας με αποζημιώσεις ειδικού σκοπού, την εκ περιτροπής εργασία και τα άλλα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση της απασχόλησης η κυβέρνηση θέτει σε εφαρμογή από τη Δευτέρα 15 Ιουνίου τον μηχανισμό ενίσχυσης της απασχόλησης ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, την ελληνική εκδοχή του ευρωπαϊκού προγράμματος SURE.

Δίνοντας στις επιχειρήσεις-εργοδότες που εντάσσονται στο μηχανισμό «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ», τη δυνατότητα να προβαίνουν μονομερώς σε μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας έως του ποσοστού του 50% είτε για μέρος είτε για το σύνολο των εργαζομένων τους, με το 60% του μισθού που χάνεται να καλύπτεται από το κράτος, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανακόψει το κύμα απολύσεων και τη «διάλυση» της αγοράς εργασίας που έχει ήδη ξεκινήσει, παρά το ότι σε αρκετές περιπτώσεις η απαγόρευση απολύσεων τέθηκε ως όρος για τη χρήση των ευνοϊκών διατάξεων.

Όπως αποδεικνύει το τσουνάμι καταγγελιών για κρούσματα εργοδοτικής αυθαιρεσίας, που ξεκίνησε ήδη από την καταβολή της ειδικής αποζημίωσης με εργοδότες να ζητούν μέρος των χρημάτων από τους εργαζόμενους προκειμένου να σωθεί η επιχείρηση, δεν είναι λίγοι όσοι ακολουθώντας τις ίδιες συνταγές της μνημονιακής εποχής, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν και αυτή την νέα κρίση εις βάρος του κόσμου της εργασίας.

Κάθε κρίση… μια υπέροχη ευκαιρία

Για μια νέα απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και «εκτέλεσης» εργασιακών δικαιωμάτων κάθε κρίση είναι… μια υπέροχη ευκαιρία (που θα έλεγαν και οι «Τρύπες» στο ομώνυμο τραγούδι τους).

Οποιαδήποτε μορφή κρίσης, οικονομική, υγειονομική, κοινωνική, μέχρι και την κρίση στο γάμο του εργοδότη έχει αποδειχθεί ότι στο τέλος την πληρώνουν πάντα οι εργαζόμενοι με απολύσεις, ανεργία, ανασφάλεια, μείωση μισθών, εκφοβισμό (με υπενθύμιση δοθείσης ευκαιρίας του «ξέρεις πόσοι περιμένουν απ΄έξω για δουλειά;») και εργοδοτική αυθαιρεσία που εκτείνεται από λεκτικό τραμπουκισμό και ευθείες απειλές απόλυσης, μέχρι καταχρηστική «παρακράτηση» χρημάτων και πετσόκομμα μισθού με διάφορους τρόπους, με την εφευτερικότητα της εργοδοσίας  στον τομέα αυτό να είναι πραγματικά ανεξάντλητη.

Χωρίς δουλειά το 46,5% και το 23,6% περιμένει απόλυση

Η συνθήκη της πανδημίας διαμορφώνει μια εργασιακή ζούγκλα, στην οποία οι εργαζόμενοι προσπαθούν να επιβιώσουν με τα όπλα τους, όμως, και την υπομονή τους να έχουν ήδη εξαντληθεί στα πέτρινα μνημονιακά χρόνια.

Περισσότεροι από 6 στους 10 εργαζόμενους δηλώνουν πως έχουν υποστεί μείωση ωρών εργασίας, ενώ το 23,6% θεωρεί πιθανό να απολυθεί το επόμενο τρίμηνο.

Το 45,4% τα βγάζει πέρα με μεγάλη ή σχετική δυσκολία με το μηνιαίο εισόδημα του νοικοκυριού του, ενώ το 17,7% αναγκάστηκε να δανειστεί από φίλους και συγγενείς στη διάρκεια της καραντίνας.

Αποκαλυπτικά τα στοιχεία της έρευνας που διεξήγαγε το Eurofound για την αγωνία και τα πάθη των εργαζομένων στην Ελλάδα αλλά και συνολικά στην ΕΕ.

Το 66,2% δήλωσε πως μειώθηκαν οι ώρες απασχόλησής του. Ειδικότερα, το 53,5% ανέφερε πως το ωράριο εργασίας του μειώθηκε πολύ και το 12,8% πως μειώθηκε λίγο. Το αντίστοιχο ποσοστό για τη Γαλλία είναι 60% και για την Ιταλία 58,9%. Η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία και η Κύπρος ήταν οι τέσσερις χώρες όπου πάνω από τους μισούς εργαζόμενους δήλωσαν πως υπέστησαν σημαντική μείωση ωραρίου.

Ενδεικτικός της σύγχυσης και της αγωνίας των εργαζομένων είναι και ο αριθμός των μισθωτών που έχουν απευθυνθεί στην ομάδα πληροφόρησης και υποστήριξης εργαζομένων της ΓΣΕΕ «AΝΤΙCOVID-19», ο οποίος αγγίζει τους 10.000.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι ειδικοί της ΓΣΕΕ, ακόμη και στα ερωτήματα που υποβάλλουν οι εργαζόμενοι υποκρύπτονται συχνά παραβιάσεις της εργασιακής νομοθεσίας, με σημαντικό ποσοστό να αναφέρει ότι υποχρεώθηκε να δουλεύει κατά τη διάρκεια της αναστολής, ουσιαστικά πρόκειται για μια νέα μορφή μαύρης αδήλωτης εργασίας, ή ότι δεν έλαβαν την αποζημίωση ειδικού σκοπού που δικαιούνταν.

Πολλές καταγγελίες αφορούν τα ωράρια εργασίας και τις υπερωρίες, αλλά και καταχρηστικές μειώσεις μισθών.

Δεν λείπουν επίσης καταγγελίες για εξαναγκασμό σε παραίτηση, κυρίως σε πληττόμενους κλάδους που οι απολύσεις απαγορεύονταν.

Σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπονται οι απολύσεις

Επιχειρήσεις που δεν κάνουν χρήση των μέτρων προστασίας μπορούν να προχωρήσουν σε απολύσεις, όπως διευκρινίστηκε με εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας. Με την ίδια εγκύκλιο δίνονται εξηγήσεις για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου και ανοίγει «παράθυρο» για τη μη συνέχισή τους μετά τη λήξη της αναστολής υπό προϋποθέσεις.

Διευκρινιστική εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας ξεκαθαρίζει ότι οι επιχειρήσεις που επαναλειτουργούν κι εφόσον δεν κάνουν χρήση του μέτρου της παράτασης των αναστολών, αν δηλαδή ανακαλέσουν το 100% του προσωπικού τους σε ενεργή απασχόληση, μπορούν να προχωρήσουν σε απολύσεις, με βάση τις κοινές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται, αν κάνουν χρήση του μέτρου του προσωπικού ασφαλούς λειτουργίας, δηλαδή της εκ περιτροπής απασχόλησης.

Στον αντίποδα, διαφορετικό πλαίσιο προστασίας ισχύει για τις πληττόμενες επιχειρήσεις βάσει ΚΑΔ, οι οποίες υποχρεούνται να διατηρήσουν για 45 ημέρες μετά την αναστολή τους ίδιους εργαζόμενους και με τους ίδιους όρους εργασίας.

Τέλος, αν οι επαναλειτουργούσες επιχειρήσεις κάνουν χρήση του μέτρου της παράτασης αναστολής συμβάσεων εργασίας, εμπίπτουν στις διατάξεις που αφορούν τόσο την απαγόρευση καταγγελίας σύμβασης εργασίας για το σύνολο του προσωπικού τους μέχρι την 31η Μαΐου, όσο και την υποχρέωση να διατηρήσουν τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας και με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας για 45 ημέρες από τον χρόνο λήξης της παράτασης αναστολής συμβάσεων εργασίας.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, στο 45ήμερο της προστασίας δεν απαγορεύονται οι απολύσεις, αλλά πρέπει να διατηρείται ο ίδιος αριθμός θέσεων εργασίας.