Η χώρα – κλειδί για να μπλοκάρει η Ελλάδα το προκλητικό τουρκολιβυκό σύμφωνο

Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο για την κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά τη συμφωνία Ελλάδας – Ιταλίας για την ΑΟΖ έγραψε στα ΝΕΑ ο Πέτρος Λιάκουρας, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Αναφέρει συγκεκριμένα:

Η συμφωνία Ιταλίας – Ελλάδας ως κίνηση γεωπολιτικού συμβολισμού και δυναμικής ξεκλείδωσε την προοπτική της ευρύτερης περιοχής, διαμορφώνοντας το πρότυπο. Κατέδειξε ότι τα δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ για να κατοχυρωθούν και ασκηθούν πρέπει να καθορισθούν στις αντίστοιχες περιοχές με συμφωνίες οριοθέτησης με τα πλησίον αντικείμενα/παρακείμενα κράτη, των οποίων οι προβολές των ακτών προκαλούν επικαλύψεις διεκδικήσεων. Η υποχρέωση συμφωνίας προβλέπεται στη διάταξη οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ της Σύμβασης Δικαίου Θάλασσας του 1982 και συνιστά εθιμικό κανόνα δεσμεύοντας κάθε κράτος ασχέτως προσχώρησης σε αυτήν τη Σύμβαση.

Με την ανάλογη αντίληψη η Ελλάδα θα συνεχίσει την κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της στις θαλάσσιες ζώνες με τα γειτονικά παράκτια κράτη. Η Αίγυπτος και η Αλβανία εκλαμβάνονται πρώτες στη σειρά, αν και υπάρχουν δεδομένα τα οποία απαιτούν μια ιεράρχηση και προτεραιότητα δράσεων.

Η περιοχή της Αν. Μεσογείου κυρίως, με επίκεντρο τη Λιβύη, συγκεντρώνει την ιδιαίτερη προσοχή και το ενδιαφέρον, εκεί όπου η Τουρκία μονοπωλεί με σειρά παραβιάσεων παρά τις διεθνείς αντιδράσεις. Δεν είναι μόνο η παραβίαση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη. Με το τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει οριοθετήσει αυθαιρέτως με την απόμακρη Λιβύη, παρακάμπτοντας την οριοθέτηση των παρακείμενων ελληνικών νησιών με μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο που είναι τα αμέσως γειτονικά. Είχαμε τονίσει σε γνώμη («ΤΑ ΝΕΑ» 8/10/2019) ενόψει μιας πιθανής, που έγινε τελικώς πραγματικότητα, οριοθέτησης Τουρκίας και Λιβύης επί τη βάσει εισήγησης, απεικονιζόμενης επί χάρτου, του υπουργού Αμυνας Χουλουσί Ακάρ ότι έπρεπε να επισπευσθεί σε αυτήν την περιοχή συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο, τη χώρα – κλειδί.

Το πρώτο βήμα

Υπό αυτά τα δεδομένα προκρίνεται σταδιακά ως πρώτο βήμα η κατοχύρωση των δικαιωμάτων στην περιοχή που κατακλύζεται από το τύποις και ουσία παρανόμως συναφθέν τουρκολιβυκό μνημόνιο. Μια τέτοια συμφωνία στη μερικότερη περιοχή είναι δυνατή, εφόσον υπάρχει συναίνεση και διότι το προδικάζει η φυσική γειτνίαση, ανάμεσα στις αποκλειστικές αντικείμενες ακτές της Αιγύπτου και των ελληνικών νησιών που προσβάλλονται από τα σχέδια της Τουρκίας. Ανάμεσα στις ακτές αυτές δεν παρεμβάλλονται νόμιμες διεκδικήσεις τρίτων κρατών. Το δε τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σταθερά στην αποτύπωση των χαρτών που δημοσίευε επισήμως σταματούσε εκεί όπου μετέπειτα ο Ακάρ εισηγήθηκε το σχεδίασμα ακραίας οριοθέτησης με τη Λιβύη για να αποκλείσει την Ελλάδα από δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οριοθέτηση με την Αίγυπτο στην επικίνδυνη περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου κατοχυρώνει δυνάμει της συμφωνίας στην περιοχή τα δικαιώματά μας που αποκτούν διεθνή υπόσταση. Η συμφωνία θα πρωτοκολληθεί στα Ηνωμένα Εθνη μαζί με τις συντεταγμένες που μετά την οριοθέτηση έχουν νομική αξία.

Με τη συμφωνία η Ελλάδα, απολαύοντας νομίμως και αποκλειστικώς των δικαιωμάτων στην περιοχή, μπορεί να απαιτεί τη διακοπή όποιας παραβίασης εκ μέρους της Τουρκίας, με προσφερόμενα μέτρα εφαρμογής. Σε αντίθεση με ό,τι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα παρέμενε μόνο στο επίπεδο διεκδίκησης ή μονομερούς οριοθέτησης ελλείψει συμφωνίας. Αυτά έχουν εξεταστεί από τη διεθνή Δικαιοσύνη. Η συμφωνία όμως δεν θα είναι το μαγικό ραβδί επίλυσης της διαφοράς, που ήδη έχει δημιουργηθεί από την αντίρρησή μας έναντι του τουρκολιβυκού μνημονίου. Τα όπλα της Ελλάδας σαφώς ενισχύονται για την προστασία με έγερση διεθνούς ευθύνης ή και αποζημίωσης, αλλά η οριστική επίλυση, και ίσως δικαστική προσφυγή κατά της Λιβύης ως πρώτο βήμα, θα είναι στη στρατηγική μας.