Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Οι κύριες απειλές για την οικονομία – Ενστάσεις για μέτρα στήριξης

Βασικότερος κίνδυνος για την οικονομία εντός του 2020 είναι να επανακάμψει η υγειονομική κρίση με έξαρση του αριθμού των κρουσμάτων και ως συνέπεια να επιβληθούν διοικητικά νέοι άμεσοι περιορισμοί της οικονομικής δραστηριότητας, σχολιάζει το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο στην εαρινή έκθεσή του για την οικονομία.

Όπως επισημαίνει, σε αυτή την περίπτωση, η προβλεπόμενη ύφεση θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο και τα νέα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που θα πρέπει να ληφθούν, θα επιβαρύνουν περαιτέρω τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στις απειλές για την μελλοντική ανάκαμψη αναφέρει και τη «μονιμοποίηση» της μείωσης των μισθών και κατά συνέπεια την αδυναμία της ιδιωτικής κατανάλωσης να επανέλθει άμεσα στα προ της κρίσης επίπεδα.

Κρίνοντας τα ληφθέντα μέτρα από την κυβέρνηση για την στήριξη της οικονομίας εκφράζει φόβους και ενστάσεις σε ότι αφορά την παροχή δανείων με εγγύηση του Δημοσίου, επισημαίνοντας ότι ίσως αποδειχθεί υπεραισιόδοξη η εκτίμηση ότι θα κινητοποιηθούν πόροι 7 δισ. ευρώ, αλλά και τον κίνδυνο μετατόπισης κρίσιμων πόρων σε λιγότερο αποδοτικές επενδύσεις και νέας γενιάς «κόκκινων δανείων».

Καθοριστικής σημασίας το Ταμείο Ανάκαμψης

Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο δεν παραλείπει να τονίσει ότι οι αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα είναι καθοριστικής σημασίας ως προς τη διαμόρφωση των προοπτικών της ευρωπαϊκής οικονομίας και της οικονομίας των κρατών-μελών.

«Η δυσκολία να επιτευχθεί πολιτική συμφωνία στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τόσο για το είδος των παρεμβάσεων όσο και για την έκταση αυτών, ενισχύουν την αβεβαιότητα ως προς την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσει τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της ύφεσης» σημειώνει με νόημα.

Κρίσιμες οι αποφάσεις για τους δημοσιονομικούς στόχους

Καμπανάκι κρούει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο και σε ότι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους και τις δεσμεύσεις της Ελλάδας.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, όλοι οι δημοσιονομικοί στόχοι για το 2020 έχουν ανασταλεί.

«Ωστόσο δεν είναι γνωστό τι θα συμφωνηθεί για τα επόμενα χρόνια με τους ευρωπαίους εταίρους, επί του θέματος. Η πιθανότητα επαναφοράς περιοριστικών δημοσιονομικών μέτρων τα επόμενα χρόνια θα θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη».

Μη ασφαλείς ακόμη οι προβλέψεις για το ύψος της ύφεσης

Η πανδημία του νέου κοροναϊου έχει προκαλέσει σημαντικούς κλυδωνισμούς στην παγκόσμια οικονομία και οι οικονομικές προβλέψεις αναφέρουν την παρούσα ύφεση ως δυσμενέστερη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008-2009, επισημαίνεται στην έκθεση.

Η πανδημία, με τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα για υγειονομικούς λόγους, πλήττει και την ελληνική οικονομία, με συνέπεια να προβλέπεται ύφεση για το 2020, το βάθος της οποίας δεν μπορεί σήμερα να προσδιοριστεί επακριβώς, προστίθεται.

Κατά το πρώτο τετράμηνο 2020, φαίνεται ήδη να αναπτύσσονται αποπληθωριστικές τάσεις στην ελληνική οικονομία λόγω της εμφάνισης της πανδημίας, σημειώνουν ακόμη οι αναλυτές.

«Η κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας είναι αναμενόμενο ότι θα έχει συνέπειες στην απασχόληση, είτε εκφρασμένη σε ώρες εργασίας, είτε σε αριθμό απασχολούμενων» προσθέτουν.

Τα τρία σενάρια

Σημειώνεται ότι το Δημοσιονομικό Συμβούλιο επεξεργάστηκε τρία διαφορετικά σενάρια για την έκταση της ύφεσης το 2020. Τα σενάρια αυτά στηρίζονται σε τρεις πιθανές εκδοχές εξέλιξης της πανδημίας:

α) επιστροφή στη «νέα» κανονικότητα, με ύφεση του επιδημιολογικού φαινομένου,

β) αργή επανεκκίνηση της οικονομίας με ενδεχόμενες ήπιες εξάρσεις της επιδημίας

γ) αργή επανεκκίνηση της οικονομίας με αναζωπυρώσεις της πανδημίας που μπορεί να απαιτήσουν νέα μέτρα προσωρινού όμως χαρακτήρα.

Επιπλέον, τονίζουν οι αναλυτές, σημαντική επίδραση στις μακροοικονομικές εξελίξεις θα έχει η συμπεριφορά των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, έστω και αν υπάρξει ύφεση του επιδημιολογικού φαινομένου. Ένα γενικευμένο κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας θα αποτελέσει πρόσκομμα στην ανάκαμψη της οικονομίας, προσθέτουν.

Πάντως, προστίθεται στην έκθεση, η ελληνική οικονομία φαίνεται ότι θα πληγεί με ιδιαίτερη σφοδρότητα λόγω:

α) της μεγάλης, σχετικά, εξάρτησής της από τουρισμό και μεταφορές, β) της διάρθρωσής της, η οποία χαρακτηρίζεται από μικρού μεγέθους επιχειρήσεις με μικρά περιθώρια αντίδρασης σε καταστάσεις περιστολής της οικονομικής δραστηριότητας και γ) την υψηλή, σχετικά, προστιθέμενη αξία κλάδων όπως «διαχείρισης ακίνητης περιουσίας» «χονδρικό, λιανικό εμπόριο…υπηρεσίες εστίασης…», «τέχνες
διασκέδαση και ψυχαγωγία» κλπ οι οποίοι πλήττονται άμεσα και ισχυρά λόγω του κανόνα των αυξημένων κοινωνικών αποστάσεων που επιβάλλουν οι προδιαγραφές προστασίας έναντι της επιμόλυνσης από τον COVID-19.

«Ίσως η ανάκαμψη του 2021 μας εκπλήξει θετικά»

Ελπίδα για ευχάριστη έκπληξη σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη του 2021 αφήνει ο προέδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου καθηγητής Παναγιώτης Κορλίρας.

Όπως σημειώνει στο σημείωμά του στην έκθεση: «Η πανδημία του νέου κορωνοιού, με τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα για υγειονομικούς λόγους, πλήττει και την ελληνική οικονομία, με συνέπεια να προβλέπεται μια ύφεση για το 2020, το βάθος της οποίας δεν μπορεί σήμερα να προσδιοριστεί επακριβώς.»

» Η μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από τον τουρισμό, την εστίαση και τις μεταφορές, σε συνδυασμό με την πιθανότητα κάποιας έξαρσης των κρουσμάτων μετά το φθινόπωρο, είναι παράγοντες που προοιωνίζονται μια βαθιά ύφεση, ενώ και η σχέση Δημοσίου Χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί κοντά στο 200%.»

» Από την άλλη πλευρά, τα προσωρινά στοιχεία για το ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου του 2020, που δεν είναι τόσο αποθαρρυντικά, ίσως αντανακλούν την επίδραση της θετικής δυναμικής του 2019, ενώ και οι διεθνείς αγορές που είναι forward looking διατηρούν χαμηλό το επιτόκιο των ελληνικών ομολόγων.»

«Η επιτυχής διαχείριση της υγειονομικής πρόκλησης θέτει υψηλά τον πήχη για την διαχείριση της οικονομικής κρίσης, και ελπίζεται να αποτελέσει αφορμή για τον επανακαθορισμό της δομής της ελληνικής οικονομίας, προς ένα μοντέλο που ενισχύει τους τομείς εκείνους που είναι λιγότερο ευάλωτοι σε εξωγενείς διαταραχές. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα ισχύσει η δέσμευση για υψηλά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα, η ανάκαμψη του 2021 μπορεί να αποτελέσει μια ευχάριστη έκπληξη» καταλήγει ο κ. Κορλίρας.

• Η Εαρινή Έκθεση 2020

Οι κίνδυνοι για την οικονομία

Βασικότερος κίνδυνος για την οικονομία εντός του 2020 αποτελεί η πιθανότητα να επανακάμψει η υγειονομική κρίση με έξαρση του αριθμού των κρουσμάτων και συνέπεια να επιβληθούν διοικητικά νέοι άμεσοι περιορισμοί της οικονομικής δραστηριότητας, είτε ευρεία συρρίκνωσή της από «αυθόρμητες» επιλογές των πολιτών λόγω της έντασης μιας πιθανώς γενικευμένης ανασφάλειας, όπως αναφέρεται στην έκθεση.

Σε αυτή την περίπτωση, εξηγούν οι αναλυτές, η προβλεπόμενη ύφεση θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο και τα νέα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που θα πρέπει να ληφθούν θα επιβαρύνουν περαιτέρω τον κρατικό προϋπολογισμό.

Μέχρι σήμερα, «δεδομένων των έκτακτων συνθηκών η κυβέρνηση υιοθέτησε σειρά οικονομικών μέτρων με στόχο τον περιορισμό των αρνητικών οικονομικών συνεπειών. Σύμφωνα με όσα αποτυπώνονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2020 οι συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις για τον προϋπολογισμό του 2020 θα ανέλθουν σε περίπου 9,5 δισ. ευρώ.»

Δημοσιονομική επίπτωση εντός του 2020, σημαίνει ότι είτε επιβαρύνεται ευθέως ο προϋπολογισμός 2020 λόγω αύξησης δαπάνης, είτε η επιβάρυνση προκύπτει λόγω έκπτωσης φόρου-μείωσης φορολογικού συντελεστή, είτε λόγω των μεταθέσεων είσπραξης εσόδων στο μέλλον, επισημαίνεται στην έκθεση.

Στην τελευταία περίπτωση ως δημοσιονομική επίπτωση στον προϋπολογισμό του 2020 καταγράφεται η απώλεια εσόδων τα οποία επρόκειτο να εισπραχθούν εντός του 2020, αλλά λόγω των παρεμβάσεων, η είσπραξη μετατίθεται για μετά το 2020.

Από το σύνολο των προβλεπόμενων παρεμβάσεων των 9,5 δισ. ευρώ, εκτιμάται ότι το 73,7%, αφορά σε μεταβιβαστικές πληρωμές, 16,4% αφορά σε δημοσιονομικές επιπτώσεις που προκαλούνται από παράταση/αναστολή πληρωμής φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, 3,6% αφορούν σε φορολογικές ελαφρύνσεις και 6,3% του ύψους των παρεμβάσεων, εκτιμάται ότι θα κατευθυνθεί σε δημόσια κατανάλωση.

Ένας ακόμα κίνδυνος που δύναται να επιβραδύνει τη μελλοντική ανάκαμψη της οικονομίας αφορά στη μη παροδική μείωση των αμοιβών της εργασίας, και κατά συνέπεια την αδυναμία της ιδιωτικής κατανάλωσης να επανέλθει άμεσα στα προ της κρίσης επίπεδα, επισημαίνεται στην έκθεση.

Ενστάσεις για τα δάνεια με εγγύηση Δημοσίου

Σε σχέση με την αποτελεσματικότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί για την ανάσχεση της ύφεσης, κομβικής σημασίας είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή τους, ιδίως όσον αφορά στις εγγυήσεις ύψους 2 δισ. ευρώ που θα δοθούν μέσω του Ταμείου Εγγυοδοσίας της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, σημειώνεται στην έκθεση.

«Σύμφωνα με το ΥΠΟΙΚ, οι εγγυήσεις αυτές αναμένεται να κινητοποιήσουν συνολικούς πόρους 7 δισ. ευρώ, πρόβλεψη που ενδεχομένως να αποδειχθεί υπεραισιόδοξη» τονίζεται στην έκθεση και προστίθεται:

» Επιπρόσθετα, οι πιστώσεις που θα κατευθυνθούν προς τα εγγυημένα δάνεια πιθανόν να μην αποτελέσουν νέους πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους που θα αυξάνουν τη συνολική χρηματοδότηση της οικονομίας, αλλά απλή ανακατεύθυνση υφιστάμενων κεφαλαίων που θα είχαν διατεθεί ούτως ή άλλως στην αγορά από τα πιστωτικά ιδρύματα, αλλά σε άλλους δανειολήπτες.»

» Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανό η κρατική παρέμβαση να αποκτήσει και μια στρεβλωτική διάσταση, στο μέτρο που μπορεί να μετατοπίσει χρηματοδοτήσεις προς λιγότερο αποδοτικά επενδυτικά σχέδια.»

» Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδείνωση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών και ενδεχομένως σε δημιουργία μιας νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων, με πιθανές αυξημένες καταπτώσεις και κατ’ ακολουθία πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος».