Το σχολείο και το όνειρο

Δεν ξέρω ποιο μπορεί να είναι το μέτρο ενός πετυχημένου και αποτελεσματικού σχολικού εξεταστικού συστήματος. Υποθέτω ότι μπορεί να είναι το κατά πόσο οι άνθρωποι δεκαετίες μετά βλέπουν ή δεν βλέπουν εφιάλτες που αφορούν τις εξετάσεις που έδωσαν στο σχολείο. Στην Ελλάδα, με διάφορες κυβερνήσεις και διάφορα εξεταστικά συστήματα, οι Πανελλήνιες είναι συνδεδεμένες για πολλούς ανθρώπους με τους εφιάλτες που βλέπουν χρόνια μετά. Δεν θέλω να υποτιμήσω την αξία της προσπάθειας, της μελέτης, της επίτευξης στόχων.

Το να θες να βελτιώσεις τη ζωή σου με το διάβασμα και να κινηθείς προς τους ορίζοντες που ανοίγει η εμπειρία των πανεπιστημιακών σπουδών είναι σοφή πλευρά μιας ορισμένης λαϊκής κουλτούρας, που δεν περιορίζεται μόνο στην επιδίωξη «ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας». Ομως, αυτό δεν μπορεί να σημαίνει ένα σχολείο που είναι σχεδόν αποκλειστικά προσανατολισμένο στις εξετάσεις.

Γιατί αυτό είναι ένα φτωχό σχολείο. Γι’ αυτό τον λόγο και έχει μεγάλη σημασία το αναλυτικό πρόγραμμα να μη δομείται κυρίως γύρω από τις εξετάσεις. Κατανοώ την ανάγκη το σχολείο να προσφέρει επαρκή προετοιμασία, ώστε αυτή να μην αναζητείται αλλού, όμως πιστεύω ότι άλλες προτεραιότητες όπως η μείωση των μαθητών ανά τμήμα θα μπορούσαν συνεισφέρουν επίσης.

Ομως, για να μην κυριαρχούν οι εξετάσεις (και οι εφιάλτες που φέρνουν), το σχολείο πρέπει κατά κάποιον τρόπο να αντιπαλεύει τον εαυτό του, να είναι ένα πεδίο μάχης ανάμεσα από τη μια στην απαίτηση προετοιμασίας για τις εξετάσεις και όλα όσα αυτή συνεπάγεται και από την άλλη όλα τα άλλα που έχει να προσφέρει: τη γνώση ως έρευνα και όχι ως «ύλη», την επαφή με την τέχνη, την απελευθέρωση της δημιουργικότητας, την κοινωνικότητα, τα όνειρα. Το σχολείο πρέπει να μπορεί να κάνει τα παιδιά και τους εφήβους να ονειρεύονται, να πειραματίζονται και όχι απλώς να «βάζουν στόχους».

Σε μια τέτοια περίπτωση και περισσότερα καλλιτεχνικά μαθήματα χρειαζόμαστε και περισσότερες συλλογικές ερευνητικές δημιουργικές δραστηριότητες.