Τραπεζάκια έξω

Λαός υπαίθριος ιστορικός ο ελληνικός, δοκιμάζει αυτές τις ημέρες μια ομολογουμένως δύσκολη εξίσωση. Την προστασία από την πανδημία εν μέσω καλοκαιριού. Σχεδόν δομικό στοιχείο της εξωστρεφούς συμπεριφοράς αλλά και των μεταπολεμικών καταναλωτικών συνηθειών, η έξοδος σε μπαρ, ταβέρνα, εστιατόριο, θερινό σινεμά είναι συνυφασμένη με το togetherness, δηλαδή το αντίθετο της κοινωνικής αποστασιοποίησης που επιτάσσουν οι πανδημικοί καιροί.

Για να γίνει σαφές στο σημερινό σημείωμα. Η πανδημία είναι εδώ. Φάρμακο και εμβόλιο δεν έχουν υπάρξει. Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι. Πρέπει όμως να επανεκκινηθεί η οικονομία. Η οποία, για να το θυμόμαστε, είναι και οι εργαζόμενοι της χώρας. Και ένα μεγάλο μέρος τους, λόγω σύστασης της ελληνικής ιδιαιτερότητας, σε εστίαση και τουρισμό, σπαρασσόμενους κλάδους σήμερα.

Ποια είναι σε αυτό το πεδίο, λοιπόν, τα επικίνδυνα νέα στοιχεία; Θα το πω όπως μου το είπε μικροεστιάτορας του κέντρου των Αθηνών. Πως ο κόσμος σιγά σιγά και λόγω πολλών παραγόντων διαμορφώνει μια νέα συμπεριφορά που δεν περιλαμβάνει πια το έξω όπως το ξέραμε και όπως το περιγράφουμε στην αρχή του σημερινού μας σημειώματος. Οι πιτσιρικάδες πια μαζεύονται ρεφενέ σε σπίτια. Οι μεγαλύτεροι έχουν αρχίσει και δεν έχουν στον τακτικό προϋπολογισμό της οικογένειάς τους την έξοδο, τουλάχιστον όπως την ξέραμε.

Η νέα συμπεριφορά αργά ή γρήγορα θα είναι καταστροφική για τη μεσαία επιχειρηματικότητα. Για τη λεγόμενη ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Προσθέστε εδώ – για να το επεκτείνω – και τη νέα συμπεριφορά στις αγορές. Το ηλεκτρονικό shopping έναντι της αναλογικής αγοράς, που επίσης τροποποιεί την ίδια την έννοια της αγοράς (όχι μόνο με την οικονομική, αλλά και με την έννοια της συνύπαρξης και της ώσμωσης). Μεγάλο μέρος της ανθρώπινης δραστηριότητας εκχωρείται ταχύτατα στο Ιντερνετ.

Και όλα αυτά δεν τα επισημαίνουμε με τρόπο φοβικό αλλά ως τα χαρακτηριστικά μιας νέας συλλογικής πραγματικότητας που σύντομα θα διατηρεί πολύ λίγα στοιχεία από την προηγούμενη φάση. Διότι το καθημερινό νταραβέρι, ο διάλογος, οι σχέσεις που αναπτύσσουμε με τους μαγαζάτορες των συνηθειών μας (από ρουχάδικα μέχρι μπαρ) έχουν και ένα στοιχείο της ίδιας της κοινωνικής συνοχής. Δεν ψωνίζω ή βγαίνω και άρα υπάρχω. Επιλέγω όμως να βγω και αυτό με κάνει μέρος μιας κοινότητας.

Βεβαίως, σε όλα αυτά υπάρχει το θέμα του πορτοφολιού. Η οικονομική δυνατότητα που σήμερα συμπιέζεται κάτω από τη διαφαινόμενη ύφεση, τις νέες εργασιακές σχέσεις που ήλθαν για να μείνουν και που γκρεμίζουν κάθε προηγούμενο κοινωνικό συμβόλαιο. Δεν θα είναι μακριά η εποχή που θα φαντάζει πολυτέλεια η έξοδος. Τώρα θα χρειαστεί λοιπόν ένα γενναίο πρόγραμμα ενίσχυσης της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Ας μην ξεχνούμε πως τα μαγαζιά απασχολούν εργαζομένους και, με μια αλυσιδωτή έννοια, άλλων κλάδων (π.χ. τροφοδοσία, κάβες κ.τ.λ.). Τα μαγαζιά είναι αποτέλεσμα του ρίσκου των ιδιοκτητών αλλά και των ηθών μιας κοινωνίας. Τα καφενεία και τα μπαρ επιτελούν μια λειτουργία, ίσως και ταυτοτική. Το ίδιο και τα εμπορικά, τα εστιατόρια, οι ταβέρνες.

Αυτές τις ημέρες, η πλειονότητά τους πήρε ένα παραπάνω κόστος για να τηρήσει τα μέτρα της προστασίας από τον κορωνοϊό. Μείωσε τραπεζάκια έξω. Εξοπλίστηκε με δικό της κόστος. Επινόησε τρόπους να σταθεί στη νέα λαίλαπα. Ας είναι επιεικής η πολιτεία με τα μαγαζιά. Και ας μην τα βλέπει μόνον ως πόλους αφαίμαξης φόρων.