Η βιομηχανία μωρών του Κιέβου και το δράμα δεκάδων βρεφών εν μέσω κοροναϊού

Σε δύο μεγάλες αίθουσες υποδοχής του ξενοδοχείου «Βενετία» στα προάστια του Κιέβου που φυλάσσεται με συρματόπλεγμα, παρατεταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο μέσα στις κούνιες τους, βρίσκονται μωρά. Είναι τα παιδιά ζευγαριών από το εξωτερικό που έχουν γεννηθεί από Ουκρανές παρένθετες μητέρες, μέσω του Κέντρου για την Ανθρώπινη Αναπαραγωγή της BioTexCom, της μεγαλύτερης κλινικής παρένθετης κύησης στον κόσμο, με έδρα το Κίεβο.

Τα μωρά έχουν ξεμείνει στο ξενοδοχείο, αφού οι γονείς τους δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν εντός της Ουκρανίας μετά το κλείσιμο των συνόρων λόγω της πανδημίας τον Μάρτιο.

Οι αγχωμένοι γονείς βλέπουν τα μωρά τους, τα οποία δεν έχουν καταφέρει να συναντήσουν ακόμη μέσω κλήσεων βίντεο, ενώ άλλοι έχουν στείλει ηχογραφήσεις με τις φωνές τους για να νανουρίζουν τα παιδιά.

Η BioTexCom δημοσίευσε βίντεο κατά τη διάρκεια του Μαΐου για να τονίσει το σπαρακτικό δίλημμα των γονιών και να πιέσει για τη χαλάρωση των περιορισμών στα σύνορα της χώρας.

Βιομηχανία παρένθετης κύησης

Περίπου 50 μωρά παραμένουν στο ξενοδοχείο και η κατάσταση φέρνει στο επίκεντρο της κριτικής το κατά πόσον η συγκεκριμένη διαδικασία βρίσκεται εντός των ορίων της ηθικής, ιδιαιτέρως στη συγκεκριμένη κλίμακα, καθώς η παρένθετη μητρότητα έναντι χρημάτων έχει λάβει διαστάσεις βιομηχανίας στην Ουκρανία.

Ο Μικόλα Κουλέμπα, συνήγορος των δικαιωμάτων των παιδιών, δήλωσε πρόσφατα ότι δεν αρκεί η μεταρρύθμιση ενός συστήματος που σύμφωνα με τον ίδιο παραβιάζει τα δικαιώματα των παιδιών. Μάλιστα, πιστεύει ότι η παρένθετη κύηση για ζευγάρια από άλλες χώρες θα πρέπει να απαγορευτεί.

Ωστόσο, σε μια αδύναμη οικονομία, όπου ο μέσος μισθός κινείται στα 330€ το μήνα, και με τον πόλεμο με τη Ρωσία να συνεχίζεται, πολλές φτωχές γυναίκες, ιδιαιτέρως στις μικρότερες πόλεις και τις επαρχιακές περιοχές, εξακολουθούν να κάνουν ουρές για να γεννήσουν μωρά έναντι χρημάτων, παρά το βαρύ κόστος που έχει η διαδικασία για την υγεία και την ψυχολογία τους.

«Δεν ήθελα να τη δώσω. Έκλαιγα»

Στη Νινίτσια, μια πόλη στα νοτιοδυτικά του Κιέβου, η Λουντμίλα περιμένει ακόμη να παραλάβει τα χρήματά της για τη γέννηση της κόρης ενός ζευγαριού Γερμανών τον Φεβρουάριο. Στέλνει συχνά μηνύματα στο πρακτορείο παρένθετης κύησης όπου ανήκει (δεν πρόκειται για την BioTexCom), που όπως λέει της οφείλει 6,000€. «Μου λένε διαρκώς ότι δεν μπορούν να μου στείλουν ολόκληρο το ποσό λόγω του lockdown».

Αν και η εμφύτευση του εμβρύου και το μεγαλύτερο μέρος της κύησής της έλαβαν χώρα στο Κίεβο και τη Βινίτσια, το πρακτορείο της της ζήτησε να ταξιδέψει στην Πολωνία ώστε το μωρό να δηλωθεί εκεί. Το προσωπικό του νοσοκομείου δεν γνώριζε ότι η Λουντμίλα ήταν παρένθετη μητέρα, καθώς στην Πολωνία η παρένθετη κύηση έναντι αμοιβής απαγορεύεται από το νόμο. Το ίδιο ισχύει και για το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Ευρώπης.

«Δεν ήθελα να τη δώσω. Έκλαιγα», θυμάται η Λουντμίλα. Λέει ότι αφού φρόντισε επί δύο μέρες το μωρό στο δωμάτιο της κλινικής, δεν άντεχε να το παραδώσει. «Όμως ήξερα ότι αυτός ήταν ο σκοπός από την αρχή».

Η Λουντμίλα, η οποία είναι πωλήτρια σε κατάστημα και ανύπαντρη μητέρα, παλεύει εδώ και χρόνια να βρει ένα σπίτι για τον εαυτό της και τα τρία παιδιά της, ώστε να μπορέσουν να εγκαταλείψουν το δωμάτιο όπου κατοικούν σε έναν ξενώνα. Αυτό ήταν που την ώθησε το 2017 στην κλινική παρένθετης κύησης. Με τα χρήματα που αποκόμισε κατάφερε να πάρει δάνειο για να αγοράσει ένα διαμέρισμα. Αν και χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε μονάδα εντατικής θεραπείας εξαιτίας των επιπλοκών στην εγκυμοσύνη της, η Λουντμίλα αποφάσισε να επαναλάβει τη διαδικασία για να αποπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του δανείου.

Χιλιάδες παρένθετες κυήσεις κάθε χρόνο

Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, όμως εκτιμάται ότι αρκετές χιλιάδες παιδιά γεννιούνται κάθε χρόνο στην Ουκρανία από παρένθετες μητέρες. Το 80% αυτών των μωρών προέρχονται από ξένα ζευγάρια, που επιλέγουν την Ουκρανία επειδή εκεί η διαδικασία είναι νόμιμη και φθηνή. Ο Σεργκέι Αντόνοφ, δικηγόρος ειδικός σε ζητήματα νομιμότητας, αναφέρει ότι τα πρακτορεία παρένθετης μητρότητας της Ουκρανίας συχνά φροντίζουν οι γεννήσεις να γίνουν εκτός της χώρας, ώστε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες πολιτογράφησης των μωρών.

Η τιμή ενός πακέτου παρένθετης μητρότητας στην Ουκρανία ξεκινά από τα 27.500€, εκ των οποίων η παρένθετη μητέρα εισπράττει περίπου τα 11.000€. Οι υποψήφιοι γονείς απαιτείται γενικώς να είναι παντρεμένα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια και να διαθέτουν γραπτές αποδείξεις της υπογονιμότητάς τους. Οι κλινικές και τα πρακτορεία παρένθετης κύησης τοποθετούν διαφημίσεις σε εφημερίδες, σε ΜΜΜ και σε ομάδες σχετικού περιεχομένου στα κοινωνικά δίκτυα.

Οι σκοτεινές πτυχές της βιομηχανίας

Αρκετές γυναίκες που έχουν γεννήσει μωρά για ξένα ζευγάρια μέσω της BioTexCom έχουν υποβάλει μηνύσεις, αφού λίγο καιρό μετά το πέρας της κύησης εμφάνισαν επιθετικό καρκίνο στη μήτρα. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αυτό προέκυψε από τη συγκεκριμένη διαδικασία, εδώ και αρκετά χρόνια «τρέχει» αστυνομική έρευνα γύρω από το ζήτημα.

Ο Γιούρι Κοβάλτσουκ, πρώην εισαγγελέας το γραφείο του οποίου επέβλεπε μια σειρά αστυνομικών ερευνών για την BioTexCom από το 2018 έως το 2019, αναφέρει ότι εκτός από τις καταγγελίες για σοβαρές βλάβες – ακόμη και υστερεκτομές – εξαιτίας της παρένθετης μητρότητας, ορισμένες έρευνες εστίαζαν σε κατηγορίες για εξαπάτηση ή ακόμη και για εμπόριο ανθρώπων. Η συγκεκριμένη έρευνα, που έλαβε χώρα το 2016, ξεκίνησε όταν ένα ζευγάρι Ιταλών ανακάλυψε το 2011 ότι τα παιδιά που είχαν πάρει μαζί τους στην πατρίδα τους δεν είχαν βιολογική συγγένεια με εκείνους. Ο Κοβάλτσεκ απομακρύνθηκε από τη θέση του τον περασμένο μήνα και πιστεύει ότι μετά από αυτό οι έρευνες για την BioTexCom αδράνησαν. Έγραψε στο γραφείο του συνηγόρου δικαιωμάτων των παιδιών τον Μάιο περιγράφοντας τις ανησυχίες του γύρω από την κλινική.

Τι υποστηρίζει η εταιρεία

Στο ξενοδοχείο «Βενετία», ο Άλμπερτ Τοτσιλόφσκι, ιδιοκτήτης της BioTexCom, δεν αρνείται ότι έχουν γίνει λάθη κατά την εμφύτευση εμβρύων το 2011, που οδήγησαν στις έρευνες για εμπόριο ανθρώπων.

Αποδίδει το σφάλμα στην έλλειψη εμπειρίας, καθώς τότε η κλινική συμπλήρωνε μόλις έναν χρόνο ζωής, όπως λέει: «Δεν νομίζω ότι είμαστε οι μόνοι που κάναμε λάθη στο παρελθόν. Αν κάποιος αρχίσει να ελέγχει το DNA, θα υπάρξουν πολλαπλά σκάνδαλα».

Υποστηρίζει ότι τουλάχιστον σε τρεις περιπτώσεις οι γονείς αρνήθηκαν να παραλάβουν τα μωρά τους, επειδή γεννήθηκαν με προβλήματα υγείας. Η πιο διάσημη σχετική υπόθεση αφορά την περίπτωση της Μπρίτζετ, της κόρης ενός ζευγαριού Αμερικανών, η οποία γεννήθηκε το 2016 και πλέον ζει σε ένα ορφανοτροφείο στην ανατολική Ουκρανία. «Ήταν μια τραγωδία για μας», λέει ο Τοτσιλόφσκι.

Η ιστοσελίδα της εταιρείας διαφημίζεται λέγοντας πως έχει «τις καλύτερες παρένθετες μητέρες», ενώ ο Τοτσιλόφσκι αρνείται την κακομεταχείριση οποιασδήποτε γυναίκας αλλά και την οποιαδήποτε απάτη εκ μέρους της κλινικής του.

«Δεν έχασαν την υγεία τους στην επιχείρησή μου, αλλά στις μαιευτικές κλινικές. Η κλινική μας ασχολείται με τεχνολογίες αναπαραγωγής, οι άλλες διαδικασίες συμβαίνουν στα δημόσια νοσοκομεία… Σε αρκετές περιπτώσεις καταβάλλουμε αποζημιώσεις. Αν αφαιρεθεί μια μήτρα, πληρώνουμε αποζημίωση αντίστοιχη με αυτή που προβλέπει το συμβόλαιο».

Οι παρένθετες μητέρες αντιστέκονται

Οι παρένθετες μητέρες αυτο-οργανώνονται στα κοινωνικά δίκτυα, όπου ανταλλάσσουν συμβουλές και προειδοποιήσεις για τα πρακτορεία παρένθετης κύησης. Η Σβιτλάνα Σοκολόβα, πρώην παρένθετη μητέρα και νυν ακτιβίστρια στη ΜΚΟ Δύναμη των Μητέρων, που βοηθά τις παρένθετες μητέρες, αναφέρει ότι τα παράπονα για κακομεταχείριση αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown. Μια ομάδα γυναικών αναφέρει ότι το συμβόλαιό τους τις ανάγκαζε να δέχονται εμφυτεύσεις εμβρύων στη μήτρα τους για ένα χρόνο μέχρι να μείνουν έγκυοι. «Μέσα από αυτό το συμβόλαιο, οι γυναίκες μετατράπηκαν σε αντικείμενα», αναφέρει.

Η Μαρίνα Λεχένκα, δικηγόρος στη La Strada, αναφέρει ότι η ανοιχτή γραμμή της φιλανθρωπικής οργάνωσης λαμβάνει περίπου 100 κλήσεις το χρόνο από παρένθετες μητέρες που διαμαρτύρονται για το άγχος που βιώνουν αφού έδωσαν τα μωρά ή για τα προβλήματα που τους έχουν προκαλέσει οι ορμόνες που έλαβαν για να αυξήσουν τις πιθανότητες εγκυμοσύνης. Θυμάται την περίπτωση μιας μητέρας που κρυβόταν σε ένα χωριό γιατί δεν ήθελε να δώσει το παρένθετο μωρό της.

Η Λεχένκα συμφωνεί ότι η παρένθετη κύηση έναντι αμοιβής θα πρέπει να απαγορευτεί στην Ουκρανία. Η Σοκολόβα, η οποία είναι συνιδιοκτήτρια ενός πρακτορείου παρένθετης κύησης, θεωρεί ότι αντ’ αυτού θα πρέπει να θεσπιστεί το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που θα προστατεύει τις παρένθετες μητέρες. «Αλλιώς απλώς θα συνεχίσει να συμβαίνει παράνομα».

Αμφίβολη η εισαγωγή ρυθμιστικής νομοθεσίας

Παρά τις πιέσεις για ρύθμιση της βιομηχανίας παρένθετης κύησης – και αρκετά σχέδια νόμου που έχουν προταθεί στο κοινοβούλιο – οι ειδικοί αμφιβάλλουν για το κατά πόσον θα υπάρξουν άμεσα νομικές αλλαγές για τον έλεγχο του κλάδου. Ο Τοτσιλόφσκι δηλώνει ότι αν η παρένθετη κύηση έναντι αμοιβής γινόταν παράνομη, η κλινική του θα άλλαζε αντικείμενο και θα στρεφόταν στη δωρεά εμβρύων. «Το μέλλον του πλανήτη είναι η βιοτεχνολογία», υποστηρίζει.

Μία από τις συνηθισμένες αγωνίες των παρένθετων μητέρων είναι το αν τα ζευγάρια των βιολογικών γονιών θα έρθουν να παραλάβουν το μωρό τους αμέσως μετά τη γέννησή του. Αλλιώς, σε πολλές περιπτώσεις αναγκάζονται να τα φροντίζουν οι ίδιες, ακόμη και για πολλούς μήνες μετά τον τοκετό, σημειώνει η Σολοκόβα. Θυμάται, μάλιστα, ένα περιστατικό υιοθεσίας ενός μωρού από μια παρένθετη μητέρα, αφού οι γονείς του τελευταία στιγμή το απέρριψαν.

Παράλληλα, σχεδόν καθημερινά καινούργια μωρά γεννημένα από παρένθετες μητέρες φθάνουν στην BioTexCom και τοποθετούνται στο ξενοδοχείο «Βενετία». Εκεί, μια ομάδα ζευγαριών από την Αργεντινή και την Ισπανία, ορισμένα εκ των οποίων ταξίδεψαν στο Κίεβο πριν το lockdown, ενώθηκαν την περασμένη εβδομάδα με τα μωρά τους. Όμως δεν είναι βέβαιο ακόμη πότε θα ανοίξουν επισήμως τα ουκρανικά σύνορα – ούτε προς ποιες χώρες.

Ο Ραφαέλ Άιρες από την Ισπανία έφτασε στην Ουκρανία πριν το lockdown για να παραλάβει την κόρη του, και έχει εγκλωβιστεί εκεί εδώ και μήνες. Η γυναίκα του παραμένει στην Ισπανία. Όμως αυτή η επιπλοκή δεν έχει αμαυρώσει την ευτυχία τους. Το ζευγάρι προσπαθούσε να κάνει παιδί επί οκτώ χρόνια. «Και τώρα», λέει, «τα-ντάμ!».

Πηγή: www.theguardian.com