«Νεκροταφείο» των μεταχειρισμένων οχημάτων της Ευρώπης η Ελλάδα – Σε κίνδυνο η δημόσια υγεία

Έναν από τους πλέον γερασμένους στόλους αυτοκινήτων στην Ευρώπη έχει πλέον η χώρα μας, καθώς εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και άλλων παραγόντων, τα κυκλοφορούντα επιβατικά οχήματα έχουν πλέον κατά πολύ υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία. Συγκεκριμένα, τα αυτοκίνητα που διασχίζουν σήμερα τους δρόμους της Ελλάδας έχουν μέση ηλικία 16 έτη, ενώ προ δέκα ετών η ηλικία τους κινούνταν κατά μέσο όρο στα 11,3 έτη. Μια από τις κυριότερες αιτίες για αυτή την οπισθοδρόμηση, είναι και η τεράστια αύξηση των εισαγωγών μεταχειρισμένων οχημάτων από το εξωτερικό.

Τα οχήματα αυτά, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν στη χώρα προέλευσής τους ως εξαιρετικά ρυπογόνα, προωθούνται στην Ελλάδα, συχνά με πλαστά στοιχεία γύρω από τα χιλιόμετρα που έχουν διανύσει, το μοντέλο και την τεχνολογία τους. Ουσιαστικά, πρόκειται για τη μετατροπή της χώρας μας σε… ευρωπαϊκή χωματερή αυτοκινήτων, με πολύ σημαντικούς κινδύνους για τους καταναλωτές αλλά και για τη δημόσια υγεία.

Δωδεκαπλασιασμός των εισαγωγών

Στη διάρκεια της τελευταίας εξαετίας, ένα ατυχές φορολογικό πλαίσιο επέτρεπε τις εισαγωγές μεταχειρισμένων οχημάτων με πολύ ευνοϊκούς όρους σε σχέση με τη φορολόγηση των εγχώριων. Έτσι, σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των εισαγόμενων μεταχειρισμένων (που μέχρι τότε αποτελούσαν μόλις το 8%-9% των ετήσιων εισαγωγών οχημάτων) από 6,280 το 2013 στα 71,095 το 2019. Πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, η τάση για το 2020 έδειχνε περί τις 80,000 εισαγωγές μέχρι το τέλος του έτους. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μέση ηλικία των εισαγόμενων επιβατικών αυτοκινήτων κινείται πλέον στα 10,6 έτη, ενώ μόλις το 5,6% είναι τρέχουσας τεχνολογίας (Euro 6, 2015+). Αντίστοιχη εικόνα παρουσιάζουν και τα επαγγελματικά αυτοκίνητα, με τα μεταχειρισμένα ελαφρά φορτηγά που εισάγονται κάθε χρόνο να είναι διπλάσια των καινούργιων.

Προ δυσάρεστων εκπλήξεων οι καταναλωτές

Στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν ένα οικονομικό νέο όχημα, οι πολίτες που εμπιστεύονται εμπόρους από το εξωτερικό ή τους εγχώριους μεσάζοντές τους πέφτουν συχνά θύματα εξαπάτησης, τόσο αναφορικά με την κατάσταση του νέου τους αυτοκινήτου, όσο και σε σχέση με τη νομιμότητα των διαδικασιών εκτελωνισμού του. Ορισμένες από τις πλέον συνηθισμένες πρακτικές των ξένων εμπόρων περιλαμβάνουν το «γύρισμα» των χιλιομέτρων και την αλλαγή έτους πρώτης κυκλοφορίας, προκειμένου να πείσουν τους αγοραστές ότι βρίσκονται ενώπιον μιας «ευκαιρίας», ενώ στην πραγματικότητα τους πωλούν οχήματα σε κακή κατάσταση.

Στο παρελθόν εκατοντάδες ιδιοκτήτες είχαν βρεθεί αντιμέτωποι με τον κίνδυνο κατάσχεσης των αυτοκινήτων τους, αφού διαπιστώθηκαν ψευδώς δηλωμένα στοιχεία. Οι έμποροι που τα είχαν εισάγει στη χώρα μας είχαν παρουσιάσει πλαστές άδειες κυκλοφορίας και πιστοποιητικά συμμόρφωσης, είχαν αποκρύψει μέρη του εξοπλισμού και είχαν δηλώσει ψευδή κατηγορία Euro+ και μοντέλο, με σκοπό τη μείωση των τελών ταξινόμησης και τιμολόγησης, ενώ σε αμέτρητες περιπτώσεις μέσω διαφόρων μεθόδων εξαπάτησης δεν είχαν καταβάλει τον οφειλόμενο ΦΠΑ. Γνωρίζοντας ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μελλοντικά προβλήματα από τη διαπίστωση αυτών των παρατυπιών, έπειθαν τους αγοραστές να τελωνίσουν τα οχήματα στο όνομά τους, μεταβιβάζοντάς τους την ευθύνη και την πιθανή εμπλοκή με τη νομοθεσία.

Κίνδυνοι για όλη την κοινωνία

Έχοντας λάβει μορφή χιονοστιβάδας, το φαινόμενο της αγοράς εισαγόμενων μεταχειρισμένων οχημάτων, δεν απειλεί πλέον μόνο τους επίδοξους ιδιοκτήτες, αλλά και το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Ένα – κυριολεκτικό – μαύρο σύννεφο

Τα κενά στη νομοθεσία, σε συνδυασμό με τους επιτήδειους εμπόρους, έχουν ως αποτέλεσμα την εισαγωγή στη χώρα μας εξαιρετικά ρυπογόνων οχημάτων. Τη στιγμή που διεθνείς οργανισμοί υγείας, όπως ο ΠΟΥ, έχουν επανειλημμένα κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις βαριές συνέπειες της ατμοσφαιρικής μόλυνσης για την αύξηση των χρόνιων νοσημάτων και των ποσοστών θανάτων (κυρίως εξαιτίας καρδιακών νοσημάτων, εγκεφαλικών και αναπνευστικών νοσημάτων), τα εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα μπορούν να θεωρηθούν πραγματική υγειονομική βόμβα. Άλλωστε, είναι αρκετά αντιφατικό τη στιγμή που η Ελλάδα υποτίθεται ότι προσανατολίζεται προς μια σύγχρονη περιβαλλοντική ατζέντα και η κυβέρνηση στοχεύει στην πώληση 4,500 ηλεκτρικών αυτοκινήτων για το 2020-2021, η χώρα μας να έχει προχωρήσει σε εισαγωγές 5,112 ρυπογόνων μεταχειρισμένων… μόνο για τον Μάιο!

Επικίνδυνες διαδρομές

Έχει παρατηρηθεί σύνδεση της ηλικίας του στόλου αυτοκινήτων των εκάστοτε χωρών με τα επίπεδα οδικής ασφάλειας στους δρόμους τους. Αυτός είναι και ο λόγος που από μία παλαιότητα και έπειτα, τα οχήματα υποβάλλονται σε διεξοδικούς ελέγχους ΚΤΕΟ, οι οποίοι εξετάζουν και το καταγεγραμμένο ιστορικό χιλιομέτρων τους. Στην… Άγρια Δύση των εισαγόμενων μεταχειρισμένων, όμως, όχι μόνο είναι συχνές οι περιπτώσεις παραποιημένων στοιχείων, αλλά είναι και αδύνατος ο εντοπισμός τους, καθώς δεν υπάρχει διασύνδεση μεταξύ των ΚΤΕΟ της κάθε χώρας.

Βαρύ πλήγμα και για την οικονομία

Πρώτος μεγάλος χαμένος από τις παρατυπίες αλλά και το χαλαρό ελεγκτικό πλαίσιο στις εισαγωγές μεταχειρισμένων οχημάτων, είναι φυσικά το ελληνικό δημόσιο, το οποίο εξαιτίας της μη καταβολής ΦΠΑ αλλά και του ελάχιστου Τέλους Ταξινόμησης λόγω της παλαιότητας των αυτοκινήτων, καταλήγει να εισπράττει το 1/10 των φόρων σε σχέση με αυτόν που είχαν καταβάλει ως καινούργια τα εγχώρια μεταχειρισμένα. Και αυτό το ποσοστό δεν προκύπτει από την διαφορά στην τιμολόγησή τους, αφού τα εισαγόμενα οχήματα πωλούνται στις ίδιες ή και υψηλότερες τιμές, καθώς η παραποίηση των στοιχείων τους τα εμφανίζει ως πιο καινούργια και με λιγότερα χιλιόμετρα.

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, το μεγαλύτερο πλήγμα το δέχονται και πάλι οι καταναλωτές. Αδυνατώντας να μεταπωλήσουν τα δικά τους οχήματα, λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού των εισαγόμενων, δεν έχουν και την ευκαιρία να προχωρήσουν σε αγορά ενός νεότερου μοντέλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οχήματα ηλικίας άνω των 5 ετών να καθίστανται μη εμπορεύσιμα και η εγχώρια αγορά μεταχειρισμένων και νέων οχημάτων να λιμνάζει, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τον μέσο όρο ηλικίας του ελληνικού στόλου.