Μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη στην Αλάσκα επέφερε πιθανώς το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας

Μια μεγάλη διεθνής ομάδα επιστημόνων και ιστορικών από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι βρήκε βάσιμες ενδείξεις για την προέλευση μιας έως τώρα ανεξήγητης εξαιρετικά κρύας περιόδου στην αρχαία Ρώμη και τις γειτονικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Αιτία του φαινομένου αυτού θεωρείται πως ήταν η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου Οκμόκ στις Αλεούτιες νήσους της Αλάσκας, στην άλλη άκρη της Γης, η οποία είχε ως συνέπεια να σκοτεινιάσει, λόγω τέφρας, ο ουρανός του πλανήτη και να πέσει απότομα η θερμοκρασία.

Αρχαίες γραπτές πηγές αναφέρουν ότι την εποχή περίπου της δολοφονίας του Ιουλίου Καίσαρα, το 44 π.Χ., ο Ήλιος είχε εξαφανιστεί από τον ουρανό και υπήρξε στη Ρώμη μια περίοδος ασυνήθιστα κρύου κλίματος, που συνοδεύτηκε από την καταστροφή γεωργικών καλλιεργειών, πείνα (υπάρχουν αναφορές και για την Ελλάδα), αρρώστιες, καθώς επίσης κοινωνική και πολιτική αναταραχή στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.

Ένας συνδυασμός παραγόντων, που εξασθένησε τη δημοκρατία στη Ρώμη και άνοιξε το δρόμο στην αυτοκρατορία, ενώ ανάλογη αρνητική επίδραση πιστεύεται ότι υπήρξε και στο πτολεμαϊκό βασίλειο της Αιγύπτου.

Υπήρχαν εδώ και καιρό υποψίες ότι κάποια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να είχε «βάλει το χεράκι» της, αλλά έως τώρα δεν είχε βρεθεί κάποιο συγκεκριμένο ηφαίστειο που να ενοχοποιείται.

Τώρα, οι ερευνητές, με επικεφαλής το δρα Τζόε ΜακΚόνελ του Ερευνητικού Ινστιτούτου της Ερήμου στη Νεβάδα, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), ανέλυσαν ηφαιστειακή τέφρα που βρέθηκε σε αρκτικούς πυρήνες πάγου στη Γροιλανδία και στη Ρωσία.

Από τη γεωχημική ανάλυση αποκαλύπτεται μια αρχική ηφαιστειακή έκρηξη το 45 π.Χ. και μια δεύτερη ισχυρότερη το 43 π.Χ., η οποία άφησε ίχνη τέφρας επί περίπου δύο χρόνια.

Χάρη στην πολύ βόρεια τοποθεσία του ηφαιστείου, τα σωματίδια της τέφρας μπορούσαν εύκολα να φθάσουν στη στρατόσφαιρα και να εξαπλωθούν σε όλο το βόρειο ημισφαίριο.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι πλέον είναι σε θέση να συσχετίσουν το κρύο κλίμα της Ανατολικής Μεσογείου πριν από 2.000 χρόνια με την έκρηξη του Οκμόκ το 43 π.Χ.

Ήταν μια από τις πιο ισχυρές εκρήξεις στον κόσμο τα τελευταία 2.500 χρόνια, η οποία οδήγησε στη δημιουργία μιας μεγάλης καλδέρας διαμέτρου δέκα χιλιομέτρων στα νησιά της Αλάσκας.

«Το να βρούμε στοιχεία ότι ένα ηφαίστειο στην άλλη πλευρά της Γης εξερράγη και ουσιαστικά συνέβαλε στην πτώση των Ρωμαίων και των Αιγυπτίων είναι συναρπαστικό. Δείχνει σίγουρα πόσο διασυνδεδεμένος ήταν ο κόσμος ακόμη και πριν από 2.000 χρόνια» δήλωσε ο ΜακΚόνελ.

«Το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών ακραίου κλίματος. Θα μπορούσε να είναι σύμπτωση, αλλά δε φαίνεται πιθανό» πρόσθεσε.

Τα δύο χρόνια που ακολούθησαν την έκρηξη του 43 π.Χ. ήταν από τα πιο κρύα στο βόρειο ημισφαίριο τα τελευταία 2.500 χρόνια, ενώ η επόμενη δεκαετία εκτιμάται ότι ήταν η τέταρτη πιο κρύα.

Τα κλιματικά μοντέλα εκτιμούν ότι στις θερινές και στις φθινοπωρινές περιόδους που ακολούθησαν την έκρηξη οι μέσες θερμοκρασίες στη Νότια Ευρώπη και στη Βόρεια Αφρική ήταν έως επτά βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από τις κανονικές για την εποχή.

Παράλληλα, οι βροχές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη το καλοκαίρι ήταν 50% έως 120% μεγαλύτερες από τις συνηθισμένες, ενώ το φθινόπωρο ήταν αυξημένες έως 400%.

«Στη Μεσόγειο αυτές οι υγρές και ακραία κρύες συνθήκες πιθανώς μείωσαν τις γεωργικές αποδόσεις και επιδείνωσαν τα προβλήματα τροφοδοσίας κατά τη διάρκεια των συνεχιζόμενων πολιτικών αναταραχών της περιόδου» δήλωσε ο αρχαιολόγος Άντριου Ουίλσον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

«Ιδιαίτερα σοβαρή ήταν η καταστροφή λόγω της πλημμύρας του Νείλου την εποχή της έκρηξης του Οκμόκ, μια περίοδος λιμού και αρρώστιας, που αναφέρεται στις αιγυπτιακές πηγές. Οι κλιματικές επιπτώσεις αποτέλεσαν ένα σοβαρό σοκ σε μια ήδη στρεσαρισμένη κοινωνία σε μια κομβική στιγμή της ιστορίας της» ανέφερε ο ιστορικός Τζόε Μάνινγκ του Πανεπιστημίου Γέηλ.

Άλλοι πάντως επιστήμονες, σύμφωνα με το Science, εμφανίζουν μεγαλύτερο σκεπτικισμό, θεωρώντας ότι η δημοκρατία στη Ρώμη βρισκόταν ήδη σε φάση αποδρομής αρκετόν καιρό πριν από την προαναφερθείσα ηφαιστειακή έκρηξη.

Ο θάνατος του Κικέρωνα το 42 π.Χ. θεωρείται το συμβολικό τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας.

(Πηγή πληροφοριών: ΑΠΕ – ΜΠΕ)