«Πόλεμος» για τη Λιβύη: Πόσο πιθανή είναι η ένοπλη σύρραξη Τουρκίας – Αιγύπτου

Σε τεντωμένο σχοινί βαδίζει η κατάσταση στη Λιβύη που βιώνει τα δεινά της εμφύλιας σύρραξης και της ξένης επεμβατικότητας.

Μετά τις δηλώσεις του προέδρου της Αιγύπτου,  Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, με τις οποίες κάλεσε τον στρατό της χώρας να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα για στρατιωτική επέμβαση, πυροδοτώντας καταιγιστικές εξελίξεις, το Κάιρο έστειλε νέο μήνυμα «πολέμου». Ο επικεφαλής της αιγυπτιακής διπλωματίας εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι δεν θα διστάσει να λάβει κάθε μέτρο για να εμποδίσει να τεθεί η Λιβύη υπό τον έλεγχο τρομοκρατικών ομάδων και ένοπλων παραστρατιωτικών, στρέφοντας τα βέλη του -χωρίς πάντως να την κατονομάζει- προς την Τουρκία.

Στον αντίποδα, η Άγκυρα συνεχίζει να αψηφά τις προειδοποιήσεις τασσόμενη στο πλευρό του Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, διαμηνύοντας πως δεν θα υπαναχωρήσει από την αποφασιστικότητά της, με αποτέλεσμα πλέον η κατάσταση να είναι αρκετά ρευστή και όλα τα ενδεχόμενα στο τραπέζι, περιλαμβανομένου και αυτού της ένοπλης σύγκρουσης Τουρκίας – Αιγύπτου.

Πόσο πιθανή είναι μια πολεμική σύγκρουση

Η Τουρκία έχει αυξήσει την στρατιωτική της επιρροή στη Λιβύη τους τελευταίους μήνες, στέλνοντας πλοία στις ακτές της βορειοαφρικανικής χώρας, αεροπλάνα για μεταφορά οπλισμού, μισθοφόρους και drones.

Όπως αναφέρει ανάλυση της Jerusalem Post, πρόκειται για φαινομενική υποστήριξη της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης υπό τον Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, αφού στην πραγματικότητα εντάσσεται στη φιλοδοξία της Άγκυρας να αποκτήσει μεγαλύτερο ρόλο στα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Ταυτόχρονα, επιδιώκει αποδυνάμωση των μαχητών που υποστηρίζονται από την Αίγυπτο, προκαλώντας την αντίδραση του Καΐρου.

Η σύγκρουση της Λιβύης είναι περίπλοκη, ωστόσο το πιο βασικό είναι ότι πρόκειται για πόλεμο δι’ αντιπροσώπων. Επίσης, έχει μεγάλες επιπτώσεις για ολόκληρη την περιοχή, καθώς εμπλέκονται η Τουρκία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ρωσία και το Κατάρ. Την ίδια στιγμή, έντονα τις εξελίξεις στην περιοχή παρακολουθούν Ιράν, Ελλάδα, Ιταλία και Γαλλία.

Η Τουρκία με κάθε ευκαιρία δείχνει τις προθέσεις της, αφού εκδίδει χάρτες που παρουσιάζουν τις αξιώσεις τις σε ένα τεράστιο τμήμα της Μεσογείου, το οποίο μάλιστα επηρεάζει τα συμφέροντα Ελλάδας και Κύπρου, ενώ έχει επιδιώκει παρέμβαση των ΗΠΑ στη Λιβύη.

Στον αντίποδα, η Αίγυπτος υποστηρίζει τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος εγκατέλειψε το καθεστώς Καντάφι της Λιβύης πριν από δεκαετίες και έζησε στις ΗΠΑ. Επέστρεψε στη Λιβύη για να ηγηθεί μιας επίθεσης που πήρε τη Βεγγάζη και τα ανατολικά της χώρας, δεσμεύοντας να την απαλλάξει από τρομοκράτες.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ο Χαφτάρ σε περίπτωση επικράτησής του θα επιβάλλει το ίδιο στρατιωτικό και συντηρητικό καθεστώς που έχουν οι μοναρχίες της Αιγύπτου και του Κόλπου. Το καθεστώς της Τουρκίας θα φέρει το είδος της αστάθειας και του εξτρεμισμού που εξήγαγε στο Ιντλίμπ και σε άλλες περιοχές που εισέβαλε. Και οι δύο πλευρές πάντως φαίνεται να αγνοούν τους μέσους Λίβυους που έχουν παγιδευτεί στον δεκαετή πόλεμο.

Η σύγκριση των δύο στρατευμάτων

Την ίδια στιγμή, υπάρχουν αλληλοκατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, η Τουρκία έχει αποδειχθεί πιο ικανή να μεταφέρει όπλα και αμυντική τεχνολογία στη Λιβύη. Τα drones τύπου Bayraktar έχουν νικήσει τα αντιαεροπορικά συστήματα της Ρωσίας που μεταφέρθηκαν στη χώρα διά μέσου των ΗΑΕ και σταμάτησαν την προέλαση του Χάφταρ.

Τώρα ο πρόεδρος της Αιγύπτου, με τις δηλώσεις του Σαββάτου, σηματοδοτεί τις «κόκκινες γραμμές» στην περιοχή. Αυτές οι γραμμές θα μπορούσαν να κρατήσουν μακριά την υποστηριζόμενη από την Τουρκία Κυβέρνηση Εθνικής Συνεργασίας (GNA) από τη Σύρτη και την αεροπορική βάση της Τζούφρα. Η Αίγυπτος έχει έναν τεράστιο στρατό, αλλά ως επί το πλείστον είναι μη δοκιμασμένος σε ξένα πεδία μάχης.

Παράλληλα, η Τουρκία στέλνει το στρατό της στη Συρία εδώ και χρόνια, κυρίως για να πολεμήσει τους Κούρδους. Αλλά τον Φεβρουάριο οι τουρκικές δυνάμεις συγκρούστηκαν με το συριακό στρατό και κατέστρεψαν τα θωρακισμένα οχήματά τους και την αεροπορική άμυνα. Πρόσφατα, η Τουρκία εισέβαλε στο βόρειο Ιράκ, σε νέα επιχείρηση.  Επίσης, το ναυτικό της ήταν πιο επιθετικό με τους Γάλλους, οι οποίοι φέρεται να υποστηρίζουν το Χαφτάρ και τους Έλληνες, που συνεργάζονται με την Αίγυπτο, ενώ τα F-16 της Τουρκίας ήταν επίσης πιο επιθετικά.

Πότε ήταν η τελευταία φορά που η Αίγυπτος έπρεπε να αντιμετωπίσει μια άλλη αεροπορία; Δεν το έχει κάνει για δεκαετίες.

Στα χαρτιά οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας και η Αίγυπτος βρίσκονται σε περίπου ίδια επίπεδα. Και οι δύο έχουν F-16 και εκατοντάδες μαχητικά αεροσκάφη. Ο στρατός της Αιγύπτου είναι ο 9ος ισχυρότερος στον κόσμο με χιλιάδες άρματα μάχης, ενώ ο στρατός της Τουρκίας θεωρείται ο 11ος ισχυρότερος. Και οι δύο χώρες χρησιμοποιούν δυτικά οπλικά συστήματα συνδεδεμένα με τις ΗΠΑ ή το ΝΑΤΟ. Η συνεργασία της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ πιθανώς την κάνει πιο αποτελεσματική από την Αίγυπτο.

Η Αίγυπτος βρίσκεται κοντά στη Λιβύη και μπορεί εύκολα να μετακινήσει μια θωρακισμένη ταξιαρχία ή στρατεύματα στην πρώτη γραμμή. Η Τουρκία θα έπρεπε να μετακινήσει τον στρατό της από αέρος και γι’ αυτό προτιμά να χρησιμοποιεί σύρους μισθοφόρους αντάρτες προκειμένου να κάνει το βρόμικο έργο της.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου ήταν σαφής πως ο στρατός θα μπορούσε να επιχειρήσει σε ξένο έδαφος. Στόχος του είναι να κάνει τις ΗΠΑ να λάβουν σοβαρά υπόψη το αίτημά τους για κατάπαυση του πυρός.

Ο εκβιασμός της Τουρκίας

Στην αντίπερα όχθη, η Τουρκία δήλωσε ότι θα χτίσει νέες στρατιωτικές βάσεις στη Λιβύη και έχει καυχηθεί ότι διαθέτει βάσεις σε εννέα χώρες. Την ίδια στιγμή, προσπαθεί να δείξει ότι ελέγχει την Ανατολική Μεσόγειο και την πολιτική των ΗΠΑ στη Συρία, τη Λιβύη και το Ιράκ. Μάλιστα, ζήτησε από την κυβέρνηση Τραμπ να κάνει περισσότερα στη Λιβύη και ο ρόλος της Ρωσίας έκανε τις ΗΠΑ να ανησυχούν. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε μια άβολη θέση. Θέλουν να αντιταχθούν στη Ρωσία, αλλά η Αίγυπτος είναι στενός εταίρος τους.

Η στρατηγική της Τουρκίας βασίζεται στον εκβιασμό. Αγοράζει S-400 από τη Ρωσία και προσπαθεί να δείξει ότι, εάν οι ΗΠΑ δεν ενεργήσουν στη Λιβύη, τότε θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα για τις δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ στην ανατολική Συρία ή μπορεί να προκαλέσει αστάθεια στο Ιράκ, όπου βομβαρδίζει περιοχές των Κούρδων.

Το μόνο που μπορεί να κάνει η Αίγυπτος, σύμφωνα με την Jerusalem Post, είναι να πει ότι μπορεί να παρέμβει στρατιωτικά στη Λιβύη, ώστε η Ουάσιγκτον να λάβει σοβαρά υπόψη τις θέσεις της. Αλλά ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι δεν θέλει περισσότερη εμπλοκή στη Μέση Ανατολή.

Οι εμπλεκόμενες πλευρές

Στην περιοχή, όμως, βρίσκονται κι άλλοι «παίκτες». Η Ρωσία, σύμφωνα με δημοσίευμα της Voice of America στις 17 Ιουνίου, ζήτησε από τις ΗΠΑ να συνεργαστούν μαζί της στη Λιβύη. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας ακύρωσε συνάντηση με την Τουρκία στις 16 Ιουνίου, προφανώς αισθανόμενος ότι η Τουρκία δεν θα υποχωρήσει στη Λιβύη και θα ήταν χάσιμο χρόνου.

Η Τουρκία στράφηκε κατευθείαν στον Τραμπ και την Άνγκελα Μέρκελ, ελπίζοντας ότι θα επηρεάσει τη Γαλλία και επίσης την Ελλάδα. Η Μέρκελ είναι βασικός υποστηρικτής του καθεστώτος της Άγκυρας, πουλά τανκς στην Τουρκία και επιδιώκει επίσης να φιλοξενήσει συνομιλίες στη Λιβύη. Η Γερμανία πληρώνει την Τουρκία, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να εμποδίσει τους σύρους πρόσφυγες να έρχονται στην Ευρώπη.

Αυτοί οι Σύροι αποστέλλονται τώρα στη Λιβύη από την Τουρκία, οπότε αυτό λειτουργεί υπέρ της Γερμανίας. Η Ρωσία από την πλευρά της μπορεί να προσπαθήσει να αυξήσει τις εντάσεις στο Ιντλίμπ της Συρίας για να πιέσει την Τουρκία στη Λιβύη. Όλες αυτές οι συγκρούσεις και οι πρόσφυγες συνδέονται. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ μέσω των στρατιωτικών διοικητών της AFRICOM προειδοποίησαν για τα πολεμικά αεροσκάφη της Ρωσίας στη Λιβύη στις 26 Μαΐου και στις 18 Ιουνίου.

Θα κάνει πράξη τις απειλές το Κάιρο;

Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι η στάση που θα κρατήσει το Κάιρο. Θα στείλει το στρατό ή θα ακούσουν οι ΗΠΑ τις ανησυχίες της Αιγύπτου και θα ενθαρρύνουν την κατάπαυση του πυρός;

Οι ΗΠΑ δυσκολεύονται να μην ακολουθήσουν τις εντολές της Άγκυρας, επειδή η Άγκυρα μπορεί να απειλήσει τις αμερικανικές δυνάμεις στην ανατολική Συρία. Επιπλέον, υπάρχει ένα καλά χρηματοδοτούμενο λόμπι της GNA στην Ουάσιγκτον με συνδέσεις με φιλο-τουρκικές φωνές που υποστηρίζουν ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή πρέπει να βασίζεται σε ό,τι απαιτεί η Άγκυρα.

Αυτό το λόμπι πιστεύει ότι η Άγκυρα θα στραφεί μια μέρα προς το Ιράν και τη Ρωσία και ότι οι ΗΠΑ πρέπει να δώσουν στην Τουρκία περισσότερες παραχωρήσεις για να την αναγκάσουν να σταματήσει να συνεργάζεται με τη Μόσχα και την Τεχεράνη.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, οι ΗΠΑ και το Ιράν ενδέχεται να βρεθούν στην ίδια πλευρά στη Λιβύη μέσω της Τουρκίας. Όλα εξαρτώνται από το Κάιρο. Εάν το Κάιρο προχωρήσει σε στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη, μπορεί βρεθεί στον ίδιο δρόμο με την Τουρκία, η οποία εξασφαλίζει με αυτή τη στρατηγική παραχωρήσεις.

Τα βλέμματα, επίσης, είναι στραμμένα προς την Ουάσιγκτον για να κάνει κάτι περισσότερο από το να στηρίζει τόσο την πρόταση κατάπαυσης του πυρός της Αιγύπτου όσο και την προσέγγιση της Άγκυρας.