Ανάλυση: Ο Ερντογάν «κατακτά» τη Λιβύη – Το τουρκικό σχέδιο για την Ανατολική Μεσόγειο

Με τη φράση «μια εθνική οικοδόμηση στο εξωτερικό φαίνεται καλύτερη από την εγχώρια αντιμετώπιση κρίσεων» το Bloomberg σχολιάζει τις φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Λιβύη, οι οποίες σύμφωνα με το δημοσίευμα δεν περιορίζονται πλέον στην προστασία της κυβέρνησης Σάρατζ στην Τρίπολη, ούτε μόνο στις προσπάθειες της να διαπραγματευτεί με τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ.

Η τουρκική στρατιωτική υποστήριξη επέτρεψε στις δυνάμεις της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας να αντεπιτεθούν στον  Εθνικό Στρατό (LNA) του στρατάρχη Χάφταρ και παράλληλα απέρριψε μια πρόταση κατάπαυσης του πυρός από την Αίγυπτο, τον κύριο υποστηρικτή του Χαφταρ.

Μεγαλώνουν οι τουρκικές φιλοδοξίες

Η υποχώρηση του Χαφτάρ προς τα ανατολικά προπύργιά του, έδωσε δικαίωμα στον Ερντογάν να καυχιέται για «επιτυχημένες κινήσεις» στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και για περαιτέρω διείσδυση στο εσωτερικό της χώρας.

Την ίδια ώρα, η Άγκυρα επιδιώκει με κάθε τρόπο την πολιτική και στρατιωτική κάλυψη της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών, καλώντας σε πιο ενεργό ρόλο τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Ο Ερντογάν, ωστόσο, ξεκάθαρα επιδιώκει να είναι ο ίδιος εκείνος θα λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις, σύμφωνα με το Bloomberg.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Ερντογάν δεν φαίνεται διατεθειμένος να αποσύρει τα τουρκικά στρατεύματα από τη Λιβύη. Αντιθέτως, η Τουρκία σχεδιάζει να επεκτείνει το στρατιωτικό της αποτύπωμα στη Λιβύη, προγραμματίζοντας ασκήσεις για τις δυνάμεις της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στη χώρα. Στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης, η Τουρκία διεξάγει μεγάλες ναυτικές ασκήσεις – ακόμη και παρενοχλώντας και αποδιοργανώνοντας γαλλικές ναυτικές δυνάμεις.

Την περασμένη εβδομάδα, ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι – συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του υπουργού Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ – συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό Φαγέζ Αλ Σάρατζ, ο οποίος ηγείται της GNA, προκειμένου να συζητήσουν διεύρυνση συνεργασίας σε ζητήματα ασφάλειας, επενδύσεων, υποδομών και πετρελαίου.

Μεταξύ άλλων, Τούρκοι σύμβουλοι αναμένεται να αναλάβουν επικουρικό ρόλο στην ανοικοδόμηση του τραπεζικού συστήματος της Λιβύης, τουρκικές εταιρείες στην εξόρυξη ενεργειακών πόρων και τουρκικά πλοία στη μεταφορά λιβυκού πετρελαίου στις παγκόσμιες αγορές.

Τουρκικό σχέδιο ανοικοδόμησης της Λιβύης

Η Τουρκία ευελπιστεί να διαδραματίσει, εκτός των άλλων, ενεργό ρόλο στην ανοικοδόμηση του τραπεζικού συστήματος της Λιβύης, αλλά και να συμμετέχει στην εξερεύνηση ενεργειακών κοιτασμάτων, με απώτερο στόχο τουρκικά πλοία να διοχετεύουν λιβυκό πετρέλαιο στην παγκόσμια αγορά.

Τα σχέδια του Ερντογάν στη Λιβύη είχαν πάντοτε εξέχουσα οικονομική διάσταση. Οι τουρκικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν στη Λιβύη πολύ πριν την έναρξη του εμφυλίου.

Σύμφωνα με το Bloomberg, κατά την τελευταία δεκαετία της διακυβέρνησης Καντάφι, οι τουρκικές κατασκευαστικές ήταν μεταξύ των σημαντικότερων ξένων εταιρειών στη Λιβύη. Είναι ενδεικτικό πως περισσότεροι από 25.000 Τούρκοι πολίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Λιβύη, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων που οδήγησαν στην ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι. Φαίνεται μάλιστα πως οι τουρκικές επιχειρήσεις άφησαν στη Λιβύη, μετά την ανατροπή, βαρύ και ακριβό εξοπλισμό.

Ένα από τα πιο ισχυρά κίνητρα του Ερντογάν, λοιπόν, στην ενεργή στήριξη της κυβέρνησης εθνικής συμφωνίας στη Λιβύη είναι και η εκ νέου ανάληψη κατασκευαστικών έργων ύψους 18 δις δολαρίων στη χώρα.

Τουρκολιβυκό μνημόνιο

Η Λιβύη είναι επίσης «κλειδί» για τις επιδιώξεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο όπου ελπίζει να καταστεί σημαντικός ενεργειακός παράγοντας.

Ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι η συμφωνία του με την κυβέρνηση του Σάρατζ (σ.σ το πειρατικό τουρκολιβυκό μνημόνιο ) παρέχει στην Τουρκία, το δικαίωμα να εξερευνά τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των δύο χωρών, κάτι το οποίο αμφισβητεί τόσο η Ελλάδα, όσο και η Κύπρος.

Υπάρχουν επίσης πολιτικές διαστάσεις, με την κυβέρνηση Σάρατζ να περιλαμβάνει ισλαμιστές που βρίσκονται ιδεολογικά κοντά στο κόμμα AKP του Ερντογάν, ενώ μια επικράτηση κατά του Χάφταρ θα αποτελούσε και νίκη κατά των «εχθρών» της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, με –κυριότερο- παράδειγμα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που θεωρεί ως βασική αιτία χάους και αστάθειας στην περιοχή.

Αντιδράσεις από Αίγυπτο – Τριβές με τη Ρωσία

Οι ελιγμοί της Τουρκίας – στρατιωτικοί, πολιτικοί και οικονομικοί – αποτελούν πρόκληση για τα Εμιράτα και τους Αιγύπτιους, οι οποίοι πρέπει να αποφασίσουν πώς θα αντιδράσουν. Ο πρόεδρος Αμπντελ-Φατάχ Αλ Σίσι  έχει δηλώσει ότι θα παρέμβει στρατιωτικά εάν η GNA κινηθεί προς κατάληψη της στρατηγικής σημασίας πόλης της Σύρτης.

Το Κάιρο προσπαθεί επίσης να στρατεύσει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο ενάντια στην παρέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη.

Ο Ερντογάν πρέπει επίσης να λάβει υπ’ όψιν του στους υπολογισμούς του τον έτερο σημαντικό υποστηρικτή του Χαφτάρ, τη Ρωσία.

Την περασμένη εβδομάδα, μια ρωσική αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου, ματαίωσε την επίσκεψή της στην Κωνσταντινούπολη την τελευταία στιγμή, κάτι που για πολλούς ήταν ένα σαφές μήνυμα δυσαρέσκειας. Είχε δε προηγηθεί τηλεφωνική επικοινωνία Πούτιν -Ερντογάν για το θέμα.

Ο Τούρκος πρόεδρος είχε όμως τηλεφωνική επικοινωνία για τη Λιβύη και με τον Ντόναλντ Τραμπ, με την Άγκυρα να διαρρέει πως οι δύο άνδρες συζήτησαν για μια σειρά από συμφωνίες. Ωστόσο, εν όψει της προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, μοιάζει δύσκολο για τον Αμερικανό πρόεδρο να ανοίξει «παρτίδες» στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Ο Τραμπ πιθανότατα θα αφήσει την Τουρκία να υπερασπιστεί μόνη της τον εαυτό της και τις κινήσεις της στη Λιβύη, αναφέρει το Bloomberg.

Η κρίση στο εσωτερικό της Τουρκίας

Μπορεί ο Ερντογάν να διεισδύσει περαιτέρω στη Λιβύη; διερωτάται το Bloomberg. Όπως τονίζεται, τα προβλήματα εντός συνόρων για τον ίδιο δεν είναι λίγα.

Στο μέτωπο του κοροναϊού, τα κρούσματα αυξάνονται μετά την χαλάρωση των μέτρων, ενώ το αποτύπωμα στην οικονομία δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο.

Παρόλο που η τουρκική κυβέρνηση εκτιμά πως ένα θετικό πρόσημο ανάπτυξης είναι ακόμη εφικτό για φέτος, οι προβλέψεις του Bloomberg τοποθετούν την πορεία της οικονομίας σε ύφεση ύψους 3,6%, ενώ το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον είναι εύθραυστο.

Οι παραπάνω προϋποθέσεις μοιάζουν κάθε άλλο παρά ιδανικές για να αρχίσει ένα έργο «οικοδόμησης έθνους» σε μια χώρα τόσο κατεστραμένη όσο η Λιβύη. O Ερντογάν, ωστόσο, δεν φαίνεται να αναζητεί έξοδο διαφυγής, καταλήγει το Bloomberg.