Μια διαφωνία στη βόρεια αφρικανική ακτή μεταξύ αντίπαλων φατριών στον εννέα ετών εμφύλιο πόλεμο απειλεί να κινητοποιήσει τον πανίσχυρο αιγυπτιακό στρατό και να κλιμακώσει την ένταση μεταξύ μερικών από τους πιο ορκισμένους εχθρούς της Μέσης Ανατολής.

Οι διπλωματικές προσπάθειες έχουν ενταθεί στην Ευρώπη αλλά και σε περιφερειακές πρωτεύουσες προκειμένου να αποτρέψουν την είσοδο του Καΐρου στη σύγκρουση, μια εξέλιξη που θα προκαλούσε αντιδράσεις από την Άγκυρα έως και το Άμπου Ντάμπι, επισημαίνει σε άρθρο του ο Guardian αναφορικά με τις ραγδαίες εξελίξεις στη Λιβύη.

Στο ρεπορτάζ εξηγείται η σημασία της Σύρτης, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα χέρια των δυνάμεων του Χαλίδα Χαφτάρ ωστόσο αποτελεί διακαή πόθο του Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, και δίνεται έμφαση σε πιθανή απόφαση της Αιγύπτου να επέμβει στρατιωτικά στη βορειοαφρικανική χώρα.

Η πολιορκία της Σύρτης

Οι δύο πλευρές τώρα βρίσκονται στα περίχωρα της Σύρτης, εκεί όπου ο Μουαμάρ Καντάφι αιχμαλωτίστηκε και σκοτώθηκε το 2011, σε μια εξέλιξη που άλλαξε τους συσχετισμούς του πολέμου και έθεσε εν αμφιβόλω την δυνατότητα του Χαφτάρ να ανατρέψει την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Οι δυνάμεις του GNA έχουν φτάσει στα 30 χλμ από τη Σύρτη, καταλαμβάνοντας θέσεις κοντά στον σταθμό παραγωγής ενέργειας της πόλης, ενώ αυτές του LNA, που υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία, βρίσκονται στις αστικές περιοχές όπου ο Λίβυος δικτάτορας και οι άνθρωποί του κρυβόταν το 2011, καθώς κατέρρεε η τεσσάρων δεκαετιών εξουσία του υπό την στρατιωτική επιχείρηση υπό τις ΗΠΑ και την Βρετανία.

Τα εννέα χρόνια που ακολούθησαν επικράτησε το χάος καθώς περιφερειακά κράτη, παγκόσμιες δυνάμεις, φυλές, μισθοφόροι και τζιχαντιστές, όλοι προσπάθησαν να πάρουν ένα κομμάτι από ένα κράτος που μπορεί να είναι και το πλουσιότερο της βόρειας Αφρικής.

Σύμφωνα με τον Guardian, η χώρα είναι τώρα διαιρεμένη σε ανατολή και δύση μεταξύ δυο φατριών και των υποστηρικτών τους. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του μετώπου της ανατολής, με δυνάμεις που διοικούνται από τον Χαφτάρ κάλεσε τον αιγύπτιο πρόεδρο, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, να κάνει πράξη την απειλή του και να εισβάλει εάν οι δυνάμεις του δυτικού μετώπου του GNA, που στηρίζεται επιπλέον από Κατάρ και Ιταλία, προχωρήσουν περαιτέρω προς την Σύρτη.

Μετά τις απειλές Σίσι πως θα υπερασπιστεί τα σύνορα της Αιγύπτου ο Αραβικός Σύνδεσμος απηύθυνε έκκληση για νέα προσπάθεια εκεχειρίας, ωστόσο ο GNA που βρίσκεται δυτικά της Σύρτης φαίνεται πως είναι σε ετοιμότητα να προχωρήσει προς τις υποχωρούσες δυνάμεις του Χαφτάρ.

«Βρίσκονται στις πύλες της Τρίπολης εδώ και πολύ καιρό και σκοτώνουν ανθρώπους με οβίδες» δήλωσε ο Φαουζί Χαιραλάχ, μαχητής που μίλησε τηλεφωνικά στον Guardian. «Και όταν ήρθε η ώρα να φύγουν, αυτό που μπόρεσαν ήταν να υποχωρήσουν πίσω κατά 300 μίλια. Είναι παραπαίουσα δύναμη».

Η απόφαση της Αιγύπτου και ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων

Εάν η Αίγυπτος εισβάλλει στη Λιβύη είναι το πρώτο θέμα που συζητείται στη χώρα. Ο Ανάς ελ Γκομάτι διευθυντής του Ινστιτούτο Sadeq, ένα thinktank με βάση την Τρίπολη ανέφερε: «Η Αίγυπτος θα προχωρήσει εάν η Ρωσία αφήσει τον GNA και την Τουρκία να περάσουν στη Σύρτη και εάν έχει στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη από κάποιον άλλο σύμμαχο όπως είναι Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα/Σαουδική Αραβία».

«Κάτι τέτοιο θα συνιστά χερσαία επίθεση προς τα σύνορα και θα προσπαθήσει να εμποδίσει τον GNA και την Τουρκία να διεκδικήσουν την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή (oil crescent) που εκτείνεται από τη Σύρτη έως τις πύλες της Βεγγάζης» πρόσθεσε.

Ο Σόνερ Καγκαπτάι, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον, περιέγραψε στον Guardian την παρούσα φάση της σύγκρουσης στη Λιβύη ως πόλεμο δι’ αντιπροσώπων (proxy war) σε δύο επίπεδα.

«Πρώτον μεταξύ του Ερντογάν και του Σίσι, καθώς ο ένας είναι η Νέμεσις του άλλου στη Μέση Ανατολή. Ο Σίσι είναι ένας κοσμικός στρατηγός που έχει φυλακίσει τους Ισλαμιστές πολιτικούς και ο Ερντογάν ένας Ισλαμιστής πολιτικός που έχει φυλακίσει κοσμικούς στρατηγούς. Δεν μπορούν να μείνουν μαζί στο ίδιο δωμάτιο ούτε για 20 λεπτά».

Δεύτερον, είπε, ο Ερντογάν το βλέπει και σαν proxy war με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έναν πιο νέο περιφερειακό εχθρό.

Η Τουρκία έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι σκοπεύει να αποζημιωθεί για τα δισεκατομμύρια δολαρίων χρέη από την εποχή του Καντάφι μέσω του κατασκευαστικού τομέα που κατέρρευσε με την ανατροπή του δικτάτορα. Ένας από τους λόγους που έχει επενδύσει τόσο στην Τρίπολη είναι γιατί επιθυμεί μια κυβέρνηση φιλική που θα την βοηθήσει σε αυτό και έτσι θα επωφεληθεί από μελλοντικά συμβόλαια.

Ο Μοχάμεντ αλί Αμπτάλα, ανώτερος σύμβουλος του GNA, είπε ότι η Αίγυπτος με τη στάση της θα μπορούσε να επιδεινώσει την κρίση. «Η Αίγυπτος πρέπει να είναι μέρος της λύσης στη Λιβύη και όχι μέρος του προβλήματος, όπως έχει υπάρξει τα τελευταία λίγα χρόνια. Η πρότασή της, ως έχει, μειώνει την πιθανότητα ειρήνευσης και συνιστά κίνδυνο για περαιτέρω διαίρεση στην Λιβύη».

Ο συντονισμός της Αιγύπτου με άλλες δυνάμεις

Ο έλεγχος των πετρελαϊκών πηγών της Λιβύης από τον GNA θεωρείται μη αποδεκτός τόσο από την Αίγυπτο όσο και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στη διαμάχη τους με την Τουρκία. «Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν ταπεινωτικό και για τους δύο και δεν μπορούν να το αντέξουν» σημειώνει περιφερειακός διπλωμάτης. «Η Αίγυπτος θα ενεργήσει επιθετικά, αλλά η Τουρκία μπορεί να μην τσιμπήσει. Βρίσκεται 800 μίλια από τα σύνορά τους στη Σύρτη. Τι θα κάνουν γι’ αυτό; Πιστεύω ότι θα ψηφίσουν ειρήνη τελικά».

Ο Χ.Α. Χέλιερ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Royal United Services και του Carnegie Endowment ισχυρίζεται πως «γενικά ο αιγυπτιακός στρατός είναι πολύ συντηρητικός και δεν εμπλέκεται πέρα από τα σύνορά του – αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχουν εμπλακεί σοβαρά κάπου αλλού την τελευταία δεκαετία, όπως στην Υεμένη ή την Συρία».

«Το Κάιρο δεν πρόκειται να αλλάξει αυτή τη στάση, αλλά την ίδια ώρα έχει μια εξαιρετικά σοβαρή αντιμετώπιση σε ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια κατά μήκος των συνόρων του με τη Λιβύη. Εάν το Κάιρο αποφασίσει να κάνει το βήμα, είναι πιθανό να προχωρήσει σε συντονισμό με άλλες δυνάμεις του περιφερειακού του άξονα, και ειδικότερα τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα».

«Είναι σημαντικό να μην αποσυνδέουμε όλα αυτά από τον ευρύτερο ψυχρό πόλεμο στον ευρύτερο αραβικό κόσμο, όπου τα τελευταία λίγα χρόνια, υπάρχουν δυο συνασπισμοί που έχουν ενωθεί. Η Τουρκία, το Κατάρ και ορισμένοι Ισλαμιστές από τη μια, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος από την άλλη. Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει σωστά τον πόλεμο στη Λιβύη εάν δεν συνεκτιμήσει όλα αυτά».

Headlines