Διαύλος επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας : Από την απειλή θερμού επεισοδίου στις «κόκκινες γραμμές» του διαλόγου

Ως ένα πρώτο καλό βήμα για την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας σε ανώτατο επίπεδο αντιμετωπίζει η κυβέρνηση την τηλεφωνική συνομιλία της Παρασκευής μεταξύ των κ.κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν ωστόσο αναμένει έμπρακτη αποκλιμάκωση των προκλητικών και επιθετικών ενεργειών.

Κόκκινη εθνική γραμμή

Αυτό είναι το μήνυμα που θέλουν να περάσουν τα κυβερνητικά στελέχη για την επόμενη μέρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, επιμένοντας ότι η κόκκινη εθνική γραμμή της Ελλάδας είναι η αμφισβήτηση της κυριαρχίας της από την Τουρκία.

Παράλληλα η ελληνική πλευρά προετοιμάζεται για την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής αλλά και την σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΕ όπου ένα από τα ζητήματα που θα βρεθούν στο επίκεντρο των Ευρωπαίων είναι το ζήτημα της Τουρκίας.

Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης χαρακτήρισε θέμα αρχής την πολιτική των ανοιχτών διαύλων λέγοντας:

«Ανεξαρτήτως του πόσο μεγάλα προβλήματα γειτονίας, πόσο μεγάλες δυσκολίες κατανόησης μπορεί να έχεις για τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, είναι απολύτως αναγκαίο να υπάρχουν ανοιχτοί δίαυλοι, γιατί θα πρέπει να απαμβλύνονται οι αντιθέσεις».

Είναι αδιανόητο σε μια σύγχρονη κοινωνία», επιχειρηματολόγησε, «να μην υπάρχει ανοιχτότητα μεταξύ γειτονικών κρατών. Καταλαβαίνω την κλιμακούμενη επιθετικότητα και στη ρητορική και ενίοτε και στις δράσεις εκ μέρους της Τουρκίας, εμείς εξακολουθούμε να προχωρούμε με τις δικές μας κόκκινες γραμμές, που είναι αυτονόητες. Είναι η εθνική κόκκινη γραμμή της κυριαρχίας», υπογράμμισε κλείνοντας.

Σε ότι αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στον απόηχο της τηλεφωνικής επικοινωνίας Μητσοτάκη – Ερντογάν, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος μίλησε για ένα «πρώτο καλό βήμα για να έχουμε τους διαύλους επικοινωνίας που επιθυμούμε», ενώ για το ποιο είναι το επόμενο βήμα στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας επανέλαβε πως αυτό που περιμένει η Αθήνα από την Άγκυρα είναι συγκεκριμένες κινήσεις που να δείχνουν την πρόθεση έμπρακτης αποκλιμάκωσης της έντασης.

Στο ίδιο πνεύμα σχολίασε και τις ενέργειες Ντονμέζ με την επίδειξη χαρτών στην τουρκική τηλεόραση λέγοντας πως «αναμένουμε έμπρακτη αποκλιμάκωση για να έχουμε σχέσεις καλής γειτονίας».

Επιβεβλημένη

Σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνητικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων Κωνσταντίνο Φίλη, η επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών είχε διακοπεί πλήρως τους τελευταίους τρεις μήνες, γεγονός που -με δεδομένο ότι στην Τουρκία το σύστημα εξουσίας είναι προσωποκεντρικό- είχε επιφέρει πλήρη διακοπή των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Όπως εξήγησε ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, μιλώντας στον Σκάι, η επικοινωνία Μητσοτάκη – Ερντογάν ήταν επιβεβλημένη καθώς σε διαφορετική περίπτωση «θα ήταν νομοτελειακή μια κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας».

Παρόλα αυτά, οι προσδοκίες που θα πρέπει να έχουμε για την εξέλιξη της κατάστασης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει, σύμφωνα με τον κ. Φίλη, να είναι περιορισμένες.

Αποστάσεις από Σαμαρά

Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση θέλει να κρατά χαμηλούς τόνους και σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Πέτσας πήρε αποστάσεις από τη ρητορική και το ύφος των δηλώσεων του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στα ΝΕΑ.

Συγκεκριμένα ο κ. Πέτσας κληθείς να σχολιάσει τη δήλωση του κ. Σαμαρά ότι «δεν κάνεις διάλογο με πειρατές» απάντησε πως ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης έχει τονίσει ότι «πρέπει να έχουμε διαύλους επικοινωνίας, ιδίως σε περιόδους κρίσης». Συμπλήρωσε πως στο τηλεφώνημα συζητήθηκαν «θέματα χαμηλής επικαιρότητας (κοροναϊός και τουρισμός – ταξιδιωτική επανασύνδεση χωρών) για να αποκαταστήσουμε την επικοινωνία».

Ο κ. Πέτσας πρόσθεσε ακόμη ότι για θέματα «υψηλής πολιτικής» όπως οι θαλάσσιες ζώνες που είναι και η μόνη διαφορά που έχει η Ελλάδα με την Τουρκία «έχουμε πει ότι χρειάζεται έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας για να συζητήσουμε την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών».

Ισχύς και αποφασιστικότητα

«Η Ελλάδα δεν διαπραγματεύεται θέματα εθνικής κυριαρχίας. Έχουμε την ισχύ και την αποφασιστικότητα να αποκρούσουμε οποιαδήποτε απειλή», τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο «Παραπολιτικά».

«Αλλά έχουμε και τη διάθεση να κρατάμε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία. Και προς αυτή την κατεύθυνση ήταν σημαντικό βήμα η τηλεφωνική επικοινωνία του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν», πρόσθεσε ο κ. Βαρβιτσιώτης.

Επεσήμανε ακόμη ότι η συντήρηση της έντασης από την Τουρκία δεν βοηθά ούτε την ίδια, που βρίσκεται διεθνώς απομονωμένη.

Το ζήτημα των ευρωπαϊκών κυρώσεων είναι στο τραπέζι των συζητήσεων, από τις 3 Ιουνίου με την επιστολή Μητσοτάκη προς την ηγεσία της ΕΕ, σύμφωνα με τα όσα είπε σήμερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας.

Αλλαγή συμπεριφοράς

Ο εκπρόσωπος της Κομισιόν για θέματα εξωτερικών υποθέσεων, τόνισε σχετικά με τις συζητήσεις σε επίπεδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις σχέσεις ΕΕ και Τουρκίας, ότι «αυτή είναι η καλύτερη πλατφόρμα για να συζητηθεί πώς θα προχωρήσει το θέμα και για το πώς θα συνεχίσουμε με την Τουρκία έτσι ώστε να επιτευχθεί αλλαγή στη συμπεριφορά, στις ενέργειες και στις δηλώσεις».

Ερωτηθείς σχετικά με το εάν ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας αρνήθηκε πρόταση για συνάντηση με τον Ύπατο Εκπρόσωπο Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ και για τα επόμενα βήματα σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα, ο Πήτερ Στάνο δεν έδωσε σαφή απάντηση και εστίασε στις δηλώσεις του Ζοζέπ Μπορέλ κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο, λέγοντας ότι «υπενθύμισε τη θέση της ΕΕ σχετικά με την Τουρκία, τις θέσεις της ΕΕ για τις δραστηριότητες (της Τουρκίας) στην Ανατολική Μεσόγειο και αυτά τα θέματα πρέπει να προχωρήσουν και να λυθούν μέσω του διαλόγου».

Όχι αμφισβήτηση εθνικών εδαφών

Ηχηρό μήνυμα προς την Τουρκία έστειλε και η πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Η κα Σακελλαροπούλου επισκέφτηκε το ακριτικό Αγαθονήσι υπογραμμίζοντας πως η επιδίωξη καλής γειτονίας δεν σημαίνει και αποδοχή στην αμφισβήτηση εθνικών εδαφών κάνοντας λόγο για εθνική αυτοπεποίθηση της Ελλάδας.

Δεν παρέλειψε δε να επισημάνει ότι «αυτό το ακριτικό νησί, από τα βάθη της ιστορίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού χώρου».

«Η Ελλάδα επιδιώκει διαχρονικά σχέσεις καλής γειτονίας και συνεργασίας με την Τουρκία και επενδύει στην ειρηνική συνύπαρξη και τη συνεργασία των δύο λαών. Δεν είναι διατεθειμένη, όμως, να απεμπολήσει κυριαρχικά της δικαιώματα ή να αποδεχθεί αμφισβητήσεις εθνικών εδαφών», υπογράμμισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου

Όπως σημείωσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «η διασφάλιση της ειρήνης, της ασφάλειας και της σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής μας στρατηγικής».

«Η χώρα μας σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συμβάσεις και επιδιώκει μία εποικοδομητική σχέση με τους γείτονές της. Παράλληλα, όμως, είναι αποφασισμένη να προασπίσει με κάθε δυνατό τρόπο, όταν και αν χρειαστεί, την εθνική της ακεραιότητα και τα κυριαρχικά της δικαιώματα», πρόσθεσε.

Εθνική αυτοπεποίθηση

«Θέλω από αυτήν την ακριτική γωνιά της πατρίδας μας να στείλω ένα μήνυμα εθνικής αυτοπεποίθησης και ταυτόχρονα εθνικής υπερηφάνειας, όπως μου το μετέδωσαν οι κάτοικοι του Αγαθονησίου, σταθεροί θεματοφύλακες των συνόρων, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης», τόνισε.

Η κα Σακελλαροπούλου ξεκίνησε την επίσκεψή της από το φυλάκιο του νησιού, όπου συνομίλησε και ενημερώθηκε από τον επικεφαλής της φρουράς. Μετά το τέλος της επίσκεψής της στο φυλάκιο, έγραψε στο βιβλίο επισκεπτών, υπογραμμίζοντας την τιμή και την υπερηφάνεια της που βρίσκεται στο ακριτικό φυλάκιο του Αγαθονησίου.

Ολοκληρώνοντας την επίσκεψή της στο νησί, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετέβη στο λιμάνι, όπου ήταν παρατεταγμένα πληρώματα σκαφών του Στρατού Ξηράς και του Λιμενικού Σώματος και επισκέφθηκε την κανονιοφόρο του ΠΝ «Κ/Φ ΚΡΑΤΑΙΟΣ».

Μετά την ενημέρωσή της από τον κυβερνήτη του σκάφους, η κα Σακελλαροπούλου έγραψε στο βιβλίο επισκεπτών: «Νιώθω τιμή και υπερηφάνεια που βρίσκομαι σήμερα κοντά στους αξιωματικούς και το πλήρωμα της κανονιοφόρου ΚΡΑΤΑΙΟΣ του ναυτικού μας. Σε αυτούς που καθημερινά, με το υψηλό τους φρόνημα, την ετοιμότητα και την άρτια εκπαίδευσή τους, διασφαλίζουν με ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα τα θαλάσσια σύνορα της χώρας μας. Το Πολεμικό μας Ναυτικό, όπως και το σύνολο των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει αποδείξει διαχρονικά ότι έχει την ικανότητα και τη βούληση να εξασφαλίζει την ειρήνη και να απαντά όταν χρειαστεί στις προκλήσεις και τις απειλές. Εκ μέρους όλων των Ελλήνων εύχομαι να συνεχίσετε με την ίδια επιτυχία την υψηλή αποστολή σας».

Επίσκεψη στην Τυνησία με το βλέμμα στη Λιβύη

Στο μεταξύ συνεχίζονται οι διπλωματικές επαφές του Νίκου Δένδια τις ηγεσίες χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Ο υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε με τον Τυνήσιο ομόλογό του Νουρεντίν Εράι (Noureddine Erray) στην Τύνιδα.

Μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο, ακολούθησαν διευρυμένες συνομιλίες των αντιπροσωπειών Ελλάδας και Τυνησίας και υπογράφτηκε Συμφωνία Θαλασσίων Μεταφορών μεταξύ των δύο χωρών.

Στις κοινές δηλώσεις με τον κ. Εράι, ο Νίκος Δένδιας ανέφερε ότι οι δύο χώρες έχουν κοινή αντίληψη για για το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και υπογράμμισε πως η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη αντιβαίνει τις αποφάσεις του ΟΗΕ και της διαδικασίας του Βερολίνου.

Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη αντιβαίνει άμεσα τις Αποφάσεις του ΟΗΕ και τα Συμπεράσματα της Διάσκεψης του Βερολίνου, ενώ αποσταθεροποιεί την περιοχή. #Tunisia

— Nikos Dendias (@NikosDendias) June 29, 2020

Ο υπουργός Εξωτερικών θα γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο της χώρας Καΐς Σάγεντ (Kais Saied) και τον πρωθυπουργό Ελιές Φαχφάχ (Elyes Fakhfakh).

Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, οι συζητήσεις θα εστιαστούν σε ζητήματα διμερούς και περιφερειακού ενδιαφέροντος, με έμφαση στις τρέχουσες εξελίξεις στη Λιβύη και την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Επίσης, θα συζητηθούν το Μεσανατολικό και οι σχέσεις ΕΕ-Τυνησίας.