Λιβύη: Η προσέγγιση της Αθήνας με τον Σαλέχ, ο «καμένος» Χαφτάρ και η επόμενη ημέρα

Το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός «αντίβαρου» στην παράνομη συμφωνία Ερντογάν – Σάρατζ για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο φαίνεται να διερευνά η Αθήνα, με τον υπουργού Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, να πραγματοποιεί την Τετάρτη αιφνίδιο ταξίδι στη Λιβύη.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στη βορειοαφρικανική χώρα -η δεύτερη μετά τον περασμένο Δεκέμβριο- ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας συζήτησε με τον πρόεδρο της Λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, Ακίλα Σάλεχ, μεταξύ άλλων το θέμα του καθορισμού θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, «στο πλαίσιο, βεβαίως, όχι της αυθαιρεσίας που συνιστά το φερόμενο ως μνημόνιο Σάρατζ -Τουρκίας, αλλά στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, σε συνέχιση των συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης το 2010».

Όπως προκύπτει δηλαδή από τις δηλώσεις και στο πλαίσιο της διπλωματικής αντεπίθεσης της Ελλάδας με σκοπό να αναδείξει ακόμη περισσότερο τον παραβατικό ρόλο της Άγκυρας στην περιοχή, η Αθήνα αναζητά νέα συμφωνία μεταξύ του μόνου νομίμως εκλεγμένου σώματος στη Λιβύη.

Σημειώνεται πως η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, η οποία αποτελεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη νομοθετική αρχή στη χώρα, δεν αναγνωρίζει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης/συμφωνίας και, όπως έχει διαμηνύσει σε παλαιότερες δηλώσεις του ο Ακίλα Σάλεχ, «το κράτος της Λιβύης απαλλάσσεται πλήρως από κάθε είδους απορρέουσες υποχρεώσεις».

Ο επικεφαλής της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Φαγιέζ Αλ Σάρατζ, μπορεί να διορίστηκε το 2016 πρωθυπουργός υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ωστόσο αυτό συνέβη χωρίς τη διεξαγωγή εκλογών. Ο ίδιος υποσχέθηκε να πραγματοποιήσει εκλογές, ωστόσο δεν τα κατάφερε. Επομένως, μοναδικός εκλεγμένος θεσμός αυτή τη στιγμή στη Λιβύη είναι το Κοινοβούλιο, όπου υποστηρίζει τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.

Το γεγονός αυτό τόνισε μάλιστα και στις δηλώσεις του ο Νίκος Δένδιας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «είχα τη χαρά να επισκεφθώ, εδώ στη Λιβύη, τον πρόεδρο του μόνου εκλεγμένου θεσμού στη λιβυκή πραγματικότητα, του Λιβυκού Κοινοβουλίου».

Το «χαρτί» του Χαφτάρ

Πολλοί θα περίμεναν η επίσκεψη να συνοδεύεται από συνάντηση με τον επικεφαλής του Εθνικού Λιβυκού Στρατού (LNA), Χαλίφα Χαφτάρ, όπως συνέβη τον περασμένο Δεκέμβριο.

Ωστόσο, είναι εμφανές πλέον πως μετά την αποτυχία του να καταλάβει την Τρίπολη έπειτα από στρατιωτική πολιορκία 14 μηνών, οι ξένοι υποστηρικτές του επανατοποθετούνται στο πεδίο της μάχης, με αρκετούς από αυτούς να εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Αθήνα έχει παύσει να τον στηρίζει.

Ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου εμφανίζεται τώρα ως ένα πρόσωπο το οποίο μπορεί να συνομιλήσει και με την αντίπαλη πλευρά στη Λιβύη, γιατί αυτό είναι που επιθυμεί και ο διεθνής παράγοντας στο πλαίσιο του σχεδίου ειρήνευσης στην περιοχή. Ο Σάλεχ θεωρείται, λοιπόν, «συμβιβαστική λύση» για την επόμενη ημέρα.

Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται πως επιχειρούνται διπλωματικές επαφές της Αθήνας με τον Σάλεχ, επιδιώκοντας συμφωνία η οποία θα βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Φίλη, διευθυντή Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, η ελληνική διπλωματία προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που επικρατούν στη Λιβύη, με βάση τα οποία ο Χαλίφα Χαφτάρ δεν φαίνεται να υπολογίζεται.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η περίπτωση του στρατάρχη έχει αρχίσει να γίνεται προβληματική, ενώ ο πρόεδρος του λιβυκού κοινοβουλίου μπορεί να συνομιλήσει και με την αντίπαλη πλευρά υπό τον Σάρατζ.

Είναι εφικτή η συμφωνία για ΑΟΖ;

Παρ’ ότι οι δύο πλευρές έθεσαν επί τάπητος το ζήτημα καθορισμού Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, ένα τέτοιο εγχείρημα μόνο εύκολο δεν θα είναι. Κι αυτό διότι η πλευρά Σάρατζ μπορεί να μην είναι εκλεγμένη, ωστόσο αναγνωρίζεται διεθνώς από τον ΟΗΕ, με αποτέλεσμα ενδεχόμενη συμφωνία Αθήνας – Σάλεχ να χαρακτηριστεί εξίσου παράνομη.

Σύμφωνα με τον Νίκο Φίλη «αν η Ελλάδα προβεί σε συμφωνία με το κοινοβούλιο εν αγνοία της νόμιμα διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Τρίπολης, θα είναι σαν να επαναλαμβάνουμε αυτό για το οποίο κατηγορούμε την Τουρκία».

«Θα εμφανιστούμε ως ένας αναξιόπιστος παίκτης, ο οποίος προσπαθεί να επιβαρύνει το ήδη βεβαρημένο κλίμα της Λιβύης χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα» επεσήμανε.

Ο ίδιος τόνισε ότι, αν η Ελλάδα επιτύγχανε συμφωνία με την Αίγυπτο, τότε η χώρα μας ως επόμενο βήμα θα μπορούσε να προσφύγει στη Χάγη από κοινού με την κυβέρνηση της Τρίπολης κατά του τουρκολιβυκού συμφώνου. Επομένως, σε πρώτη φάση, είναι αρκετά πιθανό αντί οι δύο πλευρές να υπογράψουν συμφωνία για ΑΟΖ, να προβούν σε επιστολή καταγγελίας του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου στον ΟΗΕ.