FT : Ο κοροναϊός πιθανώς να σπάσει το απόστημα του λαϊκισμού

Η ανικανότητα Τραμπ, Μπολσονάρου και Τζόνσον να διαχειριστούν την κρίση του κοροναϊού αναπτερώνει τις ελπίδες στους φιλελεύθερους ότι η πανδημία μπορεί τελικά να βλάψει σοβαρά τον λαϊκισμό, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times.

Οι λαϊκιστές μισούν να είναι αντιδημοφιλείς. Γι’ αυτό έχουν αποδειχθεί τόσο κακοί στον χειρισμό της Covid-19, μιας κρίσης που φέρνει μόνο ζοφερά νέα, θάνατο, οικονομική καταστροφή και περιορισμένες ελευθερίες.

Οι μαγικές λύσεις του Τραμπ

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ και ο πρόεδρος της Βραζιλίας, είναι οι δύο επιφανέστεροι λαϊκιστές ηγέτες του δυτικού κόσμου. Το καταστροφικό αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίον προσέγγισαν τον κοροναϊό γίνεται τώρα εμφανές. Την περασμένη εβδομάδα, η Βραζιλία έγινε η δεύτερη χώρα του κόσμου, μετά τις ΗΠΑ, που κατέγραψε περισσότερους από 50.000 θανάτους από Covid-19.

Το χαρακτηριστικό που κάνει την προσέγγιση Τραμπ – Μπολσονάρο για την Covid-19 να ξεχωρίζει, είναι μια θανατηφόρα ανικανότητα να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα.

Ο Τραμπ ουσιαστικά αγνόησε τον ιό καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου και τον μισό Μάρτιο. Κατά καιρούς άφηνε να εννοηθεί πως θα εξαφανιστεί με μαγικό τρόπο και πως οι ενέσεις με απολυμαντικό μπορεί να είναι ένα καλό γιατρικό.

Καθώς τα νέα κρούσματα και οι θάνατοι συνεχίζουν να αυξάνονται, η τελευταία φαεινή ιδέα του κ. Τραμπ είναι να ισχυριστεί πως η Αμερική πρέπει απλά να σταματήσει να κάνει τεστ, ελπίζοντας πως η πραγματικότητα θα εξαφανιστεί εάν απλώς την αγνοήσουμε.

Ο ανεύθυνος Μπολσονάρο

Ο Μπολσονάρο υπήρξε ακόμα πιο επιδεικτικά ανεύθυνος: χαρακτήρισε την πανδημία ένα απλό συναχάκι, μίλησε σε διαδηλώσεις κατά του lockdown και έδιωξε δύο υπουργούς Υγείας.

Και οι δύο ηγέτες πληρώνουν τώρα σημαντικό πολιτικό τίμημα για την ανικανότητά τους.

Ο Τραμπ τα πάει άσχημα στις δημοσκοπήσεις ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου. Ο Μπολσονάρο έχει επίσης δει τη δημοτικότητά του να κάνει «βουτιά» -εν μέσω συζητήσεων περί παραπομπής σε δίκη και ερευνών για διαφθορά στον εσωτερικό του κύκλο.

Και ο Μπόρις Τζόνσον

Στη Βρετανία, ο Μπόρις Τζόνσον έδειξε μεγαλύτερο σεβασμό στην επιστημονική άποψη. Όμως, στις αρχές της κρίσης ο πρωθυπουργός υπέπεσε σε ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα της λαϊκιστικής προσέγγισης: μια επικίνδυνη απροθυμία να αναλάβει δράση με βάση τα άσχημα νέα.

Την ώρα που τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη επέβαλλαν lockdown, κήρυξε πως «ζούμε σε μια γη ελευθερίας» και καθυστέρησε την ανάληψη δράσης. Εν μέρει ως αποτέλεσμα αυτού, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τον υψηλότερο αριθμό θανάτων από Covid-19 στην Ευρώπη. Μέσα σε μόλις δύο μήνες, ο Τζόνσον είδε τη δημοτικότητά του από το ρεκόρ να γίνεται αρνητική.

Οι χειρισμοί των φιλελεύθερων ηγετών

Αντιθέτως, η Ανγκελα Μέρκελ τα πήγε καλά στην κρίση. Η Γερμανία έχει έναν από τους χαμηλότερους κατά κεφαλήν ρυθμούς θανάτου στην Ευρώπη. Όταν ο Μπόρις Τζόνσον διαμαρτυρήθηκε στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα πως δεν υπάρχει ούτε ένα παράδειγμα χώρας με αποτελεσματική εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών, ο Σερ Κιρ Στάρμερ, ηγέτης της αντιπολίτευσης, απάντησε με μία και μόνο λέξη: Γερμανία.

Η αντίθεση μεταξύ της επίδοσης της Μέρκελ και αυτής των λαϊκιστών δείχνει πως η ικανότητα να κατανοεί τις αποδείξεις είναι ένα χρήσιμο χαρακτηριστικό για έναν ηγέτη.

Η γερμανίδα καγκελάριος έχει διδακτορικό στη χημεία. Αντιθέτως, ο Τραμπ είναι real estate developer, ο Μπολσονάρο πρώην επικεφαλής του στρατού και ο Τζόνσον έχει πτυχίο στις κλασικές σπουδές.

Οι συγκρίσεις

Η Μέρκελ μπόρεσε να δώσει μια ήρεμη και σαφή εξήγηση στα μαθηματικά του ρυθμού μολύνσεων και να αναλάβει δράση· ο Τραμπ παραπονιέται πως οι ΗΠΑ κάνουν υπερβολικά πολλά τεστ.

Όμως η Μέρκελ έχει επίσης κάνει «άλματα» στις δημοσκοπήσεις -καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό δημοφιλίας της εδώ και πολλά χρόνια. Αντιθέτως, η λαϊκιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία -που είναι παραδοσιακά εχθρική προς τη γραμμή του κατεστημένου σε οτιδήποτε, από την ΕΕ μέχρι τους εμβολιασμούς- έχει κάνει «βουτιά».

Παρατηρώντας αυτό το μοτίβο, ο Francis Fukuyama του Πανεπιστημίου Stanford υπέθεσε, μιλώντας πρόσφατα στο BBC, πως «η επιδημία της Covid-19 μπορεί στην πραγματικότητα να σπάσει το απόστημα του λαϊκισμού».

Ο λαϊκισμός φεύγει, ο φιλελευθερισμός επιστρέφει

Ο Matthew Goodwin, συν-συγγραφέας του The Revolt Against Liberal Democracy, έθεσε πρόσφατα μια αλυσίδα απόλυτα ευλογοφανών γεγονότων, που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τόνο στην παγκόσμια πολιτική τα επόμενα χρόνια.

Αυτά τα γεγονότα θα περιελάμβαναν την εκλογική ήττα των Τραμπ, Μπολσονάρο και Τζόνσον, την επανεκλογή του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και μια βύθιση της στήριξης της Εναλλακτικής για τη Γερμανία. Συλλογικά, κατά τον κ. Goodwin, αυτό θα σήμαινε πως «ο φιλελευθερισμός επέστρεψε, ο λαϊκισμός φεύγει».

Ιδιαίτερα η ήττα το Τραμπ θα είχε παγκόσμιες επιπτώσεις -αφού έχει λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για «εθνικούς λαϊκιστές» περιλαμβανομένων του Μπολσονάρο των κυβερνήσεων της Ουγγαρίας και Πολωνίας και της ριζοσπαστικής δεξιάς στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και αλλού.

Οι φιλελεύθεροι έχουν λόγους να ελπίζουν πως η Covid-19 θα βλάψει σοβαρά τον λαϊκισμό. Αλλά δεν θα πρέπει ακόμα να το γιορτάσουν. Ο Τραμπ πέρασε μερικούς πολύ άσχημους μήνες. Όμως η προοπτική ενός «πολιτισμικού πολέμου» στην Αμερική -με επίκεντρο πιο συναισθηματικά ζητήματα όπως οι φυλετικές διακρίσεις και τα εθνικά σύμβολα- μπορεί να βοηθήσουν την εκστρατεία του.

Ή μήπως όχι;

Οι δυνάμεις που πυροδότησαν τον λαϊκισμό δεν έχουν εξαφανιστεί. Όπως σημειώνει ο Goodwin, ορισμένες κοινωνικές ομάδες που έλκονται περισσότερο από τον λαϊκισμό -άνθρωποι χωρίς πανεπιστημιακή εκπαίδευση και οι κακοπληρωμένοι- θα πληγούν ιδιαίτερα σκληρά από την οικονομική ύφεση.

Και επίσης υπάρχει η πιθανότητα, εν μέσω μιας κρίσης, οι κανόνες της δημοκρατικής πολιτικής πολύ απλά να καταρρεύσουν. Ο κ. Trump έχει ήδη αναστατώσει πολλούς πολιτικούς παρατηρητές με τους επανειλημμένους ισχυρισμούς πως οι εκλογές του Νοεμβρίου θα είναι στημένες.

Ο Μπολσονάρο έχει γεμίσει το υπουργικό του συμβούλιο με στρατηγούς και έχει πει πως ο στρατός θα αγνοήσει «παράλογες» αποφάσεις «για απομάκρυνση ενός δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου» -αφήνοντας προφανώς να εννοηθεί πως ο στρατός θα αρνηθεί να δεχθεί μια επιτυχή παραπομπή σε δίκη στο Κογκρέσο.

Ο λαϊκισμός μπορεί πράγματι να απορριφθεί από τους ψηφοφόρους λόγω της Covid-19. Αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση πως οι λαϊκιστές θα φύγουν ήσυχα.

Πηγή: Euro2day.gr